کشف شهر زیرزمینی در تهران

به گزارش خبرنگار ما، قدیر افروند، باستان‌شناس استان تهران با اشاره به این مطلب و در جلسه بازدید خبرنگاران از این مکشوفات گفت: هرچند دیدن اشیایی متعلق به دوره قاجار برای باستان‌شناسانی که با تاریخ تهران آشنا هستند، جذابیت خاصی ندارد، اما با توجه به کاوش‌ها و گمانه‌زنی‌هایی که سال ۹۲ و ۹۳ در محدوده بازار صندوق‌سازان و خیابان اردستانی و بازار مولوی انجام و در سطح شش تا هفت متری لایه‌های پیش از تاریخی نمایان شده بود، با حس کنجکاوی اینچنینی راهی بازار حضرتی شدیم. در فضای اصلی مغازه‌ای که کاوش در آن صورت گرفته بود، در عمق ۳۰ تا۴۰ سانتی‌متری موزائیک‌هایی متعلق به دهه 40 و 50 دوره پهلوی به‌دست آمد و سپس آجرهای دوره قاجار کشف شد. لایه بعد از دیوار آجری دوره قاجار، دیواری بود متعلق به دوره صفوی و زمانی که تهران به عنوان شهر پایه‌ریزی شد.
این باستان‌شناس توضیح داد با کاوش بیشتر، چند قطعه کاشی دوره تیموری در این مکان کشف شد که ما را به دوره پیش از صفویه رساند؛ یعنی به شهری که گونزالس کلاویخو اسپانیایی (نویسنده و جهانگرد اسپانیایی که فرستاده مخصوص هانری سوم پادشاه اسپانیا به نزد تیمور گورکانی بود و شرح مسافرت خویش را در سفرنامه‌ای نگاشت) در سفرنامه دوره تیموری خود از تهران توصیف می‌کند و از تهران به‌عنوان شهر یاد می‌کند. افروند با اشاره به آن‌که این نخستین گمانه‌زنی در خصوص تهران دوره تیموری است، گفت: باتوجه به آن‌که این گمانه‌زنی حاصل کاوش‌هایی است که کمتر از یک هفته انجام شده، این انتظار وجود دارد با کاوش‌های برنامه‌دار و هدفمند بتوانیم نخستین نمونه از ساختار تاریخی شهر تهران که در دل شهر تاریخی تهران به‌دست آمده را حفظ کنیم. نباید فراموش کرد موقعیت این کشفیات خاص است چراکه در نزدیکی دیوار بارو یا حصار صفویه تهران قرار دارد که منطبق بر خیابان مولوی و خیابان امیرکبیر و ری و خیام است. در ضمن مستندات خوبی هم برای دوره صفوی به‌شمار می‌رود. به گفته وی این یافته‌ها نشان می‌دهد قسمت تاریخی تهران افزون بر آثار دوره صفوی و تیموری، آثار غنی از دوران پیش از تاریخ تهران در دوران نوسنگی بدون سفال تا نوسنگی با سفال و نوسنگی و شهرنشینی دارد.

بی‌توجهی به باقیمانده حصار طهماسبی
افروند با بیان این‌که آثاری از هزاره اول هم در قیطریه و جاهای دیگر کشف شده که باید مورد کاوش بیشتر قرار گیرد، یادآور شد در لایه‌های زیرین بازار صندوق سازان نیز سفال‌های دوره پیش از تاریخی پیدا شده و از همین روکاوش‌های ما در فاصله بین خیابان شهید اردستانی و بازار صندوق‌سازان انجام خواهد شد تا وضعیت این محدوده را در ارتباط با دوران پیش از تاریخ و احیانا این فاصله بین قاجار تا پیش از تاریخ را معلوم کنیم. این باستان‌شناس به بی‌توجهی‌هایی که نسبت به باقیمانده حصار طهماسبی در دل بازار پاچنار می‌شود هم اشاره و خاطرنشان کرد: بعد از آن دیگر شهر تهران هیچ حرفی از دوره طهماسبی ندارد، بعدها باید در طرح‌ها و سه بعدی‌ها به‌دنبال این نمونه آثار در شهر تهران باشیم.

کشف تهران گونزالس کلاویخو

کشف گمانه‌زنی‌های جدید در بازار حضرتی، نمایی از تهران را پیش‌روی باستان‌شناسان به نمایش گذاشت که گونزالس کلاویخوی اسپانیایی در سفرنامه دوره تیموری خود از تهران توصیف کرده است.

شیما رئیسی
ایران