رونق بازار تعمیر در برابر فروش

ناهماهنگی جیب مردم با قیمت تلفن‌های همراه باعث شده مردم ترجیح دهند گوشی‌های قدیمی خود را تعمیر و همچنان استفاده کنند. مشاهدات عینی «کلیک» از بازار تلفن‌های همراه در روزهای اخیر، شرایط حاکم بر بازار را بیشتر تشریح می‌کند.

اصلی یا تقلبی؟

سال گذشته همین روزها برای تعمیر یک‌گوشی که نزدیک به دو سال و نیم برایم کار کرده بود، راهی خیابان جمهوری شدم. گارانتی گوشی تمام شده بود. با این حال، اول به دفتر شرکت گارانتی رفتم. در مرکز تعمیر و خدمات پس از فروش یکی از برندهای مشهور، برای تعویض صفحه‌نمایش شکسته، قیمتی حدود 800 هزار تومان و زمانی حدود یک هفته را اعلام کردند. متصدی پذیرش گوشی، علاوه بر بررسی عیب و اعلام هزینه تعمیر، جمله‌ای گفت که همه ما بارها و در موارد مختلف شنیده‌ایم: «این گوشی ارزش تعمیر نداره، قیمت دست دوم آن 500 تومنه، شما یک گوشی نو بخری به صرفه‌تره.»

خوشبختانه یا بدبختانه نه به این توصیه او گوش کردم و نه گوشی را برای تعمیر به شرکت گارانتی سپردم. با پرس‌وجو نشانی تعمیرکاری را به من دادند که در ساختمانی اداری در نزدیکی پاساژ دفتری داشت. گوشی را به او نشان دادم و او گفت هزینه تعمیر آن با قطعه اورجینال حدود 400 هزار تومان می‌شود. همیشه مشکوک بودم که چطور قیمت این تعمیرکار درست نصف قیمت نمایندگی است؛ نمایندگی‌ای که بنا به انتظار و اصول باید قطعه یدکی را از شرکت اصلی تهیه و تخفیف مناسبی هم در ازای نمایندگی بودن دریافت ‌کند. بنابراین منطقی بود که فکر کنم قطعه‌ای که تعمیرکار موردنظر با نصف قیمت تعویض کرده، اورجینال نباشد.

هزینه کمتر تعمیرکار متفرقه

چند روز پیش دوباره صفحه‌نمایش گوشی من شکست. این بار با خود گفتم بهتر است گوشی جدیدی بخرم. هرچند نوسان قیمت ارز این روزها به طرز وحشتناکی روی قیمت‌ها تاثیر گذاشته، با این فکر که بالاخره این گوشی که سه سال و نیم کار کرده هر لحظه ممکن است دست آدم را در پوست گردو بگذارد و عمرش به پایان برسد، راهی همان مقصد معروف خرید و فروش موبایل در تهران شدم. گوشی معیوب را هم برداشتم که اگر احیانا از خرید منصرف شدم، لااقل همان همراه سه ساله را وصله پینه و استفاده کنم.

همهمه و شلوغی، تصویری است که از پاساژهای فروش موبایل خیابان جمهوری در ذهن همه است، اما برخلاف دفعات پیش این بار جز من و چند نفر دیگر هیچ مشتری‌ای در پاساژ بزرگ فروش موبایل نبود. وارد یکی از مغازه‌ها شدم و بعد از شنیدن قیمت 9 میلیون تومانی گوشی موردنظرم بدون لحظه‌ای درنگ راهی مرکز تعمیرات شرکت گارانتی شدم.

هرقدر فروشگاه‌های گوشی بی‌رونق و خلوت بود، برعکس در دفتر خدمات فروش و تعمیر همان شرکت، از شدت ازدحام جمعیت، سیستم تهویه و خنک‌کننده هوا جوابگو نبود. هوای داخل این دفتر بزرگ گرم و سنگین بود و شلوغی عجیب آن آدم را یاد بانک‌های دولتی قدیم می‌انداخت. از دستگاه دریافت قبض نوبت‌دهی، نوبت گرفتم و دیدم بیش از 40 نفر جلوتر از من در نوبت هستند. وقتی نوبت من رسید گوشی را به متصدی نشان دادم و پرسیدم هزینه تعمیرش چقدر می‌شود؟ این بار پیش از جواب او خودم پیش‌دستی کردم و پرسیدم آیا این گوشی اصلا ارزش تعمیر دارد؟

متصدی گفت: «صفحه‌نمایش این گوشی باید تعویض بشود. تعمیر این گوشی حدود یک میلیون و 500 هزار تومان هزینه دارد و تعمیر آن بین یک هفته تا یک ماه زمان می‌برد!» او در پاسخ به این سوال من که آیا این گوشی سه‌سال و نیمه، ارزش تعمیر دارد یا نه گفت: «بله ارزش دارد. الان اگر بخواهی یک گوشی مثل این را بخری حداقل باید پنج میلیون تومان هزینه کنی.» با این فکر و خیال و با حساب معطلی عجیب یک هفته تا یک ماه از تعمیر گوشی در نمایندگی منصرف شدم و از چند تعمیرکار مختلف و تعمیرکار سال پیش قیمت گرفتم. قیمت همگی آنها بین 900هزار تا یک میلیون تومان بود. کاملا اتفاقی در یک مغازه کوچک همان پاساژ تابلوی تعمیر تخصصی را دیدم و وارد شدم. در این مغازه هم گوشی فروخته و هم تعمیر انجام می‌شد. مدیر فروشگاه، جوان خوش برخوردی بود. او گفت هزینه تعویض صفحه‌نمایش 850هزار تومان می‌شود و گوشی را ظرف یک ساعت و نیم تحویل می‌دهد. از او پرسیدم قطعه‌ای را که تعویض می‌کند اورجینال است؟ او اطمینان داد که قطعه اصلی است. تعمیر در زمان گفته شده انجام شد، 20هزار تومان هم تخفیف داد.

جبران ضرر با بازار داغ تعمیر؟

در واقع به‌طور خلاصه این اتفاق افتاد: گوشی خراب شد. تعمیرگاه نمایندگی شرکت گارانتی به رسم همیشه قیمتی دو برابر بازار داد و زمان معطلی بین 100 تا 3000 برابر بیشتر از زمان مورد نیاز تعمیر توسط تعمیرکاران آزاد بود. بنابراین و پس از تحقیق از منبعی موثق، گوشی را با علم به این‌که قطعه مورد استفاده تعمیرکار معتمدی که پیدا کردم، با قطعه مورد استفاده از شرکت گارانتی، هر دو از یک منبع تامین می‌شود، گوشی را به تعمیرکار آزاد سپردم.

اما چه شد که این‌گونه شد؟ دلار و کالا گران و از طرف دیگر کالا کمیاب شده است. بازار موبایلی که برای پرداخت پول باید در صف می‌ایستادی خالی از مشتری است. چرا؟ چون گرانی از قدرت خرید مردم سبقت گرفته است. از طرف دیگر مردم به تعمیر لوازم خود رو آورده‌اند. از آنجا که اعتماد به شرکت‌های گارانتی بیشتر است، سرشان شلوغ شده است. اما معطلی یک‌هفته تا یک ماه چه چیزی را نشان می‌دهد؟ چرا همیشه هزینه تعمیر شرکت گارانتی گران‌تر از تعمیرکارهای متفرقه است؟ آیا به بازه عددی 7 تا 30 روز می‌توان گفت تخمین؟

حقیقت این است که بسیاری از شرکت‌های گارانتی شایسته اعتماد مردم نیستند و این شایسته نبودن با وخیم‌تر شدن وضعیت موجود در افزایش نرخ ارز در برابر ریال و گرانی‌ها بیشتر خود را نشان می‌دهد. آنها تحت هر شرایطی ضرر ناشی از نوسان ارز را به طرف کاربر نهایی سوق می‌دهند. حال که فروش به دلیل گرانی ناشی از سودجویی و افزایش شدید قیمت‌ها، پایین آمده است، جبران ضرر از محل تعمیر و خدمات پس از فروش تامین می‌شود؟

محمدعلی پورخصالیان| تحلیلگر حوزه فاوا