این قصه زِسوز جگر آمد...

مداحی به نسبت روضه و مرثیه سابقه‌ای جدیدتر دارد و در این میان چند دهه است که عاشقان عاشورا و ارادتمندان به اهل‌بیت با واژه‌ای زیبا و از دل‌برآمده نامیده می‌شوند. «پیرغلامی» عنوانی است که به کسانی که عمری را در راه ارادت به خاندان عصمت و طهارت صرف نموده‌اند، اهدا می‌شود. عنوانی زیبا و در عین حال بسیار سنگین که مسئولیت‌های بسیاری در پی دارد.

ایده ابتدایی تجلیل از پیر غلامان در سطح ملی توسط رسانه ملی شکل گرفت. این ایده هر ساله به کمک استانداری هر استان و نهادهای تابعه اجرا می شود و شرایطی هم برای انتخاب این سپید مویان عاشق وجود دارد.داشتن سن بالای 70 سال ، فعالیت مستمر در این زمینه ، داشتن جایگاه اجتماعی در شهر مورد نظر ، حفظ اشعار در زمینه مداحی امام حسین(ع)، داشتن اشعار مختص به خود و داشتن تالیفاتی در این زمینه هم می‌تواند از ویژگی ها و شروط پیرغلامی اهل‌بیت باشد.

این مراسم هر ساله در یک استان و با حضور بالاترین مقام های اجرایی و ریاست و معاونین سازمان صدا و سیما برگزار می‌شود و از این جهت این حرکت را می توان بیشتر یک حرکت تلویزیونی دانست. تلویزیون در ابعاد ملی و استانی در تمام این سال‌ها با تهیه مستند پرتره از پیرغلامان به توسعه فرهنگ عاشورایی در سطح کشور کمک بسیاری کرده و توجه به این نکته ضروری است که این مخلصان اهل‌بیت و عاشقان حسینی در حقیقت وارث سبکی از مداحی و مرثیه‌سرایی در ایران هستند که در بسیاری موارد در حال فراموشی است و از این جهت این حرکت در حقیقت به نوعی ثبت و ضبط فرهنگ فولکلور عاشورایی در سراسر ایران است که با توجه به سن و سال این افراد می تواند به حفظ این اشعار و سبک ها کمک بسیاری کند.

نکته مهم دیگر این که عنوان پیرغلام صرفا به یک مداح یا روضه‌خوان اطلاق نمی‌شود و می تواند فعالیت‌های جانبی مانند برپایی هیات‌های مذهبی و برگزاری این‌گونه مراسم را در طول عمر شامل شود.

نکته مهم دیگر در این زمینه این است که اساسا همایش پیرغلامان در شهرهایی برگزار می‌شود که سبک مداحی و عزاداری مختص به خود داشته باشند و معمولا برنامه‌های جانبی همچون میثاق با شهدا و ولایت هم در حاشیه برگزار می‌شود. به عنوان مثال اگر این همایش در آذربایجان برگزار می‌شود، تمام نوحه‌ها و سبک‌های عزاداری مناطق ترک‌نشین در آن بررسی و ثبت می‌شود و اگر در لرستان برگزار شود آیین گل مالی که مختص این منطقه است هم حفظ و ترویج می‌شود. این موضوع در حقیقت یک مستندسازی فرهنگ عزاداری بومی هر‌استان است که می‌تواند روحیه عاشورایی را به شکل صحیح و به دور از انحرافاتی که می‌تواند دامن عزاداری را بگیرد تقویت کند. نکته جالب دیگر این که در یکی از همین همایش‌های پیرغلامان، کوچک‌ترین پیرغلامی که از او تجلیل شده است 71 سال دارد و این نشان می‌دهد این راه ، مسیری طولانی و عاشقانه است که حتی گاهی به عمر یک پیرغلام قد نمی‌دهد و چه بسیار بوده‌اند از این مردان آسمانی که پیش از شکل‌گیری این‌گونه تجلیل‌ها به رحمت ایزدی پیوسته‌اند و از آنها نامی نیک و صدایی خوش و رسم نوکری امام حسین(ع) باقی‌مانده است.

«پیرغلامان» حالا بیش از یک دهه است که فراتر از گذشته و به شکلی ساختارمند شناخته و معرفی می‌شوند. حرکتی که با توجه به ارادت مردم ایران به فرهنگ عاشورا می‌تواند به گسترش روحیه حسینی کمک کند. پیرمردانی بی‌ادعا و نجیب که گاهی بیش از 70سال در حال و هوای حسین و یارانش نفس می‌کشند و می‌آموزند و هر آن چه دارند را برای نسل بعد باقی می‌گذارند. آدم‌هایی که مفتخر به نام حسین و راه او هستند...

سرو جوان با همه آزادگی

پیرغلام قد دلجوی توست

مهدی دهقان نیری

دبیرشانزدهمین اجلاس بین‌المللی تجلیل از پیرغلامان و خادمان حسینی

«اجلاس بین‌المللی تجلیل از پیرغلامان و خادمان حسینی» هر سال در آستانه ماه محرم‌الحرام به‌عنوان زنگ آغاز سوگواری‌های عاشقان ثارا... از سوی رسانه ملی و با مشارکت استانداری‌های میزبان برگزار می‌شود. این مراسم معنوی نخستین‌بار سال 1381 با همت معاونت صدا به منظور تجلیل از پیرغلامان حسینی و ذاکران مطرح کشور در تهران (حسینیه جماران) برگزار شد و تا شش دوره ادامه داشت. از دوره هفتم به بعد و برای شرکت دادن مداحان استان‌های دیگر، محل برگزاری اجلاس دردیگر استان‌ها انتخاب شد. ابتدا استان زنجان با عنوان پایتخت شور و شعور حسینی مدنظر قرار گرفت و در ادامه به ترتیب در استان‌های بوشهر، همدان، اردبیل، گلستان، خوزستان، فارس، هرمزگان و اصفهان برگزار شد. دوره شانزدهم نیز به همت سازمان صداوسیما و استانداری لرستان از 13 لغایت 16 شهریورماه امسال در شهر خرم‌آباد برگزار شد و در این دوره که بیش از400 نفر از مداحان، خبرنگاران و مهمانان استانی، ملی و خارجی شرکت داشتند، علاوه بر اقدامات مشترک سال‌های گذشته و تجلیل از 52 پیرغلام استانی، ملی، مداح و واعظ داخلی و خارجی از 70 تا 90 ساله، برنامه‌های نوآورانه زیر نیز صورت گرفت:

ـ رونمایی از شماره ثبت ملی و اجرای مراسم آیینی «گل مالی» و«جایگاه ولایت»

ـ تجلیل از شاعران اهل بیت(ع) و انقلاب اسلامی مرحومین «مهرداد اوستا» و «سامت بروجردی»

ـ تجلیل از آیات عظام «سیدحسن طاهری‌خرم‌آبادی» و«صادقی»

ـ تجلیل از خواننده ترانه ـ دایه دایه وقت جنگه- «آقای میرزاوند»

«برگزاری نشست ادیان مختلف آسمانی باعنوان«پیرغلامان و خادمان حسینی، راویان مکتب اهل بیت(ع) و سفیران انقلاب»

ـ آیین تحویل پرچم آستان مقدس حضرت اباعبدا... الحسین(ع) به استاندار محترم یزد به‌عنوان خادم اجلاس بعدی.