دلجویی در حضور مدیر جنجالی

یک مدیر محترم!
انتخاب محمد آفریده، به‌دلیل سابقه مدیریتی در حوزه سینمای جوان و فیلم کوتاه و عرصه سینمای مستند، با فضای داوری بخش نگاه نو و بخش فیلم مستند، ظاهرا سنخیت و مطابقت دارد و این کارگردان، فیلمنامه‌نویس و تهیه‌کننده، می‌تواند نظرات و آرای صائب و دقیقی درباره فیلم‌های حاضر در این رقابت داشته باشد. چراکه بسیاری از فیلمسازان فیلم اولی حاضر در بخش نگاه نو، پیشینه‌هایی در فیلم‌های کوتاه و مستند دارند.
او مسؤولیت‌هایی چون مدیر تولید و مدیرعامل انجمن سینمای جوان ایران و مدیرعامل مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، کارشناس فرهنگی سینما در بنیاد سینمایی فارابی و مسؤولیت تأمین فیلم و سریال اداره کل تأمین برنامه خارجی سیما را به‌عهده داشته است. آفریده همچنین عضو هیات انتخاب و داوری چندین دوره جشنواره‌های فیلم فجر، کودک و نوجوان، دفاع مقدس و... بوده است. او همین‌طور سال گذشته همراه حبیب احمدزاده و فرهاد مهرانفر، عضو هیات انتخاب فیلم‌های مستند بخش سودای سیمرغ بود.
با این همه او با تهیه‌کنندگی فیلم پرحاشیه و جنجالی «یک خانواده محترم» که اشاره‌های جهت دار و تندی به جامعه امروز ایران و برخی از وقایع مهم تاریخ معاصر داشت، جایگاه و اعتبار خود را زیر سوال برد. نکته جالب‌تر اما حضور کارگردان همان فیلم حرف و حدیث دار در بخش نگاه نو است؛ یعنی مسعود بخشی در این دوره با فیلم یلدا به تهیه‌کنندگی علی‌مصفا در این بخش حاضر است. البته همین که چطور یک کارگردانی که قبلا فیلمی بلند و ظاهرا سینمایی ساخته، می‌تواند باز هم در بخش نگاه نو و فیلم اولی‌ها حاضر باشد، نکته و سوالی است، اما ظاهرا اعلام شده بود آن فیلم اول، یعنی یک خانواده محترم، پروانه ویدئویی داشت و نه سینمایی یا این‌که تولید سیما بود و از این‌رو یلدا، درواقع اولین فیلم سینمایی مسعود بخشی است.
به عبارت دیگر گرچه محمد آفریده، ظاهرا هیچ ارتباطی با فیلم یلدا ندارد، اما به هرحال همکاری پیشین و جنجالی او و مسعود بخشی در یک خانواده محترم، سایه سنگینی دارد و کمی شائبه برانگیز است. با این حال اجازه دهید و گمان بد نبریم اگر در مراسم اختتامیه، سیمرغی به یلدا رسید، آن را بی ارتباط با این سابقه بدانیم!

رئیس دارالفنون وارد می‌شود
مازیار میری، یکی از داوران بخش نگاه نو را با ساخت فیلم‌هایی چون سارا و آیدا، حوض نقاشی، سعادت آباد، کتاب قانون و پاداش سکوت می‌شناسیم. ربط میری به داوری بخش نگاه نو می‌تواند با مسؤولیت چند سال اخیر او به‌عنوان مدیر دارالفنون جشنواره جهانی فیلم فجر ارتباط داشته باشد. دارالفنون بخشی در جشنواره جهانی فیلم فجر است که طبق آنچه در فراخوان این رویداد قید شده و مسؤولان آن جشنواره هم روی آن مانور تبلیغی می‌دهند، با اهدافی چون آشنایی فیلمسازان جوان با ابعاد مختلف سینمای نوین ایران، گسترش و تاثیر آموزش برای پرورش فیلمسازان آینده، توسعه روابط سینمایی فیلمسازان و ارتباط آنها با چهره‌های تاثیرگذار سینمای حرفه‌ای و همچنین استعدادیابی نسل‌های جوان در منطقه و جهان ایجاد شده است. از این رو حشر و نشر میری با جوانان علاقه‌مند فیلمسازی، پیوند و قرابتی هم با حضور او به‌عنوان داور در بخش نگاه نو پیدا می‌کند که اولین قدم جدی فیلمسازان جوان در سینمای حرفه‌ای است. البته مسؤولیت‌های اجرایی او در برخی جشن‌های خانه سینما هم می‌تواند پشتوانه و از دلایل انتخاب میری به‌عنوان یکی از داوران نگاه نو باشد.

نماینده زنان
گرچه بخش نگاه نو امسال کاملا مردانه است و هیچ کارگردان زنی در آن حضور ندارد؛ اما در بخش‌های فیلم مستند و کوتاه، تعدادی کارگردان زن حاضر هستند؛ زینب تبریزی با کارگردانی و تهیه‌کنندگی فیلم تمام چیزهایی که جایشان خالی است و الهه نوبخت با تهیه‌کنندگی فیلم دلبند در بخش فیلم‌های مستند و سوگل رضوانی هم با کارگردانی فیلم رورانس و فاطمه احمدی هم با کارگردانی فیلم دریای تلخ در بخش فیلم‌های کوتاه جشنواره امسال حضور دارند.
بنابراین انتخاب آیدا پناهنده، به‌عنوان یکی از کارگردان‌های جوان و مستعد سینمای ایران در بخش نگاه نو، موجه و شایسته به نظر می‌رسد و به نوعی باعث قوت قلب خانم‌های کارگردان در این بخش و بخش‌های کوتاه و مستند خواهد شد.
پناهنده را با ساخت دو فیلم خوب ناهید و اسرافیل می‌شناسیم. فیلم ناهید او در بخش نوعی نگاه جشنواره کن (لابد همان نگاه نوی فرانسوی‌ها!) حضور موفق و تحسین آمیزی داشت. او همچنین سابقه داوری در جشنواره فیلم کوتاه تهران را هم دارد. ضمن این‌که می‌توان فارغ از جنسیت و نگاه زنانه، روی حضور پناهنده به‌عنوان نگاهی نزدیک به نگاه جوان و خلاقانه کارگردان‌های نگاه نو حساب ویژه‌ای باز کرد. او خود به نوعی، هم‌سن و سال و همگام همین فیلمسازان است.

در اهمیت داستان
حبیب احمدزاده، به نوعی نماینده آن نگاه رسمی است که معمولا و علی القاعده در هیات‌های داوری و انتخاب‌های جشنواره‌هایی چون فیلم فجر حضور دارند. احمدزاده در این زمینه یک انتخاب موجه و شایسته است؛ ضمن این‌که مهم‌تر از این ملاحظه ضروری، سابقه رمان‌نویسی و فیلمنامه‌نویسی احمدزاده، سوپاپ اطمینانی برای بررسی علمی و فنی قصه‌های فیلم‌های بخش نگاه نوست. همچنین سابقه قابل اعتنای او در حوزه سینمای مستند هم کمک حال گروه داوری نگاه نو و به‌ویژه درباره بخش مستند خواهد بود.
احمدزاده، کارگردانی مستندهایی چون بهترین مجسمه دنیا و آخرین تیر آرش و فیلمنامه‌نویسی آثاری چون اتوبوس شب و 50 قدم آخر (هر دو به کارگردانی کیومرث پوراحمد) را در کارنامه دارد. داستان‌های شهر جنگی و شطرنج با ماشین قیامت هم از کتاب‌های او هستند. احمدزاده در دوره گذشته جشنواره فیلم فجر، یکی از اعضای هیات انتخاب فیلم‌های مستند بود.