نسبت بی.بی.سی با ایران‌اینترنشنال چیست؟

او در توییت خود نوشت خاشقجی از استانبول با او تماس گرفت و با ارائه اطلاعات کمک محمد بن سلمان و سعود القحطانی به شبکه تازه‌تاسیس ایران‌اینترنشنال موجب انتشار گزارش گاردین در مورد این شبکه شد و همین موجبات قتل عجیب و خبرساز خبرنگار منتقد سعودی در کنسولگری عربستان در استانبول را فراهم آورد. این خبر در رسانه‌های فارسی‌زبان خیلی سر و صدا کرد، اما یک شبکه که معمولا در این‌گونه مواقع سعی می‌کند موضعی حتی در حد اعلام خبر عادی بگیرد ترجیح داده در مورد شبکه ایران‌اینترنشنال چیزی نگوید و ساکت باشد، چرا؟

بی.‌بی.‌سی، پدرخوانده

حسن موقر بالیوزی که اتفاقا بهائی هم بود سال 1940 در بحبوحه آغاز جنگ خانمان‌سوز دوم جهانی، اولین خبرهای فارسی را برای مقابله با تاثیر رادیو برلین بر افکار عمومی ایرانیان از رادیویی وابسته به دولت پادشاهی بریتانیا خواند. از آن زمان (یعنی 131) تا کنون که حدود 70 سال از آغاز به کار بی.‌بی‌.سی فارسی می‌گذرد این شبکه، بزرگ و بزرگ‌تر شده و امروز در جایگاهی قرار گرفته که می‌توان آن را به نوعی پدرخوانده رسانه‌های فارسی‌زبان اپوزیسیون دانست. طی ماه‌های اخیر خبرنگاران زیادی از این شبکه به رسانه‌های دیگر کشورهای معارض جمهوری اسلامی مانند دویچه‌وله (رادیو آلمان)، رادیو فردا و صدای آمریکا (وابسته به ایالات متحده) پیوسته‌اند و بی‌.بی.‌سی توانسته است سیاست‌های خود را در این شبکه‌ها هم اجرایی کند، اما ارتباط یکی از شبکه‌های جدید فارسی‌زبان مخالف ایران با بی.‌بی.‌سی این روزها محل سوالات مختلفی شده است. ایران‌اینترنشنال چه ارتباطی با بی‌.بی.‌سی دارد؟

کوچ از پورتلندپلیس به خیابان چیس‌ویک

جابه‌جایی خبرنگاران بین رسانه‌ها امری نسبتا پذیرفته شده و معمول است. خیلی از خبرنگاران سابقه کار در رسانه‌های مختلف را دارند، اما وقتی ناگهان تعداد زیادی از خبرنگاران یک رسانه به رسانه دیگری (بویژه اگر تازه تاسیس باشد) می‌روند اولین سوالی که به ذهن هر شخصی می‌رسد نسبت میان این دو رسانه است. در چند ماه اخیر هم موجی از کوچ کارکنان بی‌.بی‌.سی فارسی از این شبکه به خیابان چیس‌ویک(Chiswick) لندن راه افتاد.

صادق صبا، مدیر سابق تلویزیون بی.‌بی‌.سی فارسی، علی‌اصغر رمضان‌پور که کارمند بی.‌بی.‌سی و البته معاون وقت فرهنگی وزرات فرهنگ و ارشاد اسلامی بود، محمد منظرپور خبرنگار بی‌.بی.‌سی در اسرائیل، نگار مرتضوی خبرنگار سابق بی.‌بی‌.سی و افراد دیگری از بخش‌های مختلف بی‌.بی.‌سی فارسی که گفته می‌شود تعداد آنها به حدود 20 نفر می‌رسد از این شبکه دولتی انگلستان به ایران‌اینترنشنال رفته‌اند یعنی تقریبا یک پنجم کارکنان ایران‌اینترنشنال پیش از این در بی.‌بی.‌سی فارسی بوده‌اند!

ماجرای مرموز بهروز آفاق و DMA MEDIA

بهروز آفاق تبریزی یا بهروز یوسف‌زاد یکی دیگر از نکات مبهم ارتباط بی‌بی‌سی فارسی و ایران اینترنشنال است. او کیست؟ بهروز آفاق‌تبریزی، رئیس بخش آسیا -پاسیفیک سرویس جهانی بی‌بی‌سی است که در سال 2008 نقش مهمی در تاسیس شبکه فارسی‌زبان این سرویس ایفا کرد. آفاق یک سال قبل از پیروزی انقلاب اسلامی به لندن رفت و در آنجا از تهیه‌کنندگی و برنامه‌سازی به ریاست بخش اورآسیای بی‌بی‌سی رسید و بعد از آن هم در سال 2006 رئیس آسیاپاسیفیک شد. اما نکته جالب در مورد او مباحثی پیرامون سهامداری آفاق تبریزی در شرکت MDA MEDIA یعنی شرکت پشتیبان شبکه ایران اینترنشنال است. علی علیزاده، فعال سیاسی ساکن لندن چندی پیش صراحتا این پرسش را مطرح کرد که نقش آفاق تبریزی در راه‌اندازی ایران‌اینترنشنال و سهامداری او در MDA MEDIA تا چه حد صحت دارد، اما مانند خیلی موارد مطرح شده دیگر در مورد پشت‌پرده شبکه‌های فارسی‌زبان مخالف جمهوری اسلامی این موضوع نیز با سکوت مواجه شد با این حال بسیاری بر این عقیده‌اند که بهروز آفاق که از جمله بهائیان ساکن انگلستان است از جمله افراد موثر در راه‌اندازی ایران‌اینترنشنال است. چند سال پیش هم زمزمه‌هایی شنیده شد که آفاق نقش مهمی در بهائی کردن تعدادی از کارکنان بی.‌بی‌.سی فارسی داشته است.

بایکوت محض

در ابتدای گزارش این پرسش را مطرح کردیم که چرا شبکه بی‌.بی.‌سی فارسی در خصوص گزارش‌های گاردین سکوت کرده است. یکی دیگر از نکات سوال‌برانگیز در مورد ارتباط ایران‌اینترنشنال و بی.‌بی.‌سی‌فارسی همین سکوت عجیب این شبکه دولتی در برابر سوژه داغ این روزهای فضای مجازی ایران است.

یکی از روزنامه‌های معتبر انگلستان در گزارشی مدعی شد سعود القحطانی، فرد نزدیک به ولیعهد عربستان پول هنگفتی خرج راه‌اندازی یک شبکه اپوزیسیون جمهوری اسلامی کرده است؛ این گزارش بازتاب‌های زیادی در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی فارسی‌زبان داشت، اما بی‌.بی‌.سی فارسی که معمولا در چنین مواقعی واکنشی ولو در حد یک گزارش دارد ترجیح داد سکوت کند. ماجرا وقتی عجیب‌تر شد که این شبکه حتی در برابر مطرح شدن ارتباط قتل عدنان خاشقجی و افشای منابع مالی شبکه ایران‌اینترنشنال هم سکوت کرد و حتی خبری یک خطی در کانال تلگرامی خود منتشر نکرد! آیا واقعا ارتباطی بین بی.‌بی‌.سی فارسی که وابسته به دولت انگلستان و البته دستگاه‌های اطلاعاتی این کشور است و ایران اینترنشنال که تغذیه‌شده از دربار عربستان است، وجود دارد؟ ما هم نمی‌توانیم دقیقا چنین ادعایی کنیم، اما شواهد واقعا شک‌برانگیز است.

فدایی ولیعهد

سعود بن عبدا... بن سالم بن محمد بن قاسم الوهابی القحطانی ملقب به «دلیم» متولد 7ژوئن 1978 و از جمله افراد نزدیک به ولیعهد عربستان است. فردی که با مجوز محمد بن سلمان به پرونده‌های امنیتی دسترسی داشته و گفته می‌شود در ماجرای قتل خاشقجی نقش داشته است.

واشنگتن پست می‌گوید؛ قحطانی گرچه نسبت به سایر مشاوران بن سلمان برای غرب چهره‌ای شناخته شده نیست، اما در میان کشورهای حاشیه خلیج‌فارس یکی از شناخته‌شده‌ترین مسؤولان سعودی است. او یکی از سعودی‌هایی است که به دنبال منتقدان حاکمیت عربستان سعودی است تا آنها را به فهریت سیاه خود اضافه کند.

قحطانی در زمان اقدام عربستان برای محاصره اقتصادی قطر مروج اصلی افکار تحریک‌آمیز بود. از جمله مواضع وی ارائه پیشنهاد حفر کانالی برای تبدیل کردن قطر به یک جزیره بوده است!

او یکی از سرسخت‌ترین مدافعان محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان است و از سال 2003 در خدمت خاندان پادشاهی آل سعود بوده است.

خاشقجی معتقد بود قحطانی یکی از عاملان اصلی تلاش محمد بن سلمان برای کنترل کامل رسانه‌های سعودی است. قحطانی در مقاله‌ای که آوریل گذشته در شبکه العربیه منتشر کرده، خود را خادم محمد بن سلمان معرفی می‌کند و می‌گوید شیفته چشم‌انداز وی برای ایجاد نوآوری در عربستان است.

خاشقجی چند ماه قبل از ناپدید شدن به بقیه دوستان خود گفته است که تماس‌هایی را از یک مسؤول عالی‌رتبه سعودی دریافت کرده است مبنی بر این‌که به تبعید اختیاری خود پایان داده و به ریاض بازگردد. وی تضمین داده بود خاشقجی بتواند شغلی نزدیک به محمد بن سلمان به‌دست بیاورد. گفته می‌شود این فرد عالی‌رتبه سعود القحطانی بود.

رویترز ادعا کرده، القحطانی پرونده قتل خاشقجی را از طریق اسکایپ مدیریت کرده بود.

قحطانی تا روز 28 مهر، مشاور دربار پادشاهی در حد یک وزیر و سرپرست مرکز مطالعات و امور رسانه‌های دربار پادشاهی و نزدیک‌ترین فرد به محمد بن سلمان به‌شمار می‌رفت، وی 20 اکتبر با فرمان ملک سلمان به عنوان سپر بلای بن سلمان برکنار و قربانی شد.

مهدی ناد علی

رسانه