حال خراب را دریاب!

به هر روی اوایل هفته جاری مدیرکل میراث فرهنگی کرمانشاه، در گفت‌وگو با خبرنگاران از تخصیص ده میلیارد ریال اعتبار جهت مرمت و بازسازی بناهای تاریخی صدمه دیده استان کرمانشاه خبر داد که هم خوشحالمان کرد و هم به فکر فروبردمان، که اولا این میزان اعتبار می‌تواند برای مرمت اصولی بیش از ده اثر تاریخی کرمانشاه کفایت کند و دوما این‌که چطور می‌توان به مرمت این آثار اندیشید وقتی که هنوز سرپناه برخی هموطنان کرمانشاهی مان روی مرمت و بازسازی به خود
ندیده است.

خدا عاقبت این مرمت‌ها را به خیر کند!

«قلعه یزدگرد، مسجد عبدا... ابن عمر، مقبره ابودجانه، گنبدهای سنگی روستا و باغات شالان، زیج منیژه، قلعه گبری، آتشکده چهار قاپی، تکیه معاون‌الملک و تکیه بیگلربیگی» آثاری است که به گفته مدیرکل میراث فرهنگی کرمانشاه قرار است با ده میلیارد ریال اعتبار مرمت شوند. علاوه بر این از قِبَل همین اعتبار قرار است ادارات آسیب‌دیده میراث فرهنگی و صنایع‌دستی شهرستان‌های پاوه، اسلام‌آباد غرب، دالاهو و گیلانغرب هم مرمت شود. سخنان بالایی نشانگر آن است که دیگر ده میلیارد ریال مختص مرمت آثار تاریخی نیست چراکه بخشی از آن قرار است صرف مرمت ادارات و ساختمان‌های اداری شود.

حال چنانچه با نگاهی خوشبینانه بپذیریم که این مبلغ برای بازسازی تمامی خسارات وارده بر آثار تاریخی کرمانشاه کافی است، باز این پرسش مطرح می‌شود که مرمت بناهای باستانی چگونه و تحت چه استانداردهایی انجام خواهد شد. می‌دانیم که بازسازی و مرمت یک بنای تاریخی مربوط به پیش از اسلام، با بازسازی یک بنای متاخرتر بر فرض یک بنای دوره صفویه یا قاجاری تفاوتی فاحش داشته و نیازمند متخصصین و ابزار و مصالح کاملا متفاوتی است. جای تردید نیست که در کشور ما متخصصین مرمت بناهای تاریخی بسیار کاربلدی مشغول کار هستند، اما آیا این متخصصین از امکانات و بودجه کافی که به طور حتم بسیار بیشتر از مبلغ تعیین شده است، بهره مند خواهند بود؟ آیا همکاری و تبادل نظر حرفه‌ای میان مرمت کاران و باستانشناسان و مورخین به منظور انجام دقیقتر کار مرمت اتفاق خواهد افتاد؟

گذشته از بحث مرمت آثار تاریخی، می‌دانیم که در شهرستان‌های سرپل زهاب، قصرشیرین و دالاهو و مناطقی مانند دهبنان هنوز کار بازسازی خانه‌ها و اسکان حادثه دیدگان به اتمام نرسیده و همین مساله خود می‌تواند پرسش‌های دیگری را در زمینه اولویت‌بندی بودجه‌ها برای اهالی منطقه و سایر هموطنان ایجاد کند. در هر روی پرسش‌ها تمامی ندارد و چاره‌ای نیز جز امید بستن به آینده نیست. امید به عملی شدن وعده‌ها و ساختن ویرانه‌ها پیش از آن‌که لرزه‌ای دیگر شیرازه آنچه باقی مانده را فرونریزد.

آثار تاریخی به جای خود، واحدهای مسکونی هم به جای خود

با جلیل بالایی، مدیرکل اداره میراث فرهنگی استان کرمانشاه تماس گرفتیم تا حد ممکن پاسخ برخی پرسش‌هایمان را دریافت کنیم. اولین پرسش‌مان هم درخصوص تخصیص اعتبار ده میلیارد ریالی بود که بالایی در این خصوص به جام‌جم گفت: این اعتبار برای 14 مورد از بناهای تاریخی و اداری میراثی و ساختمان‌های صنایع‌دستی استان کرمانشاه ابلاغ شده، اما هنوز تخصیص پیدا نکرده و مشکلی در این خصوص وجود ندارد و فکر می‌کنیم تا کمتر از یک ماه بتوانیم آن را دریافت کنیم. بالایی درخصوص کافی بودن یا نبودن میزان اعتبار تخصیصی هم به ما اطمینان خاطر می‌دهد که این مبلغ برای مرمت آثار تاریخی استان کفایت می‌کند، چراکه براساس میزان خسارت آثار و توسط کارشناسان خودشان برآورد و به دولت اعلام شده است. مدیرکل میراث فرهنگی کرمانشاه تاکید می‌کند که مرمت همه این آثار به کارشناسان و پیمانکاران زبده و حرفه‌ای سپرده شده و نگرانی بابت مرمت غیراصولی وجود ندارد.

بالایی درباره این پرسش مهم که باوجود عدم مرمت و بازسازی منازل مسکونی هموطنان زلزله‌زده، بازسازی آثار تاریخی بر چه اساس و اولویتی انجام می‌شود هم به ما می‌گوید: «بی‌شک ستاد بحران اولویت‌بندی‌هایی دارد که شامل آواربرداری، ساماندهی موقت و اسکان موقت زلزله‌زدگان و سپس تعمیر زیرساخت‌ها و آثار تاریخی و اداری می‌شود و براساس این اولویت آخرین اقدام در تامین اعتبار پروژه‌های بنایی و میراثی بوده است. اما این‌که چرا هنوز کار مرمت خانه‌های زلزله زدگان به پایان نرسیده، سوالی است که باید از ستاد مدیریت بحران و مسئولان مربوطه دانست و رسالت ما فقط حفظ و مرمت و احیای اثار تاریخی است و حتما مراتب اولویت‌بندی رعایت شده و پس از آن اعتباری به ما تخصیص داده شده است.»

نازیلا ناظمی

ایران