خط قرمزهایی برای« بسته» اروپایی

اجرایی شدن تعهدات ذیل برجام

مهدی فضائلی / تحلیلگر مسائل سیاسی

ما در مساله برجام توافقی با شش کشور داشتیم و تعهداتی هم طرف‌های مذاکره‌کننده نسبت به یکدیگر پذیرفتند. ایران براساس اعلام رسمی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به عنوان نهاد ناظر برجام و همچنین کشورهای مذاکره کننده با ما تمامی تعهدات خود را به صورت کامل انجام داده است. از سویی دیگر آمریکا به عنوان یکی از طرف‌های مذاکره‌کننده بخش زیادی از تعهدات خود را انجام نداده و سرانجام هم از برجام خارج شده و نقض عهد کرده است. امروز بحث بر سر این است که آیا قرار است برجام باقی بماند یا خیر. اگر قرار به باقی ماندن برجام است باید پنج‌کشور دیگر تعهداتی را که قبلا در برجام پذیرفتند انجام بدهند و تضمین کنند که آن را عملی می‌کنند. به عبارت دیگر امروز ایران هیچ بدهی نسبت به برجام ندارد و نه تنها هیچ تعهد جدیدی را شامل بحث بر سر توان موشکی و حضور منطقه به عنوان یکی از مولفه‌های قدرت قبول نمی‌کند بلکه کشورهای اروپایی که ظاهرا به صورت زبانی اعلام می کنند که به برجام پایبند هستند باید درباره چگونگی اجرایی کردن آن تصمیم بگیرند.

آنها باید مشخص کنند که آیا می‌خواهند برجام ادامه پیدا کند یا خیر و آیا اروپاییان حاضرند تعهدات خود و آمریکا را در قضیه برجام مبنی بر تضمین فروش نفت انجام دهند یا خیر. اگر اروپا نخواهد یا نتواند که این تعهدات را عملی کند و ضمانت لازم را بدهد جمهوری اسلامی ایران می‌تواند تصمیم بگیرد که براساس برجام یا خارج از برجام چه اقداماتی را باید انجام دهد.

تامین عزت ایران

محسن پاک‌آیین

سفیر پیشین ایران در جمهوری آذربایجان

درباره بسته پیشنهادی اروپا این‌روزها گمانه‌زنی‌های زیادی مطرح می‌شود. اما همان‌طور که رهبر معظم انقلاب فرمودند در این بسته پیشنهادی باید عزت و منافع ملت به معنی واقعی تامین شود و در تعاملی که در این زمینه با اروپاییان خواهیم داشت این دو شرط باید لحاظ شود.

طبعا استمرار عزت و عظمت ملت ایران باعث بی‌نتیجه ماندن توطئه‌های دشمن می‌شود. همچنین با توجه به فضای بی‌اعتمادی که نسبت به کشورهای اروپایی وجود دارد باید تاکید داشته باشیم منافع ما باید در قبال دریافت این بسته تامین شود. درباره محتوای این بسته هم می‌توان گفت که اروپاییان باید مقابل تحریم‌های ظالمانه آمریکا بایستند و شرایط را برای تعاملات نقتی،‌ بانکی و ارزی فراهم کنند. نباید از نظر دور داشت که مذاکرات مذکور حتما باید در زمینه مسائل مربوط به برجام باشد و اروپاییان نمی‌توانند موضوعات غیر برجامی مثل درخواست برای کاهش توان موشکی و حضور و نفوذ منطقه‌ای ایران را در قبال بسته پیشنهادی مطرح کنند. چون اساسا این موضوعات ربطی به برجام ندارد و از سویی دیگر حضور ایران در منطقه باعث کاهش فعالیت‌های تروریستی و افزایش امنیت منطقه است و همچنین توان موشکی جمهوری اسلامی ایران عاملی بازدارنده در مقابل کشورهای مهاجم است.

منافع ما در برابر فزون‌طلبی آمریکا صیانت شود

محمد عطریانفر / عضو حزب کارگزاران سازندگی

یکی از نکاتی که باید مورد تضمین باشد بحث فروش نفت است که در سخنرانی آقای روحانی نیز موضع ایران کاملا شفاف و روشن بیان و عنوان شد که اگر ایران نتواند نفت خود را صادر کند دیگران هم در این زمینه دچار مشکل خواهند شد. این تهدیدی است که جامعه اروپایی را مخاطب خود قرار می‌دهد. بنابراین در این بسته پیشنهادی ما ابتدا باید بتوانیم نفت قابل عرضه به بازار را در همان شرایط قبل از خروج آمریکا از برجام نگه داریم. نکته دوم اینکه ایران نباید در معادلات بانکی خود دچار مشکل شود. از سوی دیگر باید این نکته را در نظر گرفت که حتما چانه‌زنی‌های احتمالی اروپا با طرح مسائلی مثل کاهش توان دفاعی ایران و همچنین حضور و نفوذ منطقه‌ای کشورمان خارج از موضوعات سفر اخیر رئیس‌جمهور خواهد بود.

هدف از این سفر گفت‌و‌گو برای تضمین‌ها و الزاماتی است که برای تحقق برجام مورد نیاز بوده از سوی اروپا داده شود. همچنین طرح موضوعاتی مثل رفع مشکلات معادلات بانکی و تضمین فروش نفت ایران نیز خارج از برجام نیست که اروپاییان هم در قبال آن خواهان مطالبه چیزی دیگری باشند.

تعریف مبنای مشخص برای مراودات تجاری

عبدا... ناصری / فعال سیاسی اصلاح طلب

اگر بسته پیشنهادی اروپا منافع ملی ایران را در کوتاه مدت، میان مدت و دراز مدت تضمین کند حتما قابل قبول خواهد بود و طبیعتا اگر این بسته پیشنهادی شامل محتوایی مغایر با منافع ملی باشد حتما پذیرفته نخواهد شد.

طبیعتا اگر بخواهیم در صحنه عمل و فضای واقعی بحث کنیم می‌توان گفت که این بسته پیشنهادی باید تا حدود قابل توجهی بتواند همان روند معاهده برجام را تضمین کند. بر همین اساس حتما باید تحریم‌ها پایان بگیرد و ایران بتواند مراودات بازرگانی و تجاری خود را بر یک مبنای مشخص تعریف کند.

در هر حال قطعا باید انتظار داشت که دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا حتی در چارچوب بسته پیشنهادی هم تا جایی که بتواند مانع‌تراشی‌هایی را برای ایران و اروپا ایجاد کند.

اما نهایتا باید گفت که بعد از ارائه بسته پیشنهادی و سنجش و آزمون مقطعی آن باید این ارزیابی را کرد که پیشنهادهای مطرح شده از سوی اروپاییان آیا مطلوب شرایط ملی و بین المللی ما است یا خیر .

ابهام در توانمندی اروپا برای دادن تضمین

ابراهیم متقی / استاد دانشگاه

بسته پیشنهادی اروپا دو ماه پس از خروج آمریکا از برجام در حالی ارائه خواهد شد که هنوز درباره تضمین های عملی و عینی ابهام وجود دارد.

ایران اصلی ترین محور بقا و مشارکت خود در برنامه جامع اقدام مشترک را براساس همکاری فزاینده با اروپا قرار داده بود، طبیعی است که اروپا به لحاظ ساختاری از جایگاه و موقعیت مطلوب برای ارائه تضمین‌های عملی برخوردار نخواهد بود.

اروپا تلاش دارد تا بخشی از برنامه های آمریکا را نیز در بسته پیشنهادی ارائه دهد، برنامه آمریکا در مورد مسائل منطقه‌ای و قدرت موشکی که در برنامه دیپلماتیک پمپئو مطرح شده بود از سوی اروپاییان نیز تکرار خواهد شد، اروپا تلاش دارد به عنوان پلیس خوب نقش سازنده تری ایفا نماید اما واقعیت آن است که از قدرت و ابزارهای لازم برای نادیده گرفتن تحریم های آمریکا برخوردار نخواهد بود. در چنین شرایطی این ابهام وجود دارد که ایران چه واکنشی در برابر بسته پیشنهادی غیر موثر اروپا خواهد داد؟

لزوم احترام به توسعه اصول دفاعی

منصور حقیقت پور / مشاور رئیس مجلس شورای اسلامی

در بسته پیشنهادی اروپا به ایران باید حقوق تعریف شده ما در برجام محترم شمرده شود، از جمله این حقوق صدور نفت کشور مانند سایر اعضای اوپک است. همچنین باید قادر به وارد کردن نیازمندی‌های فنی خود از دنیا بوده و در این راستا کشورهای اروپایی امکان سرمایه گذاری در داخل کشورمان را داشته باشند. از جمله موارد مهم دیگر گشایش جدی در مراودات بانکی و پولی است تا به این ترتیب بانک های سایر کشورها قادر به همکاری با جمهوری اسلامی ایران باشند. اروپایی ها موظف به ارائه تعهد هستند تا روابط پولی و بانکی بین ایران و سایر کشورها برقرار شود.

نکته حائز اهمیت دیگر این که باید در این بسته به حقوق ما در توسعه اصولی دفاعی احترام گذاشته شود تا بتوانیم متناسب با تهدیدات، مسلح شویم، در همین زمینه شاید نیاز به انجام مانورهای متعدد موشکی داشته باشیم. همچنین در این بسته باید اکتشافات علمی، نظامی کشورمان به رسمیت شناخته شده و آنها دخالتی در این موضوع نداشته باشند.

خنثی کردن تحریم‌های ثانویه آمریکا

مرتضی مکی / کارشناس مسائل بین‌الملل

جمهوری اسلامی ایران در ابتدای خروج آمریکا از برجام با محدودیت های بسیاری مواجه شد که مهمترین آن مراودات بانکی است، بنابراین در بسته پیشنهادی اروپا می بایست راهکارهای خنثی کردن تحریم های ثانویه آمریکا و انجام تبادلات پولی مشخص باشد. از سوی دیگر باید توجه داشته باشیم که مهمترین بخش خواسته ایران فروش نفت و بازگشت در آمدهای نفتی به کشورمان است که انتظار می رود اروپا در این زمینه تضمین های لازم را در تداوم خرید نفت از ایران ارائه بدهد. فراهم کردن تسهیلات لازم برای مبادلات شرکت های تجاری اروپا با ایران و ارائه راهکارهای عملی برای این نوع همکاری ها از جمله موارد مهمی است که باید در این بسته لحاظ شده باشد.

مقابله با طرح موضوعات خارج از معادله

حسین شیخ‌الاسلام / تحلیلگر مسائل بین‌المللی

شاید برخی چنین گمانه‌زنی کنند که در جریان سفر اخیر آقای روحانی رئیس جمهور اسلامی ایران به اروپا و گفت‌و‌گو با کشورهای طرف مذاکره ایران در برجام احتمال طرح برخی خواسته‌های غیر منطقی و غیرمعقول پیرامون کاهش توان دفاعی و نفوذ منطقه‌ای کشورمان وجود دارد. واقعیت این است که اساسا طرح چنین موضوعاتی به طور کلی خارج از معادله است و در جریان این سفر درباره هیچ چیزی غیر از مسائل هسته‌ای بحث و گفت‌وگویی مطرح نخواهد شد. در کنار این موضوع باید به این نکته هم توجه داشت که پایبندی ما به برجام از طرق ممکن در مراجع بین‌المللی به اثبات رسیده و اکنون زمان الزام دادن اروپاییان به اجرایی کردن تعهداتشان در مورد برجام است.