ضرورت حذف مانعی بنام اسراف و تبذیر از زندگی ایرانیان

اصلاح فرهنگ مصرف فردی، اجتماعی و سازمانی، ترویج فرهنگ صرفه‌جویی و قناعت و مقابله با اسراف،تبذیر، تجمل‌گرایی و مصرف کالای خارجی و نیز پیشگامی دولت، شرکت‌های دولتی و نهادهای عمومی در رعایت الگوی مصرف. این کلیدواژه‌ها فرازهایی است از تعیین سیاست‌های کلی اصلاح الگوی مصرف که در تیرماه سال 89 از سوی مقام معظم رهبری به تمام دستگاه‌ها ابلاغ شد.

تعیین چنین خط‌مشی‌های روشنی توسط رهبری انقلاب نشان‌دهنده اهمیت بالای اصلاح سبک زندگی شخصی و کاری در ابعاد مختلف و اجتناب از ریخت‌وپاش‌های زائد است. در این خصوص باید اذعان نمود، متأسفانه اسراف و خریدهای غیرضروری، امروز فرهنگ اصیل ایرانی اسلامی را بشدت دستخوش تغییر کرده و این تغییرات بعد از مدتی منجر به ظهور پدیده‌ای تحت عنوان «سبک زندگی لاکچری» در جامعه شده است. پدیده نابهنجاری که در عین ناباوری علاوه بر تغییر سبک زندگی طبقات مرفه جامعه حتی شیوه زندگی طبقات کم‌درآمد را نیز دگرگون کرده است.

وارونگی فرهنگی با برندهای رنگارنگ

پرواضح است سبک زندگی، مقوله و انگاره مهمی است که در عصر حاضر به دلیل اشاعه انواع فرهنگ‌های مختلف بیگانه، کشور را با چالش‌های مهم اجتماعی ازجمله مصرف‌گرایی- میل به تجملات و ریخت‌وپاش در دورهمی ها مواجه ساخته است و ازقضا در خلال همین دورهمی هاست، انواع گوشی‌های چندمیلیونی- زیورآلات رنگارنگ و خودروهای لوکس گذر موقت به رخ این‌وآن کشیده می‌شود. به وجود آمدن این چرخه معیوب نتیجه‌ای جز ایجاد رقابت برای خرید فلان ماشین و بهمان پوشاک برند و طلا و جواهر و... برای متمولین و ایجاد حس سرخوردگی برای طبقات پایین‌تر جامعه در برندارد.

سوالاتی همچنان بی پاسخ

حال با این مقدمه به چند سؤال مهم می‌رسیم؛ 8 سال از تدوین سند جامع و دوراندیشانه رهبر انقلاب مبنی بر اصلاح الگوی مصرف و ابلاغ آن به نهادها می‌گذرد. سندی که بدون شک بیانگر دغدغه‌های فراوان ایشان در حوزه‌های مختلف فرهنگی به‌ویژه تسری فرهنگ غلط مصرف و تبذیر در خرید در میان مردم است. حقیقتاً تا به امروز چقدر دستگاه‌های اجرایی و توده مردم نسبت به اجرای مفاد این سند موفقیت کسب نموده‌اند؟

آیا در شرایط کنونی نشانه‌های تجمل‌گرایی و اسراف در زندگی ما کمتر شده یا بیشتر، و یا اینکه ذائقه خانواده‌ها میل افزون‌تری به خرید اجناس گران‌قیمت که الزاماً کاربردی هم نیست پیداکرده‌اند؟

و سؤال دیگر اینکه تا چه اندازه مردم و دولتمردان ما عباراتی همچون «صرفه‌جویی به معنای مصرف نکردن نیست؛ بلکه به معنای درست و بجا مصرف کردن است» را موردتوجه و دقت نظر قرار داده‌اند.

رعایت الگوی مصرف که رهبری به‌درستی به آن تأکیددارند ، شاید بهترین راه و فرمولی باشد که استفاده بهینه از تمامی امکانات کشور را برای جامعه اسیر مصرف‌گرایی و با امکان محدود را بیش‌ازپیش مسیر می‌سازد.

شناخت موانع مصرف درست؛ ضرورتی حیاتی

درست مصرف کردن موانعی به همراه دارد، برای اصلاح الگوی مصرف، پیش از هر چیز باید از اسراف اجتناب و به قناعت و صرفه‌جویی همت گمارد. جامعه‌ای که همواره اسیر مصرف است و خود را به بیماری ولخرجی مبتلا کرده، نه‌تنها برای اصلاح الگوی مصرف توفیق نخواهد یافت؛ بلکه همواره در معرض کمبود منابع و حتی نابودی سرمایه، فقر مادی و فرهنگی قرار دارد. چالشی که بدون اغراق امروز گریبان جامعه ما را به‌سختی می‌فشارد.

افزون بر این تجمل‌گرایی و روی آوردن به تشریفات غیرضروری هم، یکی از موانع جدی بر سر راه اصلاح الگوی مصرف است. دنباله‌روی از زندگی اشرافی یا همان زندگی لاکچری که برخی خانواده‌ها را گرفتار خود کرده حاصلی جز بازماندن از تولید ملی و رونق اقتصادی کشور و شکاف طبقاتی ندارد بنابراین پرهیز از آن لطمه ای به شأن و منزلت اجتماعی کسی وارد نمی‌آورد.

وقتی مقامات ارشد نظام مردم و مسئولین را به ساده زیستی و دوری از اسراف و ترویج فرهنگ قناعت نصیحت می‌کنند، صحبت از معادله سخت و چند مجهولی در میان نیست که نتوان آن را عملی کرد.

ین‌یک دستورالعمل زندگی است که دین اسلام به‌رایگان در اختیار ما قرار داده و آموزه‌های دینی ما نیز چیزی جز سعادت را برای بشریت متصور نبوده و نیست. دراین‌ارتباط عالم برجسته تعلیم و تربیت استاد شهید «مرتضی مطهری» در کتاب احیای تفکر اسلامی خود درباره ساده زیستی و لزوم پرهیز از تشریفات و تجملات و نقش آن در پیشرفت‌های اقتصادی می‌نویسد: «ما در شرح‌حال رسول اکرم(ص) می‌خوانیم؛ اولین چیزی که در سیره پیغمبر(ص) به چشم می‌خورد این است که مردی بود سبک خرج، لباس و خوراکش و همچنین در نشست‌وبرخاست و مسافرت، بسیار ساده بود».

خلاصه اینکه پیروی از الگو و سبک زندگی ایرانی و اسلامی و سیره ائمه اطهار که قرن‌های متمادی باهم پیوند خورده هم راه نجات ما از عادت به خریدهای گران و تجملات محسوب می شود و از طرفی با نه گفتن ما به کالاهای وارداتی که مشابه آن در داخل تولید می‌شود، علاوه بر اینکه کارگر ایرانی را موردحمایت قرار داده‌ایم پول کمتری به جیب سوداگران و کاسبان لوازم لوکس ریخته‌ایم و در میان‌مدت فرهنگ درست و بجا مصرف کردن را به نسل‌های بعدی منتقل می‌کنیم.

محمدرضا شجاعیان