بوشهری‌ها در تدارک آیین عید تهلو

براساس سنت حسنه آشتی‌کنان که از رسوم دیرینه بوشهری‌ها محسوب می‌شود، قبل از فرا رسیدن ماه مبارک رمضان با پادرمیانی بزرگان و ریش سفیدان فامیل، کدورت بین بستگان و آشنایان فراموش شده و همه با صفای دل به استقبال ماه مبارک و مهمانی خداوند می‌روند.

در گذشته‌های نه‌چندان دور که رسانه‌هایی مثل رادیو وتلویزیون یا وجود نداشت یا به این سطح فراگیر نبود، جوانان هر محله عمدتا در گروه‌های پنج تا شش نفره، هر شب موقع سحر با نواختن دمام و خواندن اشعاری دعاگونه مردم را برای بیدار شدن و خوردن سحری آماده می‌کردند. این آیین سنتی و پر قدمت، اکنون فقط در چهار محل معروف بوشهر یا همان محلات قدیمی دهدشتی، کوتی، بهبهانی و شنبدی هنوز به طور سمبلیک اجرا می‌شود. کوبش دمام با خواندن این اشعار همراه است «یاللدان، یاللدان، یاللدان/علیکم‌السلام یا شهر رمضان/یا شهر صیام، علیکم‌السلام /خداوندا توستاری همه خوابند تو بیداری/به حق لا اله الاالله همه عالم نگهداری.»

در پانزدهم ماه رمضان یا شب ولادت امام حسن مجتبی(ع) که به نیمه برات معروف است در بوشهر، گناوه، دیر و برازجان و روستاهای آن به یاد مردگان خود خیرات می‌دهند. البته ناگفته نماند مراسم گلی گشو ـ که معنایش گشایش در کار و از بین بردن مانع است ـ در روستاهای مختلف استان میان بچه‌ها مرسوم است. در این مراسم، در شب نیمه برات، بچه‌ها با در دست داشتن کیسه و سردادن «گره گشو سرت بشور، با آرد شو» به در منازل می‌روند و اهالی خانه‌ها هم با گذاشتن گندم برشته، تخم هندوانه بو داده،شکلات و دیگر تنقلات از آنان پذیرایی می‌کنند.

برای ایام شهادت مولای متقیان حضرت علی(ع) نیز عزاداری و مراسم خاصی وجود دارد. در همین زمینه در روستای دهقاید دشتستان، مراسم تعزیه شهادت حضرت امیر(ع) که قدمتی 200 ساله دارد باشکوه خاصی و با حضور جمعیتی بی‌شمار برگزار می‌شود. در بندر دیلم نیز در روز بیست و یکم ماه مبارک رمضان، پیکر امام علی(ع) به صورت نمادین تشییع می‌شود.

با رویت هلال ماه شوال و پس از خواندن نماز عید فطر و پرداخت زکات فطریه که در بوشهر به آن سر روزه می‌گویند، مردم هر شهر و روستا پس از یک ماه روزه‌داری بر اساس سنتی قدیمی که به عید تهلو یا تلخ موسوم است به خانواده‌هایی که در فاصله زمانی بین ماه رمضان سال قبل تا سال بعد عزیزان خود را از دست داده‌اند، سرمی‌زنند و فاتحه قرائت می‌کنند.

علیرضا برازجانی