باید به فکر اقتصاد غیر نفتی باشیم/ بی‌تدبیری در دوره برجام فرصتی برای ترامپ شد

محمدصادق کریمی کارشناس حوزه انرژی در گفتگو با خبرنگار «جام جم آنلاین»، درباره موضوع تحریم نفتی ایران و معافیت 8 کشور از این تحریم‌ها اظهار کرد: مجوز آمریکا به 8 کشور برای خرید نفت ایران نشان داد که وضعیت بازار انرژی جهانی برای این‌که نفت ایران از این بازار برای همیشه حذف شود، مناسب نیست.

وی افزود: کشورهایی که معاف شدند، واردکننده‌ای عمده نفت ایران هستند، اما چون نتوانستند نفت خود را از جای دیگری تأمین کنند آمریکا مجبور شد به این‌ها معافیت بدهد و برای آرام نگهداشتن شرایط بازار برای مدتی به خریداران نفت ایران اجازه خرید با شرایطی خاص داده است.

این کارشناس حوزه نفت و انرژی گفت: نکته بعدی این است که آرامش بازار نفت برای امریکا مهم است؛ اگر بازار نفت به هم بریزد و قیمت بالا برود و عرضه کم شود، دست امریکا برای اعمال پرفشار تحریم‌ها بسته می‌شود.

کریمی ادامه داد: متقاضی‌های نفت ایران، هم برای کار و هم برای وضعیت اقتصادی‌شان نیاز به نفت خام دارند و نمی‌توانند قیمت‌های بالای نفت را تحمل کنند، به همین دلیل با سیاست‌های خصمانه آمریکا علیه ایران همراهی نخواهند کرد درنتیجه امریکا مجبور شد این معافیت را بدهد.

وی با تأکید بر اینکه اعلام معافیت برای چند کشور به معنی نبود تحریم نیست گفت: این اتفاق باعث نمی‌شود که ما تصور کنیم هرچقدر بخواهیم می‌توانیم نفت بفروشیم. قانون تحریم این را می‌گوید که معافیت به شرطی داده می‌شود که خریدارها در یک دوره 6 ماهه واردات نفت خود را از ایران کم کنند.

این کارشناس تصریح کرد: این بدان معناست که ما در یک فرآیند تدریجی قرارگرفته‌ایم که آرام‌آرام کشورهایی که رقیب ما هستند، تولید نفت خود را افزایش داده و خریدارهای نفت ایران هم به‌تدریج جابجا شده و از جای دیگر نفت خود را تأمین می‌کنند. بازار نفت امکان حرکت یک‌باره را ندارد، ولی حرکت تدریجی در بازار نفت امکان‌پذیر است.

کریمی افزود: بنابراین، لازم است مسئولان از همین امروز براساس این فرضیه که در آینده بازهم آمریکا کارشکنی‌های تازه‌ای علیه صنعت نفت ایران خواهد داشت برنامه‌ریزی کرده و در شرایطی به دنبال گسترش بازارهای نفتی کشورمان با کشورهای دیگری باشند.

وی بابیان اینکه خروج امریکا از برجام یک فضای روانی ایجاد کرد و سعی آن‌ها هم این بود که با ایجاد این فضای روانی کار خود را پیش ببرند، خاطرنشان کرد: این اتفاق نشان داد که واقعیت با آن فضای روانی که ایجاد شد، متفاوت است والان هم ایران می‌تواند در بازار جهانی روی این مانور دهد که دنیا به نفت ما نیاز دارد؛ البته موضع قدرتمندتر این است که بگوییم ما به صادرات نفت نیاز نداریم.

این کارشناس تصریح کرد: در حال حاضر ازنظر عملیات روانی، قدری وضعیت ما بهتر شده، ما در فرآیند کاهش تدریجی نفت هستیم و ممکن است ظرف 6 ماه دیگر صادرات نفت کم شود؛ بنابراین باید به فکر چاره بود.

کریمی درباره راهکار مقابله با چنین وضعیتی تأکید کرد: مهم‌ترین راه‌حل این است که کاری کنیم که نیاز به صادرات نفت نداشته باشیم، راهکارش هم این است که زنجیره ارزش‌افزوده را توسعه دهیم، یعنی نفت خام را در زنجیره ارزش انداخته و فرآورده‌های نفتی تولید و صادر کنیم. باید ترانزیت را فعال‌تر کرده و از محل عبور بار درآمد کسب کنیم و تجارت گاز را هم افزایش دهیم.

وی تصریح کرد: این‌ها راهبردهایی است که اگر تحریم هم نبودیم، باید انجام می‌دادیم، اما حالا که تحریم هستیم فرصتی است که این کارها را جدی‌تر بگیریم، اگر این کارها را بکنیم نیازی به درآمد نفت نداریم و با این اقدامات دستمان در بازار نفت هم بازتر خواهد بود.

کریمی افزود: تأسیس یک پالایشگاه سه سال طول می‌کشد و اگر از دو سال پیش که برجام اجرا شد، به فکر تأسیس پالایشگاه بودیم الآن که تحریم شده‌ایم یک پالایشگاه داشتیم. الآن هم صادرات نفت به این 8 کشور اجازه می‌دهد ما قدری نفس بکشیم و درآمد داشته باشیم، ولی باید راهبردهای اساسی‌تر در پیش بگیریم، راهبرد اساسی هم این است که نفت صادر نکنیم و همه نفت خود را پالایش کنیم.

این کارشناس انرژی ادامه داد: نباید با خودمان بگوییم با مجوز گرفتن این 8 کشور وضع ما خوب شد و خیال‌ها راحت شود و به حالت غیرجنگی برگردیم، اتفاقاً ما در حالت جنگ هستیم و باید از براساس این شرایط برنامه‌ریزی کنیم و برای شرایط پس از این معافیت‌ها برنامه‌های کاربردی ارایه کنیم.

کریمی در پایان تصریح کرد: وضعیت همچنان سخت است و برای بی‌اثر کردن تحریم‌ها لازم است از راه توسعه زنجیره ارزش، تجارت منطقه‌ای گاز، مسئله جلوگیری از فرآیندهای غیرمولد با استفاده از منابعی مانند مالیات‌ها و دیگر راهکارهایی است که اقتصاد کشورمان را در مقابل کارشکنی شرق و غرب بیمه می‌کند.