دردسرهای خون بازی بن سلمان

پس از گذشت ده روز از سر به نیست شدن «جمال خاشقچی» در کنسولگری عربستان در استانبول، همچنان این موضوع داغ‌ترین مسأله خبری رسانه‌هاست. بعضی تحلیلگران معتقدند قتل احتمالی خاشقجی در ادامه تلاش‌های محمد بن سلمان برای تصفیه شاهزاده‌ها و مخالفان خود است. در جریان این تلاش‌ها، تعداد کثیری از شاهزادگان سعودی سال گذشته در یک هتل در ریاض زندانی شدند و تعدادی از آنها پس از دادن باج آزاد شدند. چنین اقداماتی تاکنون در تاریخ حکومت سعودی بی‌سابقه بوده است.

همه در جست جوی جمال

ناپدید شدن خاشقجی بحران دیپلماتیک بزرگی به راه انداخته که شامل متحدان عربستان نیز می‌شود. حتی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا که اهمیتی به مسائل حقوق بشری نمی‌دهد و علنا اعلام کرده قصد یاد دادن اصول حقوق بشر به مقامات سعودی را ندارد، روز پنجشنبه گفت از نزدیک پرونده جمال خاشقجی را دنبال می‌کند و باید بداند چه بر سر او آمده است.

با این وجود، وی اعلام کرد که دلیلی برای متوقف ساختن سرمایه‌گذاری عربستان در آمریکا یا خودداری از فروش سلاح به عربستان به خاطر ماجرای ناپدید شدن خاشقجی نمی‌بیند. ترامپ گفت در صورت انجام چنین کاری، سعودی‌ها پول خود را به رقبای آمریکا چون روسیه و چین منتقل خواهند کرد.

سخنگوی کاخ سفید روز چهارشنبه اعلام کرده بود جان بولتون مشاور امنیت ملی آمریکا و جارد کوشنر، داماد ترامپ و مایک پمپئو وزیر خارجه با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی گفت‌وگو کرده و خواستار دریافت اطلاعات بیشتری دربارۀ ناپدید شدن جمال خاشقجی شده‌اند. وزارت خارجه آمریکا نیز روز پنجشنبه از سفیر عربستان خواست درباره ماجرای ناپدید شدن جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار سعودی مفقود شده در ترکیه، اطلاعاتی را ارائه دهد. 22 سناتور آمریکایی در نامه‌ای به ترامپ اعلام کردندناپدید شدن خاشقجی می‌تواند نشانه نقض گسترده حقوق بشر بین‌المللی باشد و
خواستار اعلام تحریم ضد عربستان شدند. از جمله امضاکنندگان این نامه باب کورکر،‌ باب منندز، لیندسی گراهام و پاتریک لیهی هستند.

وزارت خارجه انگلیس نیز در اظهاراتی که تهدید ضمنی ریاض محسوب می‌شود اعلام کرده اگر ادعاهای مطرح شده درباره سرنوشت خاشقجی صحت داشته باشد، سعودی‌ها با پیامدهای جدی مواجه می‌شوند.

وزارت خارجه فرانسه روز جمعه اعلام کرد از مقامات سعودی خواسته است تمام ابهامات در خصوص سرنوشت خاشقجی را رفع کنند.

سازمان ملل متحد روز پنجشنبه از عربستان سعودی خواست با مقام‌های ترکیه برای
پی بردن به سرنوشت جماس خاشقچی روزنامه‌نگار سعودی همکاری کند.

عفو بین‌الملل نیز خواهان آن شد عربستان اطلاعاتی در مورد سرنوشت خاشقجی ارائه دهدو گفت اگر این کشور مقصر شناخته شود، تبعات جدی در انتظار حکام سعودی خواهد بود.

به دنبال این واقعه، رسانه‌های مختلف نیز اعلام کرده اند از شرکت در یک کنفرانس سرمایه‌گذاری عربستان خودداری می‌کنند. از جمله این رسانه‌ها می‌توان به اکونومیست، سی‌ان‌بی‌سی، نیویورک تایمز، فایننشال تایمز و سی ان ان اشاره کرد. برخی از شرکت‌های سرمایه‌گذار در پروژه‌های عظیم محمد بن سلمان‌ ولیعهد سعودی نیز تصمیم گرفته‌اند همکاری با عربستان را متوقف کنند.

مگر می‌شود دوربین نباشد؟

رئیس‌جمهور ترکیه نیز با انتقاد شدید از مقامات عربستانی اعلام کرد آنکارا نمی‌تواند در برابر ناپدید شدن جمال خاشقجی، ساکت بماند و به همین خاطر درباره تمامی جنبه‌های این پرونده تحقیقات انجام می‌دهد. رجب طیب اردوغان تاکید مقامات سعودی مبنی بر این‌که کنسولگری کشورش در استانبول هیچ تصویری از خروج خاشقجی از این ساختمان ندارد، زیر سوال برد و گفت: آنکارا از توضیحات و تفسیرات ریاض در خصوص این پرونده راضی نیست. به نظر شما آیا ممکن است هیچ سیستم نظارتی و دوربینی در چنین مکانی چون کنسولگری عربستان وجود نداشته باشد؟ روز جمعه یک هیات سعودی به ریاست امیر خالد الفیصل، مشاور پادشاه عربستان و امیر مکه و رئیس کمیته مرکزی حج وارد آنکارا شد تا به همراه مقامات ترکی تحقیق مشترکی درخصوص سرنوشت خاشقجی انجام دهد.

سعودی ها هم نگرانند!

اما سفیر عربستان در لندن روز جمعه نسبت به ناپدید شدن روزنامه‌نگار سعودی ابراز نگرانی کرده و مدعی شد ریاض تمایل دارد بداند برای جمال خاشقجی چه اتفاقی افتاده است. محمد بن نواف در مصاحبه‌ای با بی‌بی‌سی گفت: تحقیقاتی در حال انجام است و زود است پیش از اطلاع از نتایج نهایی تحقیقات، اظهارنظر کنیم. وزیر مشاور در امورخارجه دولت امارات نیز روز جمعه به دفاع از حکام سعودی برخاست و به انتقادها واکنش نشان داد. انور قرقاش در پیامی توییتری، به آن‌چه که «هجمه شدید» علیه پادشاه سعودی در پی ناپدید شدن خاشقجی خواند واکنش نشان داد و گفت پیامدهای هدف قرار دادن عربستان بر طرف‌هایی که این هجمه را به راه انداخته‌اند، وخیم خواهد بود.

رفتی که بر گشت نداشت

مقام‌های کنسولگری سعودی مدعی هستند خاشقجی لحظاتی پس از ورود، ساختمان کنسولگری را ترک کرده است. اما بررسی دوربین‌های مداربسته در اطراف کنسولگری نشان می دهد وی از آن خارج نشده است. مقامات سعودی ادعا می کنند دوربین‌های امنیتی داخل کنسولگری تنها تصاویر زنده را نشان می‌دهد و تصاویر را ضبط نمی‌کند.

امیرعباس اصغری

بین‌الملل