به تماشا سوگند...

ماجرای پزشک شدنتان چه بود؟

قبل از اینکه بخواهم کنکور بدهم، دانشآموز رشته ریاضی و فیزیک بودم و میخواستم در یکی از رشتههای مهندسی ادامه تحصیل بدهم، ولی تحولی در زندگیام ایجاد شد که تصمیم گرفتم در کنکور علوم تجربی شرکت کنم. با اینکه زیستشناسی نخوانده بودم، توانستم در رشته اولی که انتخاب کردم یعنی پزشکی قبول شوم و به این شکل وارد رشته پزشکی شدم. وقتی در رشته پزشکی تحصیل میکردم، حدود سال 1350، فعالیتهای سیاسی در جامعه گسترش پیدا کرد و من نیز به تکثیر اعلامیه و شرکت در جلسات مختلف و...، اقدام کردم که چندان خوشایند رژیم سابق نبود. بهدلیل اعلامیههای ضد سلطنتی که توزیع کردم، در سال پنجم پزشکی عمومی دستگیر و به حبس ابد محکوم شدم تا اینکه سال 57 از زندان آزاد شدم و دوباره برای تحصیل به دانشگاه بازگشتم. حدود چهار سال را در زندان سپری کردم.

با توجه به اینکه در زندان بودید چهطور توانستید درسهای سخت پزشکی را از یاد نبرید؟

برای آزادی امید داشتم؛ به همین دلیل چند کتاب پزشکی خیلی خوب را با خودم به زندان برده بودم و میخواندم. علاوه بر این، یک پزشک دیگر هم زندانی شده بود با او در زمینه پزشکی صحبت میکردم. همه اینها باعث شد در سالهای ماندن در زندان، از پزشکی دور نمانم و بتوانم بدون هیچ مشکلی به تحصیل
برگردم.

چرا بین این همه تخصص، سراغ چشم که جزو تخصصهای سخت پزشکی به حساب میآید، رفتید؟

من به دو رشته چشم و اطفال علاقه داشتم، ولی علاقهام به رشته اطفال بیشتر بود و برای تخصص میتوانستم یکی از این دو رشته را انتخاب کنم. از آنجا که کودکان را دوست داشتم، ابتدا تخصص اطفال را انتخاب کردم، ولی در همان ابتدای راه متوجه شدم روحیهام بهگونهای نیست که طاقت دیدن گریههایشان را داشته باشم به همین دلیل در نهایت تخصص چشم را انتخاب کردم. بعد از اینکه تخصص چشم را گرفتم، دوره فلوشیپ (فوق تخصص) را شروع کردم و سال 1369 در زمینه بیماریهای شبکیه و لیزر شبکیه، موفق به اتمام این دوره شدم. بیشترین بخش زندگی و کارم هم در بیمارستان چشم پزشکی فارابی تهران گذشت و حدود 15 سال بهعنوان رئیس بیمارستان و حدود 9 سال هم بهعنوان مدیر گروه چشم پزشکی دانشگاه تهران فعالیت داشتم. آن اوایل، تعداد مراجعات به بیمارستان فارابی بسیار زیاد بود و افراد زیادی از شهرستان به این بیمارستان میآمدند و تمامی پزشکان چشم با وجود تعداد زیاد مراجعات سعی میکردند بهترین خدمات را به بیماران ارائه کنند. خوشبختانه در حال حاضر با فعالترشدن بخش اپتومتری بیمارستان (اپتومتریستها در این بخش خدمات ارائه میدهند و در گذشته پزشکان به جای اپتومتریستها کار میکردند)، افزایش تجهیزات آن، تمام وقت شدن پزشکان در دو شیفت صبح و عصر و اورژانس به شکل شبانهروزی، به بیماران بیشتری خدمات ارائه میشود.

برایتان تا به حال پیش آمده که بهدلیل شغلتان نتوانید در مهمانیهای خانوادگی و مراسم مختلف شرکت کنید؟

بله، چنین مواردی برای هر پزشکی پیش میآید و من نیز از این امر مستثنا نیستم. ما کشیکهایی داشتیم که حدود 15 ساعت باید بیدار میماندیم و بهطور کلی در رشته ما، روز جمعه و تعطیلی معنا ندارد.

رشته شما در دبیرستان ریاضی و فیزیک بود و میخواستید در یکی از رشتههای مهندسی تحصیل کنید، هیچوقت از اینکه در رشته پزشکی ادامه تحصیل دادید، پشیمان نشدید؟

نه هیچوقت پشیمان نشدم و خدا را شکر میکنم که توانستم در این رشته تحصیل و به لطف خدا به مردم خدمت کنم. اینکه چنین توفیقی نصیبم شده که بتوانم به فردی که بیناییاش را از دست داده به یاری خدا بیناییاش را دوباره بازگردانم، با ارزشترین چیز برای من است که در قالب کلمات نمیتوانم آن را توصیف کنم.

خاطرهای هم دارید که بتواند تا حدودی حستان را بیان کند؟

موارد زیادی در تمام این سالها وجود داشته ولی دو مورد واقعا در ذهنم ثبت شده است. یکبار آقای سالخوردهای به همراه همسرش به درمانگاه فارابی مراجعه کرد که هر دو چشم بهدلیل ابتلا به آب مروارید، دید چندانی نداشت و بسختی تنها میتوانست اندکی نور را ببیند. وقتی چشمانش را بعد از عمل باز کردم، توانست صورت همسرش را بعد از گذشت چند سال ببیند. بهقدری عاشقانه و پر از مهر به یکدیگر نگاه میکردند و لبخند میزدند که همیشه آنها را در یاد دارم و مرور این خاطره، هنوز هم حس خوبی را در من ایجاد میکند. مورد دیگر یک آقای حدودا 40 ساله بود که شبکیه هر دو چشمش پاره شده بود و نمیتوانست ببیند و در حالیکه دو نفر کمکش میکردند راه برود، وارد درمانگاه شد و باید سریعا جراحی میشد. من از دور داشتم او را میدیدم و خیلی اتفاقی بیمار خودم شد و او را جراحی کردم. خوشبختانه جراحیاش موفقیتآمیز بود و یک هفته بعد در حالی او را دیدم که در حیاط بیمارستان داشت راه میرفت و میدید. این مساله خیلی مرا منقلب کرد و خدا را بسیار شاکرم که چنین توانایی را به من بخشیده که بتوانم بینایی افراد را به یاری خدا برگردانم.

بهعنوان سوال آخر، مهمترین مراقبتهایی که افراد باید برای چشم انجام بدهند، چیست؟

یکی از نکات مهمی که والدین باید به آن توجه کنند، مساله تنبلی چشم است که همه کودکان از سن سهسالگی باید تحت بررسی قرار بگیرند تا مشکل تنبلی چشم نداشته باشند. برای این منظور پایگاههایی را بهزیستی در سراسر کشور به صورت سالانه برپا میکند و والدین به همراه فرزندانشان باید حتما مراجعه کنند چون درمان تنبلی چشم در مراجعه زودهنگام و در سن پایین، بسیار ساده ولی از سن 9 سالگی به بعد، این مشکل قابل درمان نیست. علاوه بر این، افرادی که به دیابت و فشارخون بالا مبتلا هستند باید معاینات دورهای را داشته باشند بویژه افراد مبتلا به دیابت که در اثر خونریزی شبکیه چشم، نابینا میشوند و معاینات دورهای برای آنها حیاتی است. آن دسته از افرادی که در کارگاههای صنعتی کار میکنند، باید حتما عینک محافظ داشته باشند چون عدم توجه به این مساله، میتواند به ورود تراشههای بسیار ریز فلز (پلیسه) به چشم منجر شود و عفونت و پارگی را در پی داشته باشد که در بسیاری از موارد جبرانناپذیر است. استفاده از عینک با یو.وی (UV) مناسب، پرهیز از نگاه کردن به کسوف (بدون عینک مخصوص) و درمان بموقع بیماریهای چشمی بویژه آب مروارید، از مواردی هستند که به سلامت چشمها کمک میکند.

نکته

یک‌بار آقای سالخورده‌ای به همراه همسرش به درمانگاه فارابی مراجعه کرد که هر دو چشم به‌دلیل ابتلا به آب مروارید، دید چندانی نداشت و بسختی تنها می‌توانست اندکی نور را ببیند. وقتی چشمانش را بعد از عمل باز کردم، توانست صورت همسرش را بعد از گذشت چند سال ببیند. به‌قدری عاشقانه و پر از مهر به یکدیگر نگاه می‌کردند و لبخند می‌زدند که همیشه آنها را در یاد دارم

کاملیا تجریشی