معراجی‌ها و اخراجی‌های گیشه

سال 96

ماجرای نیمروز، ویلایی‌ها و اشنوگل نماینده‌های سینمای انقلاب و دفاع مقدس در اکران سال گذشته بودند. باوجود کمیت ناامیدکننده، به دلیل موفقیت دو فیلم اول در گیشه و ارتباط خوب با تماشاگران، سال 96 هم سال امیدوارکننده‌ای برای سینمای جریان مقاومت بود. دو پرداخت خوب و هنرمندانه و دو زاویه نگاه جدید به دوران انقلاب اسلامی و بخش مهمی از تاریخ معاصر ایران، نشان داد چقدر چنین فضاهایی هنوز می‌تواند در جذب مخاطب، موفق عمل کند. ماجرای نیمروز ساخته محمدحسین مهدویان، جزو فیلم‌های اکران نوروزی بود و حدود چهار میلیارد و 500 میلیون تومان فروخت.

ویلایی‌ها ساخته منیر قیدی هم که اردیبهشت سال قبل روی پرده رفت، به دلیل نگاه و فضای زنانه اثرگذار در سال‌های جنگ، با اقبال مواجه شد و حدود یک میلیارد و 200 میلیون تومان فروش کرد.

اما اشنوگل ساخته مشترک هادی حاجتمند و علی سلیمانی که به قصه شهدای غواص می‌پرداخت، به دلایلی چون متن و بازیگران، در گیشه موفق نبود و 238 میلیون تومان فروخت.

سال 95

این سال، به لحاظ کمیت و اکران فیلم انقلاب و دفاع مقدس و جریان مقاومت، در دهه 90 پیشتاز و رکورددار است و در اتفاقی جالب، هم سهم قابل توجهی از فیلم‌های پرفروش گیشه را دراختیار دارد و هم سهم مهمی از فیلم‌های
کم فروش را. موفق‌ترین فیلم در این زمینه، باز هم مربوط به ابراهیم حاتمی‌کیا و فیلم بادیگارد است که در اکران نوروزی، حدود هشت میلیارد و 400 میلیون تومان فروخت. فیلم سیانور ساخته بهروز شعیبی هم به دلیل قصه عاشقانه و جذاب در دل فضای سیاسی و ترکیب خوب بازیگران به فروش خوب سه میلیارد تومانی دست یافت. فیلم متفاوت و مستندنمای ایستاده در غبار ساخته محمدحسین مهدویان هم، روح تازه‌ای به سینمای انقلاب و دفاع مقدس دمید و موفق شد یک میلیارد و 700 میلیون تومان در گیشه فروش کند.

فیلم‌های یتیم‌خانه ایران ساخته ابوالقاسم طالبی و نفس ساخته نرگس آبیار هم به‌دلیل نگاهی جدید و هنرمندانه -اولی تنها فیلم سینمای ما درباه قطحی بزرگ ایران موقع اشغال کشور است و دومی مهم‌ترین فیلمی که درباره کودکان شهید جنگ ساخته شده- با اقبال عمومی مواجه شدند. فیلم طالبی یک میلیارد و 700 میلیون تومان و فیلم آبیار یک میلیارد و 500 میلیون تومان فروخت.

باوجود این موفقیت‌ها، سینمای انقلاب و دفاع مقدس طعم شکست را هم در گیشه سال 95 چشید؛ دلبری ساخته سیدجلال دهقانی‌اشکذری 140میلیون تومان، هیهات ساخته هادی نائیجی، دانش اقباشاوی، روح‌‌ا... حجازی و هادی مقدم‌دوست 130 میلیون تومان، انیمیشن نبرد خلیج فارس 80 میلیون تومان و ابوزینب ساخته علی غفاری هم
60 میلیون تومان در گیشه فروختند. باوجود امتیازات مفهومی و مضمونی و لحظات خوبی در هرکدام از این آثار، هیچ‌کدام در کلیت پرداخت جذابی برای جلب نظر تماشاگران نداشتند.

سال 94

یکی از غمبارترین سال‌های سینمای انقلاب و دفاع مقدس در دهه 90 که نه در کمیت حرفی برای گفتن داشت و نه در کیفیت. حکایت عاشقی ساخته احمد رمضان‌زاده و بازی بهرام رادان فقط
90 میلیون تومان در گیشه فروخت. عاشق‌ها ایستاده می‌میرند ساخته شهرام مسلخی فقط دو هفته روی پرده سینما بود، چون 13 میلیون تومان فروخت.
پی 22 ساخته حسین قاسمی جامی هم 21 روز در اکران دوام آورد و حدود 50 میلیون تومان فروش کرد و حتی حضور بازیگرانی چون امین حیایی و هادی ساعی هم به داد فیلم در گیشه نرسید.

سال 93

یکی از بهترین سال‌های دهه 90 برای سینمای جبهه و جنگ و انقلاب و دفاع مقدس در گیشه سینماها بود. باوجود کمیت ناچیز، فیلم‌های اکران شده در این زمینه بخوبی با تماشاگران ارتباط برقرار کردند. معراجی‌ها ساخته مسعود ده نمکی پنج میلیارد تومان در گیشه فروخت و شیار143 ساخته نرگس آبیار و «چ» ساخته ابراهیم حاتمی‌کیا هم به ترتیب چهار میلیارد و دو میلیارد تومان فروختند. ده نمکی با موفقیت‌های پیشین در مجموعه اخراجی‌ها، بخوبی راه ارتباط با مخاطب انبوه را می‌دانست، آبیار در شیار143 به زیبایی انتظار رنج آلود یک مادر را به تصویر کشیده بود و کدام اهل سینمای جبهه و جنگی است که کنجکاو فیلم «چ» (حاتمی‌کیا) درباره «چ» (شهید مصطفی چمران) نباشد؟

سال 92

رسوایی ساخته مسعود ده‌نمکی علی‌الظاهر ربطی به سینمای جبهه و جنگ و مقاومت ندارد، اما به دلیل وجود فضای بارز مذهبی در آن و حضور یک روحانی انقلابی در نقش اصلی، می‌توان آن را زیرمجموعه سینمای انقلاب آورد. این فیلم پرفروش‌ترین و پرمخاطب‌ترین فیلم سینمای ایران در سال 92 بود و بیش از پنج میلیارد و 500 میلیون تومان فروش کرد. فیلم جنگی ملکه ساخته محمدعلی باشه آهنگر هم باوجود فضایی متفاوت، 90 میلیون تومان فروخت. خاک و مرجان ساخته سیدمسعود اطیابی هم که درباره مقاومت مردم افغانستان بود،
30 میلیون تومان فروش کرد.

بزرگمرد کوچک ساخته صادق دقیقی هم تنها ده میلیون تومان در گیشه فروخت.

سال 91

در این سال هم سینمای انقلاب و دفاع مقدس، هم در بالای گیشه حضور جدی داشت و هم در میانه‌ها و رده‌های پایین جدول. قلاده‌های طلا ساخته ابوالقاسم طالبی که به ماجراهای سال 88 می‌پرداخت، گیشه موفقی داشت و چهار میلیارد تومان فروخت. کمدی جنگی ضدگلوله هم به دلیل روایت بامزه مصطفی کیایی و بازی تماشایی مهدی هاشمی، بیش از یک میلیارد تومان فروش کرد. در این سال شورشیرین ساخته جواد اردکانی و درباره شهید منصور کاوه هم اکران شد که 230 میلیون تومان فروخت. فیلم کیمیا و خاک ساخته عباس رافعی که اثری با محوریت انقلاب اسلامی و بازی حامد بهداد بود هم بیشتر از 60 میلیون تومان در گیشه آن سال نفروخت.

سال 90

گل سرسبد سینمای انقلاب و دفاع مقدس در سال 90، اخراجی‌ها 3 ساخته مسعود ده‌نمکی بود که شش میلیارد تومان در گیشه فروخت و پرفروش‌ترین و پرمخاطب‌ترین فیلم سینمای ایران در آن سال هم شد. موفقیت قسمت‌های قبلی اخراجی‌ها و حضور بازیگران چهره و کنایه‌های ریز و درشت سیاسی از دلایل موفقیت این اثر بود. سینمای دفاع مقدس و مقاومت در آن سال نمایندگان دیگری هم داشت که البته در گیشه، حرف چندانی برای گفتن نداشتند: شب واقعه ساخته شهرام اسدی درباره دریاقلی سورانی 50 میلیون تومان، 33 روز ساخته جمال شورجه درباره مقاومت لبنان در برابر رژیم صهیونیستی 30 میلیون تومان و شکارچی شنبه ساخته پرویز شیخ طادی که اثری ضداسرائیلی و ضدصهیونیستی بود هم 12 میلیون تومان در گیشه فروختند.

علی رستگار

سینما