مسمومیت نوزادان بر اثر خوراندن عسل

بوتولیسم نوزادان نوعی مسمومیت ناشی از باکتری بیماری‌زایی کلستریدیوم بوتولینوم است. سم بوتولین که توسط باکتری کلستریدیوم بوتولینوم ترشح می‌شود یکی از کشنده‌ترین سموم در تاریخ بشر بوده و یک گرم از آن موجب مرگ هزاران نفر می‌شود. مسمومیت غذایی بوتولیسم قدمتی طولانی دارد و در قرن دهم میلادی در قسطنطنیه شناخته شد. فلور میکروبی روده نوزادان کمتر از یک‌سال تکامل یافته نیست و لذا پس از خوردن غذای حاوی اسپور باکتری در روده آنها سم تولید می‌شود. عسل مهم‌ترین عامل بوتولیسم نوزادان بوده و بنابراین خوراندن عسل به‌عنوان غذای کمکی به نوزادان زیر یک‌سال بسیار خطرناک است. طبق گزارش‌هایی که در همین رابطه تا‌کنون منتشر شده، خوراندن عسل به یک نوزاد شش ماهه در تهران به مسمومیت بوتولیسم منجر شده است. گفتنی است یک مورد گزارش بوتولیسم نوزادان در نوزاد ده ماهه در استان آذربایجان شرقی نیز منتشر شده است. طبق پژوهشی که در شیراز انجام گرفت، حدود 2 درصد از نمونه‌های عسل آلوده به باکتری کلستریدیوم بوتولینوم بودند؛ بنابراین باید در این زمینه اقدامات بهداشتی پیشگیرانه مورد توجه جدی قرار گیرد.

علائم بوتولیسم نوزادان شامل یبوست، سوء‌تغذیه، بیحالی، عدم کنترل سر و گریه‌های غیرمعمول نوزاد است. در ادامه ممکن است کاهش وزن نوزاد و بی‌قراری بی‌وقفه استمرار پیدا کند. این مسمومیت بسیار خطرناک بوده و اگر به موقع به پزشک مراجعه نشود و نوزاد مورد مداوا قرار نگیرد، خطر مرگ نوزاد را نیز به همراه دارد.

نکته بسیار مهم این است که اسپور باکتری کلستریدیوم بوتولینوم به حرارت پاستوریزاسیون کاملا مقاوم است، بنابراین باید توجه شود که عسل‌های پاستوریزه کارخانه‌ای موجود در بازار نیز به‌هیچ‌وجه نباید به نوزادان خورانده شود و از این نظر ایمن نیستند.

دکتر بهادر حاجی‌محمدی

بازرس انجمن علمی بهداشت و ایمنی مواد غذایی ایران