به اسم تحریم به کام دولت

محمد خوش‌چهره استاد اقتصاد دانشگاه تهران در گفت‌و‌گو با خبرنگار جام‌جم آنلاین در واکنش به اظهارات نوبخت مبنی بر کاهش فروش نفت به یک میلیون بشکه و همچنین یک سوم شدن درآمد دولت با بیان اینکه در موضوع کاهش فعلی یا آینده تولید نفت چند موضوع مهم وجود دارد خاطرنشان کرد: اگر رویکرد دولت اقتصاد مقاومتی باشد پیام اصلی شرایط فعلی کاهش وابستگی‌های تهدیدزا است.

خوش‌چهره با تاکید براینکه خام‌فروشی نفت یکی از وابستگی‌های تهدیدزا درآمد ملی کشور است خاطرنشان کرد: این الزامات اقتصاد مقاومتی است که از چندسال قبل توسط دولت محترم و معاون اول رئیس به عنوان فرماندهی قرارگاه اقتصاد مقاومتی مورد توجه قرار گرفته است.

وی با اشاره به اینکه دولت با فروش روزانه 900 هزار بشکه نفت خام کار خود را شروع کرده بود خاطرنشان کرد: در این شرایط افزایش خام‌فروشی نفت به نوعی انحراف از اقتصاد مقاومتی مخصوصا در بخش کاهش وابستگی‌های تهدیدزاست.

این نماینده سابق مجلس در پاسخ به ایراد برخی که معتقدند ساختار بودجه و درآمدی کشور به شکلی است که نمی‌توان به یکباره وابستگی آن به نفت را کاهش داد خاطرنشان کرد: در پاسخ به این ایراد که 50 درصد آن هم درست است باید گفت حتی این مساله هم دلیلی برای خام‌فروشی نفت نیست و اگر ما همین نفت را در پالایشگاه‌ها یا در صنعت برق به بنزین، الکتریسیته و دیگر فرآورده تبدیل کنیم نه تنها میزان کاهش فروش نفت جبران می‌شود بلکه می‌توانیم بهره‌وری بسیار بیشتری هم داشته باشیم.

وی با تاکید براینکه جایگزینی نفت خام با فرآورده‌های نفتی در کوتاه مدت و میان مدت قابل انجام است خاطرنشان کرد: در شرایطی که در کشورهای اطراف ما نیاز شدید به برق وجود دارد، می‌توانیم با استفاده از نیروگاه‌هایی سوخت‌های فسیلی و تجدیدناپذیر به جای ‌فروش نفت خام، فروش الکتریسیته را جایگزین کنیم.

خوش‌چهره با تاکید براینکه دلیلی ندارد نفت را به شکل خام بفروشیم اظهار کرد: می‌توانیم با تغییراتی همین نفت را فرآوری کنیم و از این نفتی که ممکن است نتوانیم به شکل خام بفروشیم درآمد بیشتری کسب کنیم.

وی با اشاره به اینکه درآمد حاصل از فروش محصولات پتروشیمی بسیار بیشتر از صادرات نفت است خاطرنشان کرد: از طرف دیگر می‌توانیم صادرات میعانات گازی هم داشته باشیم که مشکلی برای آن نیست و می‌توانیم با کم شدن فروش نفت، درآمد گازی را به عنوان جایگزین داشته باشیم.

این استاد اقتصاد با تاکید براینکه استدلال آقای نوبخت قابل قبول نیست که می‌گویند با رسیدن فروش نفت خام کشور به یک میلیون بشکه در روز درآمدهای کشور کاهش پیدا می‌کند خاطرنشان کرد: در حقیقت ممکن است خام فروشی نفت ما به یک میلیون بشکه کاهش پیدا کرده باشد اما دولت فرصت‌ها و جایگزین‌های متعدد در میعانات گاز و فرآورده‌های نفتی و الکتریکی دارد که بعضی از آنها برای کوتاه مدت هم جواب می‌دهد.

وی با تاکید براینکه به قول عامیانه دولت قسم حضرت عباس نخورده‌ که نفت خام بفروشد خاطرنشان کرد: با وجود همه ایراداتی که در مورد 4 دولت بعد از جنگ وجود دارد اما مواردی مانند سرمایه‌گذاری بر روی فرآورده‌های نفتی یا تولیدات صنعتی و نیروگاهی دستاوردهایی است که نتیجه آن را هم می‌بینیم و مثلا الان در موضوع نوسانات ارزی تمام مانور بانک مرکزی و دولت این است که ارز ناشی از پتروشیمی را وارد کند تا شرایط اقتصادی را متعادل کند.

خوش‌چهره با تاکید براینکه در شرایط فعلی اصرار بر خام فروشی نفت اشتباه است خاطرنشان کرد: اکنون حتی موضوع قراردادها ‌فروش نفت خام مانند قرارداد پیش‌فروش، تهاتر و چیزهای دیگر خود مشکل دیگری شده است.

وی با اشاره به اینکه مدتی است ترکیب خریداران نفت ایران نسبت به قبل عوض شده است خاطرنشان کرد: در یک زمانی اروپا یا ژاپن و دیگران خریداران اول نفت کشور بودند اما الان خریداران اصلی ما هند، چین، کره و غیره هستند و سهم اروپا به زیر 15 درصد رسیده است، از طرف دیگر هند، چین و غیره هم به این نتیجه رسیده‌اند که زیربار حرف ترامپ و دیگران نروند و با مقاومت بدنبال قراردادهای با ثبات ایران باشند و در این شرایط خرید نفت از ایران را ادامه می‌دهند.

این نماینده سابق مجلس افزود: از نظر تاریخی شاهد بوده‌ایم که دولت‌ها همیشه موقع ارائه بودجه برخی از چانه‌زنی‌های شناخته شده‌ای را انجام می‌دهند مثلا سعی می‌کند قیمت ارز را به پائین‌تر حد خود بیاورند تا اگر بعد بالاتر رفت از منافع آن برخوردار شوند، همچنین قیمت نفت را بودجه پائین‌تر می‌گیرند تا بتواند بر روی سایر درآمدها قدرت چانه‌زنی داشته باشند و در خلال سال با بالا رفتن قیمت نفت درآمد دیگری را جذب کنند و به همین دلیل من فکر می‌کنم بخشی از کاهش‌ قیمت‌های اخیر می‌تواند ریشه در همین مساله داشته باشد.

وی با تاکید براینکه من شیطنت دنیای سلطه و غیره را نفی نمی‌کنم خاطرنشان کرد: با این حال دولت با توزیع گسترده ذخایر ارزی و طلا امسال منابع ریالی زیادی را جذب کرده که اصلا در بودجه نبوده است و از طرف دیگر این منابع سرشاری ریالی تورم سنگینی را ایجاد کرد که قدرت خرید گروه‌های کم درآمد و میانی را بشدت کاهش داد و ضربه اساسی زد که آثار آن را در آینده بیشتر خواهیم دید.

خوش‌چهره با بیان اینکه دولت به غیر از نفت جای مانورهای دیگری برای کسب درآمد هم دارد خاطرنشان کرد: سال قبل مجلس با نپذیرفتن برخی از طرح‌های دولت محدودیت‌هایی ایجاد کرد، بعد به یک باره دیدیم با افزایش قیمت طلا، ارز و غیره که خیلی‌ها معتقد هستند همه آن هم تصادفی نبوده، خیلی از بانک‌هایی که در آستانه ورشکستگی بودند نجات پیدا کردند.

وی تاکید کرد: اینکه با کاهش فروش نفت خام به یک میلیون بشکه دچار اختلال اقتصادی می‌شویم برای اهل فنی که مطالعات تطبیقی انجام می‌دهند و شواهد تاریخی اقتصاد ایران را در دو دهه گذشته مدنظر دارند زیاد قابل قبول نیست.

این استاد اقتصاد با اشاره به اینکه ما خریدارهای جدید نفت خود را پیدا کرده‌ایم خاطرنشان کرد: بیش از 65 تا 70 درصد از فروش نفت خود را با 3 الی 4 کشور مشخصی انجام می‌دهیم که نگرانی تحریم‌ها و موارد دیگر را در مورد آنها نداریم و در مورد آنها سازکار دیگری استفاده می‌کنیم.

وی در جمع‌بندی موضوع با اشاره به اینکه در مورد نفت دولت با کمتر از یک میلیون بشکه کار خود را شروع کرد و در اقتصاد مقاومتی هم باید این سطح را حفظ می‌کرد و حتی پائین‌تر می‌آورد خاطرنشان کرد: اما آنها برعکس عمل کردند و تولید را بالاتر هم بردند.

خوش‌چهره با تاکید براینکه قابل قبول نیست همه اقتصاد ما صرف خام فروشی نفت است و این خام فروشی منابع جایگزین کوتاه هم مدت دارد خاطرنشان کرد: معمولا در عمل درآمدهای مالیاتی زیر 30 درصد از بودجه کشور را تامین می‌کند اما امسال با تورمی که ایجاد شد فرصت کسب درآمد مالیاتی بالاتری را بدست آورده و حتی درآمدهای مالیاتی می‌تواند بخشی از کاهش فروش نفت خام را جبران کند.

وی در ادامه با بیان اینکه از طرف دیگر قیمت نفت در بودجه را پایین گرفته‌اند تاکید کرد: برآوردهای واقعی نسبت به بازار آینده نفت نشان می‌دهد که قیمت نفت در سال آینده افزایش جهانی خواهد داشت و بنابراین اگر مثلا دولت پیش از این با دو میلیون بشکه نفت زیر 40 دلار بودجه خود را تامین می‌کرد الان با یک میلیون بشکه بالای 60 الی 70 دلار هم می‌تواند آن را جبران کند.