مشتِ باز «دست‌های بسته»

با این حال بسیاری از کارشناسان معتقدند گلایه برخی مسؤولان بخصوص اعضایی که پنج سال است در دولت حضور دارند مبنی بر این‌که اختیارات لازم را ندارند چندان وارد نیست و ممکن است پشت پرده دیگری داشته باشد. جام‌جم در گفت‌وگو با 10 کارشناس سیاسی به بررسی ریشه‌های موضعگیری اخیر چند مقام دولتی پرداخته است:

مسؤول بی‌اختیار - اختیاردار بی‌مسؤول

مرتضی حاجی/ مدیرعامل موسسه همشهری

مبنای طرح برخی از موضوعات از سوی تعدادی از اعضای هیات دولت مبنی بر این‌که اختیارات لازم را ندارند برای من مبهم است. به نظر من اگر کسی به هر علتی نمی‌تواند وظیفه‌ای که مردم از او توقع دارند و تکلیف قانونی اوست انجام دهد باید انصراف خود را اعلام کند. در غیر این صورت هر کسی باید براساس مسؤولیت‌هایی که برای او تعریف شده کار خود را انجام دهد و اگر مزاحمت‌ها و تداخل وظایف در داخل و بیرون مجموعه اجرایی برای وزارتخانه یا حوزه کاری او ایجاد شده باشد در جلسه با مسؤولان مربوطه به‌صورت شفاف بیان کند. اعضای هیات دولت باید به‌صورت هماهنگ عمل کنند و رئیس‌جمهور هم باید این را به مسؤولان مربوطه به صورت شفاف بیان کند. وگرنه اگر کسی مسؤولیتی دارد و ادعا می‌کند که اختیاری ندارد عاقلانه نیست که ادامه فعالیت بدهد و باید مسؤولیت را به دیگری بسپارد. از سوی دیگر گاهی صحبت‌هایی شنیده می‌شود که افرادی در دولت هستند که مسؤولیت مشخصی ندارند اما از اختیاراتی برخوردار هستند و همین مساله باعث تداخلاتی در روند اجرایی کار می‌شود و این وظیفه رئیس‌جمهور است که این هماهنگی را برای کارآمدتر شدن هیات دولت انجام دهند.

تلاش برای تبرئه

سید محمد حسینی/ استاد دانشگاه

گلایه‌های برخی از اعضای دولت برای مردم پذیرفتنی نیست چرا که در حال حاضر آنها باید به‌دلیل ناکارآمدن بودن دولت و عدم بهبود شرایط کشور پاسخگو باشند.

آقای جهانگیری که در مقطع انتخابات موضع‌گیری‌های محکمی در جهت حمایت از روحانی داشت و توقعات بسیاری در جامعه ایجاد کرد امروز چگونه خود را مسلوب الاختیار جلوه می‌دهد؟ چگونه پاسخگوی چنین تناقض رفتاری خواهد بود؟

اگر معاون اول رئیس‌جمهور توانایی چندانی ندارد پس چگونه تا امروز در چنین مسندی مانده است؟ گلایه‌هایی که شریعتمداری و آخوندی نیز مطرح می‌کنند چندان برای مردم قابل فهم نیست، چرا ‌که اگر فردی توان اجرایی در یک وزارتخانه را ندارد چگونه می‌خواهد در وزارتخانه دیگری کار کند؟دلایل این‌گونه موضع‌گیری‌های دولتی‌ها را می‌توان عدم توفیق دولت عنوان کرد چرا که اگر دولت توفیفاتی کسب کرده و عملکرد درخشانی داشت مدعیان بسیاری حضور داشتند زیرا همیشه پیروزی و موفقیت مدعیان بی‌شمار دارد اما در حال حاضر اعضای دولت به‌دلیل افزایش مشکلات و فشارهای اقتصادی در جامعه نتوانسته‌اند به وظیفه خود عمل کنند و به همین دلیل تلاش می‌کنند خود را تبرئه کرده و منزه جلوه دهند. در ضمن باید بدانیم که جا‌خالی‌دادن مشکلی را حل نمی‌کند و همه دولتی‌ها در جهت بهبود شرایط مسؤولیت دارند.

ناهماهنگی‌های سیاسی در دولت

احمد حکیمی‌پور/ دبیرکل حزب اراده ملت

تصور می‌کنم اگر ناهماهنگی و اختلافی در میان اعضای هیات‌دولت وجود دارد بهتر است این مسائل در جلسه‌ای با حضور رئیس‌جمهور دنبال شود و از کشیده شدن آن به فضای عمومی خودداری شود. با این وصف وجود اختلاف در هیات دولت را نمی‌توان منکر شد.

چون اساسا کابینه از طیف‌های مختلف تشکیل شده و هرکدام از جریان‌ها در دولت هم طیف‌بندی خاص خود را دارند. این اختلافات ناهماهنگی‌های زیادی را در بدنه دولت ایجاد کرده و باعث شده دولت نتواند نسبت به انجام برخی تکالیف و وظایف خود بخوبی عمل کند. این مساله البته تا حدود زیادی به رئیس‌جمهور برمی‌گردد و آقای روحانی باید بتواند با برگزاری جلسات مشورتی و صحبت با اعضای مختلف هیات دولت این قضیه را مدیریت کند.

تنها در این صورت است که دولت می‌تواند کارآمدتر و منسجم‌تر عمل کرد.

دورخیز برای انتخابات بعدی

صادق کوشکی/ استاد دانشگاه

این‌که آقای جهانگیری بعد از پنج سال حضور در دولت گلایه‌هایی مطرح می‌کند به این معناست که وی خود را از عملکرد دولت روحانی تبرئه کرده و درصدد القای این است که در ناکارآمدی دولت سهیم نبوده است. چنین واکنشی به نوعی می‌تواند دورخیزی برای شرکت در انتخابات بعدی باشد و به واسطه این گلایه‌ها درصدد تطهیر خود از کارنامه نامطلوب آقای روحانی است.

همچنین اگر آقایان شریعتمداری و آخوندی دارای مشکلاتی در کار کردن با دولت بودند چرا همچنان تا چند روز قبل در وزارتخانه هایشان حضور داشتند؟ اگر شریعتمداری در وزارت صمت دچار مشکلات و محدودیت‌هایی بوده بنا به کدام دلیل به حضور در وزارت کار تمایل دارد؟ بدیهی است که این‌گونه عذر و گله‌های مطرح شده از آقایان پذیرفته نیست، چرا که حضور پنج ساله آنها در دولت به معنی تایید عملکرد دولت بوده و گلایه‌های اخیر آنها را می‌توان فراهم کردن زمینه برای حضور در انتخابات بعدی به عنوان اپوزیسیون دولت روحانی دانست تا به این ترتیب عملکرد ناموفق روحانی به پای آنها نوشته نشود.

عملکرد ضعیف در انتخاب وزرا

محمد زارع‌فومنی/ دبیرکل حزب مردمی اصلاحات

درباره اظهارنظرهای برخی اعضای دولت که عنوان می‌کنند اختیارات لازم را برای انجام مسؤولیت ندارند باید پرسید چرا الان چنین مطالبی مطرح می‌شود؟ این افراد از زمان تشکیل دولت یازدهم و دوازدهم با کابینه همراه بودند و طرح این موضوعات در حال حاضر فرار به جلو است. البته این نکته را هم باید اضافه کرد که اختلافات اصلی هیات دولت ناشی از تفاوت دیدگاه دو جریان اصلاح‌طلب و اعتدالی است و البته ادامه این وضعیت هم زمینه را برای بی‌توازنی دولت فراهم می‌کند. به نظر می‌رسد که آقای روحانی ضعف عمده‌ای در انتخاب وزرا دارد و از وزرای تکراری و فرتوت و خسته که انگیزه‌ای برای فعالیت ندارند، استفاده می‌کند.

فرافکنی مشکلی را حل نمی‌کند

سید رضا اکرمی/ رئیس شورای فرهنگی نهاد ریاست‌جمهوری

اظهارنظرهایی که این روزها از سوی برخی از اعضای دولت مبنی بر محدود بودن اختیاراتشان در تصمیم‌گیری‌ها مطرح می‌شود موضوعات داخلی است و آنها نباید چنین سخنانی را به بیرون درز دهند. این قبیل مباحث باید درون دولت حل و فصل شود.

نکته دیگر این است که امروز باید همه با وحدت و همدلی در جهت حل مشکلات کشور تلاش کنند نه این‌که فرافکنی کرده و مشکلات را به عهده دیگران بیندازند، چنین رفتارهایی موجب حل مشکلات نمی‌شود. این‌گونه گلایه‌ها درون دولت است و مطرح‌کردن آن مشکل‌گشای کشور نخواهد بود.

موضوع دیگر این است که کشور قانون و ضابطه دارد و تمام مسؤولان در دولت باید خود را با قانون وفق داده و طبق قانون عمل کنند.

روش‌های کهنه و نخ‌نما شده

محمدحسین فرهنگی/ نماینده تبریز در مجلس

مطرح کردن چنین گلایه‌هایی روش‌های کهنه و نخ‌نما‌شده‌ای است که در جهت فرار به جلو و پرهیز از پاسخگویی
است.

علت این‌که در ماه‌های اخیر سوال و استیضاح‌ها در مجلس موجب واکنش منفی شده و طرفداران دولت نیز با بخشی از سیاست‌های دولت مخالف هستند چنین روش‌هایی است، چرا که به جای پیش‌بینی راهکارهای اجرایی مناسب و اتخاذ تمهیدات کارآمد؛ تصمیم‌های نادرستی اتخاذ می‌شود که طبیعتا به واسطه آن پاسخ مناسبی ندارند و به جای پاسخ صلاح می‌دانند به موضوعاتی که ربطی به موضوعات اجرایی نداشته پرداخته و دیگران را مسؤول قلمداد کنند.

امیدواریم مسؤولان اجرایی کشور به جای این‌گونه رفتارها، با هوشمندی به سمت حل مشکلات جاری کشور بروند، چرا که موانع و دشواری‌ها حل شدنی است.

مسؤولان نباید در جایگاه اپوزیسیون باشند

فاضل میبدی/ عضو مجمع مدرسین و محققین

یکی از مشکلات مملکت این است که برخی مقامات در جایگاه اپوزیسیون قرار می‌گیرند. قانون اساسی اختیارات هر‌کسی را مشخص کرده و متاسفانه برخی که در جایگاه قانونی خود قرار دارند به‌جای حل مشکلات در فضای عمومی مطرح می‌کنند که از اختیارات لازم برخوردار نیستند. به هر حال آقای روحانی زمانی که روی کار آمدند وعده‌های زیادی دادند اما روند شرایط به‌گونه‌ای شکل گرفت که مشکلات زیادی در حوزه اجرایی و اقتصادی برای کشور حاصل شد.

این مساله البته مورد اعتراض اصلاح‌طلبان واقع شد و چینش تیم اقتصادی هیات دولت هم نارضایتی برای نیروهای اصلاح‌طلب در پی داشت. عملکرد تیم اقتصادی دولت هم در موضوعات مختلف مثل ثبات قیمت‌ها و کنترل بحران ارز و مسائل معیشتی موفق نبود، اما به هر حال الان منطقی نیست کسانی که نمی‌توانند کار کنند اعلام کنند که ما امکان فعالیت نداریم. اگر امکان فعالیت برای این افراد نبود از همان ابتدا باید استعفا می‌دادند. والا کسی که می‌گوید مسؤولیت دارم اما اختیار ندارم مثل کسی می‌ماند که منصبی دارد اما با ادعای مسلوب الاختیار بودن حقوق مسؤولیت خود را نیز دریافت می‌کند. دولتمردان ما باید شفاف‌تر از این عمل کنند و در موضع اپوزیسیون نباشند و بر حسب اختیارات وظایف خود را انجام دهند. چون جابه‌جایی افراد در مسؤولیت‌های مختلف کاری از پیش نخواهد برد.

کم‌توجهی به برخی از اعضای هیات دولت

محمدعلی پورمختار/ نماینده بهار و کبودرآهنگ

دولت مسؤولیت‌های قانونی و حقوقی دارد و همچنین تک تک وزرا در حوزه مسؤولیت خود از وظایف و اختیارات مصرحی برخوردار هستند.

دولت منظومه‌ای است از وزارتخانه‌های مختلف که در بسیاری از موارد نیاز به هماهنگی میان آنها برای انجام برخی امور مشترک و همچنین همکاری سایر وزارتخانه‌ها و نهادها وجود دارد.

البته مسؤولیت این هماهنگی هم با رئیس‌جمهور است، چون در راس منظومه هیات دولت قرار دارد. اما با این وصف این‌گونه به نظر می‌رسد که آقای روحانی نسبت به برخی وزرا کم توجه است و این مساله حتی به‌صورت گلایه برخی از وزرا با نمایندگان مجلس هم در میان گذاشته شده است. برخی وزرا حتی امکان وقت گرفتن از رئیس‌جمهور برای بیان مسائل و مشکلات وزارتخانه‌های خود را ندارند. این در حالی است که وزرا در اموری که به آنها محول شده تکالیفی دارند و باید آن را انجام دهند، اما با توجه به‌مشکلات و ناهماهنگی‌ها و اختلاف نظرهایی که بین برخی از اعضای دولت وجود دارد امکان همکاری میان آنها نیست.

امیدواریم با این‌گونه اظهار نظرها و گلایه‌هایی که از سوی برخی وزرا و اعضای هیات دولت مطرح می‌شود بالاخره رئیس‌جمهور برای ایجاد هماهنگی بیشتر در هیات دولت پای کار بیاید و بتواند شرایط را مدیریت کند.

رقابت اعتدال و توسعه و کارگزاران

حمیدرضا ترقی/ عضو حزب موتلفه

به نظر می‌رسد شاهد شکاف مدیریتی در دولت بر اثر اختلاف سلایق نسبت به حل مشکلات پیش آمده در کشور هستیم و بخشی از دولت راهکارهای بخش دیگری را قبول نداشته و منتقد آن روش‌هاست. چالشی که به لحاظ چینش سیاسی بین دو جریان اعتدال و توسعه و کارگزاران در دولت آغاز شده است و هر دو طرف در جهت تثبیت نظر خود در کابینه تلاش می‌کند.

به نظر می‌رسد جریان حزب اعتدال و توسعه که مورد حمایت نوبخت است بر کارگزاران غلبه یافته و آنها را مقداری محدود کرده و سعی می‌کند خودش مدیریت را بر عهده بگیرد. کارگزاران موفقیت چندانی در حل مشکلات نداشته و این مساله می‌تواند ناشی از اختلافات سیاسی درون دولت باشد. امروز دولت در زمینه موضوعات اقتصادی مشکلات بسیاری دارد و هر دو جریان حاضر در دولت تلاش می‌کنند جریان دیگر را عامل مشکلات معرفی کنند.