بالاخره ابوقریب واقعی است یا نه؟!

حالا سه نفر از همان‌هایی که در اصل رویداد هم حضور داشته‌اند با خبرآنلاین به گفت‌وگو نشسته و انتقادهایی را به فیلم وارد کرده‌اند. محمد شریفی که خودش در عملیات تنگه حضور داشته بعد از تماشای این فیلم گفته است: «فیلم حد میانه‌ای را طی کرده. نه می‌توان گفت با واقعیات عملیات تنگه ابوقریب فاصله زیادی داشته و نه می‌توان گفت که زوایای مختلف عملیات را به تصویر کشیده است. اما باید توجه داشت که فیلم کوتاه است و نمی‌توان تمام اتفاقات عملیات را در آن نشان داد.»

علی صنعتی از دیگر رزمندگانی که در آن عملیات مسئول یک دسته رزمی بوده است هم می‌گوید: «فیلم سینمایی تنگه ابوقریب آن‌طور که باید بازتاب واقعی از اتفاقات تنگه نبوده است. در واقع ما انتظار داشتیم که این فیلم بتواند واقعیاتی را که ما در تنگه تجربه کردیم به مردم نشان دهد. نفس این انتقادات را نمی‌توان مایه ضعف فیلم دانست. اثر سینمایی درام خود را در دایره اقتضائات مدیومی روایت می‌کند که انتخاب کرده است.
بر همین مبناست که روایت رسانه‌ای و به خصوص سینمایی از یک موضوع همیشه خصوصیات خود را دارد.»

این به معنای تحریف کردن سوژه نیست بلکه به آن معناست که تولید رسانه‌ای و سینمایی از یک سوژه واقعی لزوما به معنای برگردان تاریخی و واقعی آن نیست. به همین دلیل توقع عین واقعیت را از یک فیلم سینمایی‌داشتن شاید توقع درستی نباشد. برگرداندن و بازنمایی عین یک واقعیت وظیفه فیلم مستند است، نه فیلم سینمایی. البته انتقادهای این شکلی مسبوق به سابقه است. زمانی که ابراهیم حاتمی‌کیا گوشه‌ای از اتفاقات و درگیری‌های پاوه را در «چ» روایت کرد عده‌ای انتقاد کرده بودند که این فیلم بازنمایی واقعی آن اتفاق نیست. انتقادی که به همین فیلم آخر حاتمی‌کیا (به وقت شام) هم جسته و گریخته وارد شد که حق مطلب را در مورد مدافعان حرم ادا نکرده است. شاید بهتر باشد برای موارد این شکلی کمی سطح توقعات‌مان را دوباره تنظیم کنیم.

محمدصادق علیزاده

روزنامه‌نگار