به گزارش جام جم آنلاین، یکی از ننگ آورترین روزهای این جنگ تحمیلی زمانی بود که حملات شیمیایی علیه ایران ترتیب داده شد.
از همان روزهای نخستین حملات شیمیایی علیه ایران واضح به نظر می رسید که دست های پشت پرده از مدت ها قبل فعالیت های خود را آغاز کرده است.
برای دولت و ملت ایران همیشه دست داشتن آمریکا در ترتیب دادن حملات شیمیایی علیه ایران واضح به نظر می رسد.
عراق پس از دستیابی به سلاح های شیمیایی پی در پی به ایران حمله کرد. این حملات شیمیایی قربانیان نظامی و غیرنظامی متعددی گرفت. تعداد این حملات شیمیایی بیش از 30 بار است و روستاها و شهرهای متعددی در ایران هدف قرار گرفت. حتی مراکز درمانی و بیمارستان ها نیز درامان نماندند. بیش از 20 هزار ایرانی در پی این اقدامات غیرانسانی جان خود را از دست دادند. بر اساس گزارش سازمان ملل، در سال های بعد هزاران ایرانی همچنان تحت درمان به دلیل عوارض گازهای شیمیایی قرار داشتند.
کشورهای غربی به منظور جلوگیری از پیروزی ایران در جنگی که از سوی عراق تحمیل شده بود، اقدام به مجهز کردن ارتش عراق به سلاح های شیمیایی کرده بود.
اسناد و شواهد
بر اساس گزارش سایت آرشیو باستان شناسی ملی آمریکا در جریان جنگ عراق با ایران، دولت این کشور، صدام حسین را از طریق مهیا کردن انواع سلاح حمایت کرده است.
مایکل دابس از نشریه واشنگتن پست در گزارشی محرمانه اطلاع داد که ریگان (رئیس جمهور وقت ایالات متحده) نسبت به تامین سلاح های شیمیایی و فروش آن به دولت بعث کاملا آگاه بوده است. بر اساس سیاست خارجی ریگان هر گونه تلاش در راستای حمایت عراق کاملا ضروری و قانونی است.
دیگر اسناد محرمانه دولت وقت عراق نیز حاکی از این است که نه تنها آمریکا که دولت های دیگری همانند آلمان شرقی و غربی، هلند، بریتانیا، فرانسه ایتالیا و استرالیا در صادرات مواد و ابزار لازم جهت ساختن سلاح های شیمیایی درکارخانه های عراق نقش داشته اند.
همچنین در طی سندی که در تاریخ 21 نوامبر سال 1980 تنظیم شده است از سفارت آمریکا در آنکارا به پارلمان آمریکا درخواستی روانه می شود، درخواستی برای مهیا کردن ارتباط کشتیرانی برای رساندن سلاح به عراق.
انتشار اسنادی در آوریل سال 1981 نیز ثابت می کند همگرایی دولت آمریکا و عراق در این سال بسیار بیشتر شده است، در واقع جهت حفظ منافع دو طرف با یکدیگر تعامل کامل دارند. در همان زمان نیز الکساندر هیگ وزیر امورخارجه آمریکا دردوران زمامداری ریگان پیامی محرمانه به وزارت امور خارجه عراق فرستاد و خواهان تبادل نظر طرفین جهت «رفع مشکلات کنونی» عراق شده بود.
صعدون حمادی نخست وزیر وقت عراق نیز پیشنهاد ملاقات فوری در تاریخ دوازدهم آوریل همان سال را می دهد. در سند منتشر شده دیگری که در رابطه با ماوقع بعد از ملاقات است عنوان شده که طرفین با یکدیگر جهت «تقویت ارتباطات تجارتی» به توافق رسیده اند.
سلسله توافقات و ملاقات های دوستانه سران دولت های عراق و آمریکا ادامه پیدا کرد تا اینکه در تابستان 1983 (1362) ایران گزارش داد که عراق در برخی حملات خود به این کشور از سلاح های شیمیایی استفاده کرده است. اسناد دیگری در ادامه منتشر شد که نشان می دهد عراق گاهی اوقات به صورت «روزانه» از سلاح شیمیایی استفاده کرده است.
سند محرمانه دیگری منتشر شد مبنی بر اینکه وزارت امور خارجه وقت ایالات متحده هشدار داده که این وزارت خانه مجبور به پاسخگویی در رابطه با دست داشتن دولت این کشور در واگذاری انواع سلاح کشنده به عراق در طول جنگ با ایران است.
در بهار 1984 اسناد بیشتری در رابطه با فروش سلاح شیمیایی از سوی ایالات متحده به عراق منتشر شد.
در نوامبر 1983 استفاده از این سلاح های کشنده بنا به دلایلی که هنوز مشخص نیست متوقف شد. اما در فوریه 1984 استفاده از آنها از سر گرفته شد، اتفاقی که با توافق آمریکا همراه بوده است. بر اساس یک سند محرمانه منتشر شده دیگر جورج شولتز عضوکابینه ایالات متحده آمریکا بیان کرده بود عراق از آمریکا انتظار دارد در آن مقطع زمانی مخالفت خود را با استفاده از سلاح های شیمیایی به هیچ عنوان نشان ندهد.
هاوارد تیچر، عضوشورای امنیت ملی دولت آمریکا درزمان ریاست جمهوری رونال دریگان بود. او گفته بود: آمریکا برای صدام حسین کاری کرد که تا آن زمان برای هیچکدام از نزدیکترین متحدان خودنکرده بود. در سندی که در زمان حضور او در شورای امنیت ملی دولت آمریکا منتشر شد، ریگان پافشاری کرده بود که هر کاری لازم است انجام شود تا از شکست احتمالی عراق با ایران جلوگیری شود.
روزنامه نیویورک تایمز در ۳۰ مارس ۱۹۸۴، ازقول مقامهای اطلاعاتی نوشته است بر مبنای «شواهدی که خدشه ناپذیر به نظر میرسند» عراق در جنگ با ایران از گاز اعصاب استفاده کرده و ساخت مراکزی بزرگ را برای تولید انبوه گازه ای کشنده شیمیایی به پایان رسانده است.
همچنین بعد از بمباران شیمیایی حلبچه (دراکتبر ۱۹۸۸)، کمیته روابط خارجی مجلس سنای آمریکا گزارشی را تحت عنوان استفاده ازسلاحهای شیمایی درکردستان، آخرین حمله عراق منتشرکرده که تصریح دارد بین سالهای ۱۹۸۴ تا ۱۹۸۸ عراق به طور مستمر وموثر ازگازهای سمی علیه ایران استفاده کرده است.
تغییر فرآیند جنگ طلبی در خاورمیانه
چشم پوشی ایالات متحده نسبت به سلاحهای شیمیایی حکومت صدام حسین، پس از حمله عراق به کویت درسال ۱۹۹۱ به پایان رسید. حکومت عراق، بعد ازحمله به کویت و اخراج از این کشور در سال ۱۹۹۱، مجبور به انهدام سلاحهای کشتار جمعی خود شد.
عراق در ابتدا ، بخش کوچکی از توان شیمیایی خود را برای استفاده احتمالی علیه ایران در صورت درگیری مجدد نگهداشت، اما اندکی بعد از شکست کامل در جنگ خلیج فارس، از ترس تبعات نگاهداری سلاحهای ممنوعه، این سلاحها را هم منهدم کرد.
دستگاههای اطلاعاتی ایالات متحده، به خوبی از فرایند انهدام سلاحهای ممنوعه بغداد مطلع بودند.
از روزی که صدام حسین دست دولت آمریکا را فشرد تا پیشتیبان بزرگی جهت جنگ تحمیلی علیه ایران و استفاده از سلاح های شیمیایی داشته باشد، مدت زمان زیادی طول نکشید که خود آمریکا به عراق لشکر کشی کرد و آتش جنگ را در خاورمیانه برافروخت.
حالا نه فقط اسناد که دیگر همه چیز گویای این بود که عراق از آمریکا سلاح شیمیایی گرفت تا در دهه هشتاد میلادی از پیروزی قابل پیش بینی ایران در جنگ تحمیلی جلوگیری کند.
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتوگو با امین شفیعی، دبیر جشنواره «امضای کری تضمین است» بررسی شد