تو نیکی می‌کن و در جعبه انداز!

زندگی شهروندی پر از تصاویر فقر و تنگدستی از مناطق محروم است؛ تصاویری که هر روز توسط همین انجمن‌ها و مؤسسات منتشر می‌شود. چرا با وجود صدها موسسه، سازمان و نهاد با هدف و منظور حل آسیب اجتماعی در کشور، آسیب‌های اجتماعی روز‌به‌روز شدیدتر می‌شوند؟ روح‌الامین حسینی کسی است که با تأسیسNGO سلام صبح رویش قصد دارد، جواب این سوال را بدهد.

حسینی تنها جواب این سؤال را یک چیز می‌داند: «ضعف نظام آموزش تعلیم و تربیت، پیاده ساختن الگوهای ناصحیح فرهنگی و اجتماعی، وابسته کردن افراد توسط سازمان‌ها و مؤسسات و نگاه ابزاری و مالکیتی به انسان‌ها، باعث شده است تا مردم خود را ضعیف و ناتوان بدانند و خودباوری و اتکا به نیروی خودشان را سرکوب کنند.» او البته تأکید می‌کند: «برای جواب دادن به نیاز مردم و حل این معضل، تمامی اقدامات مردمی در سطح کشور باید برنامه توسعه اجتماعی یا به عبارتی شبکه آموزش‌وپرورش مسئولیت‌پذیری اجتماعی در بستر نوآوری‌های اجتماعی باشد.» به خاطر همین تعریف بود که روح‌الامین موسسه غیرتجاری خودش با نام سلام صبح رویش را در سال 1396 تأسیس کرد. خیلی زود و در همین یک سال، فعالیت‌های موسسه در 25 استان کشور، در شهرهای تهران، مشهد، کرج، بیرجند، تربت حیدریه، یزد، کرمان، اهواز، کرمانشاه، ساری و رشت گسترش پیدا کرد.

فعالیت شبکه‌ای

NGO ای که روح‌الامین تأسیس کرده، بر یک اصل مهم، تأکید دارد: «مأموریت اصلی ما این است که با آموزش مسئولیت‌پذیری اجتماعی و توانمندسازی افراد، جامعه‌ای آرمانی و با نشاط همراه با رفاه به وجود بیاوریم. هدفمان این است که هر شهروند ایرانی بتواند متولی محرومیت‌زدایی در حوزه‌های فرهنگی و اجتماعی جامعه خود باشد.» برای این که به هدفشان برسند هم از یک متدولوژی آموزشی به نام سورن استفاده کرده‌اند، متدی که بر چهار رویکرد شناسایی و اثرگذاری بر ریشه‌های آسیب اجتماعی، پرورش صحیح و هدف‌دار فعالان اجتماعی، بازگشت معرفت و منزلت به افراد سودمند و تأثیرگذار جامعه و ارزیابی، تحلیل و بازخوردگیری فعالان و فعالیت اجتماعی استوار است. هر کدام از این چهار رویکرد خود به شبکه‌هایی تقسیم‌بندی می‌شوند: «ما هفت شبکه انسانی داریم. هر کدام از شبکه‌ها با برنامه توسعه اجتماعی و در راستای یک هدف با وجود تمام تفاوت‌هایی که دارند، حرکت می‌کنند.» حسینی تأکید می‌کند: «در این برنامه اجتماعی افراد می‌آموزند چطور فعالیت و تحصیل آنها در راستای پاسخگویی به یک نیاز اجتماعی شکل بگیرد که هدف آن تأمین منافع جامعه باشد نه منافع افراد خصوصی. این زمینه‌ساز ایجاد سازمان‌ها و کسب‌وکارهایی خواهد شد و ارزش تولیدی آن در درجه اول به جامعه به‌عنوان یک کل تعلق دارد.»

از بین بردن فقر غذایی با نیکی‌باکس

فعالیت‌های گسترده‌ای مانند ترویج کتاب و کتاب‌خوانی و... در NGO انجام می‌شود. یکی از برنامه‌های گروه اما «نیکی‌باکس» است. حسینی درباره این بسته سوالی را مطرح می‌کند: «چرا تنها شب عید، ماه مبارک رمضان یا ماه محرم باید به یاد محرومان و گرسنگان باشیم؟! جنبش بهبود تغذیه کودکان با عنوان «نیکی‌باکس» یکی از راهکارها و نوآوری‌های برگرفته از برنامه اجتماعی ماست. در این بسته، در حوزه بهبود و رفع سوءتغذیه کودکان و در سه بازه زمانی کوتاه در طول سال انجام می‌شود.» این بسته، چند رویکرد دارد: «اولین و مهم‌ترین بخش این است که جمع‌آوری پول ممنوع است. در ایران برای کمک به نیازمندان به شکل بسته‌های ارزاق یک مدل سنتی وجود دارد.

به این صورت که ابتدا از افراد پول اقلام جمع‌آوری و سپس خریداری می‌شود. پس از بسته‌بندی به دست نیازمند رسانده می‌شود. این فرآیند علاوه بر این‌که نیازمند شفاف‌سازی مالی است، می‌تواند بستری مناسب برای سوءاستفاده از نیت خیر مردم باشد؛ اما نیکی‌باکس توانسته است بدون دریافت پول، میزان مشارکت مردمی را بالا ببرد و با سهیم کردن مردم در فرآیند خیررسانی و همچنین افزایش سطح شفافیت و اعتمادسازی، به کار آنها ارزش بالاتری دهد.» او تأکید می‌کند: «درگذشته فرآیند سنتی به‌نوعی بود که یک گروه مسئولیت تهیه بسته‌ها را بر عهده می‌گرفتند، اما نیکی‌باکس در نظر دارد این فرآیند را توسط اقشار مختلف جامعه انجام دهد.»

همه برای نیکی باکس

در نیکی باکس همه کمک می کنند، برای مثال افراد می‌توانند در تسهیل فرآیند جابه‌جایی جعبه‌ها به نیکی‌یارها کمک کنند؛ «از اهداف اصلی نیکی‌باکس پررنگ کردن نقش مردم و زنده‌کردن روحیه نیکی کردن در جامعه است. از مردم می‌خواهیم که به کمک مردم بشتابند.» این کار با اصلاح الگوهای سنتی انجام می‌شود. روح‌الامین عنوان می‌کند: «در فرآیند رفع سوءتغذیه نیازمندان این‌گونه مرسوم است که اقلام تمام بسته‌ها برای تمام خانواده‌ها یکسان است و به کمبودهای غذایی هر خانواده توجهی نمی‌شود. نیکی‌باکس می‌خواهد این فرآیند اشتباه را اصلاح کند تا بتواند با رساندن دارو و مواد غذایی مناسب به هر خانواده کمبودشان رفع شود.» اما پروسه درمان سوءتغذیه کودک مدتی طول می‌کشد. در تمام این مدت نیکی‌باکس از طریق برپایی اردوهای درمانی همراه خانواده است و تا زمانی که کودک بهبود کامل پیدا نکند، جعبه‌ها هم برای او ارسال می‌شود.

یک جعبه پر از خوبی

نیکی‌باکس با شعار «تو نیکی می‌کن و در جعبه انداز» فعالیت می‌کند، اما نیکی‌باکس چطور عمل می‌کند؟

روح‌الامین توضیح می‌دهد: «مرحله اول کار، بررسی وضعیت سلامت کودکان با برگزاری اردوهای درمانی است. تیم پزشکی نیکی‌باکس با حضور در جمع خانواده‌های نیازمند آنها را معاینه و وضعیت سلامتشان را بررسی و گزارش می‌کند. آن دسته از کودکانی که تشخیص داده شود مشکل سوءتغذیه دارند به‌عنوان مخاطبان اصلی طرح نیکی‌باکس انتخاب می‌شوند.» مرحله دوم کار، تبیین مساله سوءتغذیه، تبعات و علل و آثار آن در جامعه است: «با توجه به اطلاعات جمع‌آوری‌شده درباره اهمیت رسیدگی به این کودکان بایستی به‌وسیله ابزارهای مختلف رسانه‌ای برای مردم تبیین و از آنها خواسته شود تا جعبه‌ای را در خانه برای این کودکان قرار دهند و در بازه مشخصی اقلام خواسته‌شده را خود تهیه و درون آن گذارند.» مرحله بعد از تهیه جعبه، محله جمع‌آوری و توزیع نیکی‌باکس‌هاست. بعد از آن، در آخرین مرحله، گروه کار ارزیابی عملکرد و بهبود مستمر را انجام می‌دهد. حسینی در این باره توضیح می‌دهد: «در طول دوره درمان، کودکان توسط تیم پزشکی نیکی‌باکس تحت نظر هستند و وضعیتشان بررسی می‌شود. پزشکان تا بهبود کامل کودک در کنار او هستند و میزان اثرگذاری اقلام دارویی و تغذیه‌ای دریافتی را هم ارزیابی می‌کنند.»

در 25 استان با مشارکت بیش از 2000 عضو، بیش از 2100 پروژه را به سرانجام رسانده است.

توزیع هفته‌ای 15000 نان در سال و توزیع بیش از 500 بسته غذایی تنها در یک ماه بدون صفر ریال جمع‌آوری پول انجام شده است.

لیلا شوقی

خبرنگار