آشنایی با ادبیات جهان سبب شناخت بهتر خود

به گزارش جام‌جم، دکتر مجتهدی از معدود استادان فلسفه در ایران است که به نقش و جایگاه ادبیات داستانی توجهی ویژه دارد و کتاب «داستایفسکی، آثار و افکار» او حاصل همین توجه است. او که برای نخستین بار در این برنامه تلویزیونی حضور پیدا کرده بود، در مقدمه بحث خود در ششمین شب روایت شب‌های هنر، پیرامون نسبت فلسفه و ادبیات گفت: فیلسوفی که خود را دانشجو نمی‌داند، فیلسوف نیست و من همچنان خودم را دانشجو می‌بینم. دانشجویی همان چیزی است که سقراط حب حکمت نامید.

وی با اشاره به نسبت فلسفه با ادبیات ادامه داد: فلسفه با ادبیات مطابقت نمی‌کند. ادیبان و نویسندگان صاحب تفکر هستند، ولی الزاما صاحب تفکر دانشگاهی نیستند. فلسفه را باید به صورت استاد و دانشجو در حوزه یا دانشگاه آموخت. نویسندگانی هستند که ادعا می‌کنند فیلسوف هم هستند و می‌گویند که می‌شود با رمان فلسفه را به کوچه و بازار آورد و در اختیار مردم عادی قرار داد. من شخصا موافق آن نیستم. آنها معتقد بودند با این کار بهتر می‌شود مفاهیم فلسفه را به مردم آموخت و کاربرد آن بیشتر می‌شود.

دکتر مجتهدی با اظهار عدم مخالفتش با آوردن فلسفه میان مردم، این کار را مایه ابتذال فلسفه و تبدیل آن به روزنامه‌نگاری دانست. او همچنین حفظ چارچوب اصلی فلسفه را تنها از طریق حوزه و دانشگاه انجام‌پذیر دانست.

دکتر مجتهدی در پاسخ به سوال مسعود دیانی، مجری این برنامه در خصوص این‌که یک استاد فلسفه در ادبیات چه چیزی به دست می‌آورد، ادامه داد: اطلاع پیدا کردن درباره ملل و اقوام، در ادبیات بیشتر از فلسفه صورت می‌گیرد. مثل جنگ و صلح تولستوی که واقعا یک دایره‌المعارف روسی است.

او با اشاره به دلیل علاقه‌اش به داستایفسکی، نویسنده روسی ادامه داد: داستایفسکی هیچ‌گاه خودش را فیلسوف ندانست. او در وهله اول روان‌شناس است، خیلی خوب افراد را از لحاظ روان‌شناسی تحلیل می‌کند و جهش‌های روحی افراد را به شکلی موفق به تصویر درمی‌آورد. از طرفی با توجه به قدرت روان‌شناختی، جامعه خود و دوران تاریخی روسیه را به تصویر درمی‌آورد.

او افزود: ما حق نداریم چشم به روی جهان ببندیم و باید آگاه باشیم. آگاهی منجر به خودشناسی می‌شود و شناختن همیشه مفید بوده است. مانع شناخت شدن، بزرگ‌ترین ظلم است و تشویق به شناخت، وظیفه همه ماست.

مجتهدی با شناخت به برنامه آمد

مسعود دیانی مجری شب‌های روایت شب‌های هنر است که سه‌شنبه‌شب‌ها اجرای این برنامه را بر عهده دارد. این مجری با اشاره به چگونگی دعوت از دکتر مجتهدی و حضور او در این برنامه گفت: استاد مجتهدی از معدود اساتید فلسفه است که به ادبیات توجه دارد و ادبیات‌خوان حرفه‌ای است. ایشان ملاحظات زیادی هم برای حضور پیدا کردن در برنامه‌ها و نوع بحث دارد. وقتی این دعوت برای حضورشان در شب‌های روایت از جانب ما مطرح شد، ایشان قسمت‌های قبلی برنامه را مشاهده، و جنس گفت‌وگوها را دیدند و بعد این دعوت را پذیرفتند.

دیانی افزود: هیچ‌کدام از سوالات از قبل با ایشان هماهنگ نشد و بحث به صورت زنده در مسیر برنامه پیش رفت.

زهرا غفاری

رسانه