احساس یتیمی می‌کنیم ...

آن موقع هنوز خیابان 15خرداد را پیاده راه نکرده بودند و ماشین را معمولا در خیابان پامنار پارک میکردیم و زیراندازها را برمیداشتیم و راه میافتادیم به سمت بازار. فقط دو شب شد که به مجلس بازار نرفتیم. یکبار به خاطر عود کردن درد دیسک کمر بابا بود و دیگری هم مربوط به شب نوزدهمی میشد که مشهد بودیم. وارد راسته بازار که میشدیم کمکم صدای جوشن خواندن به گوش میرسید. آن وقت شب راسته آهنگرها، هیچ شباهتی به روزش نداشت، عطر آویشن و زردچوبه کوبیده شده و ادویه تازه بود که به مشام میرسید. بعد وارد راسته لوازمتحریریها میشدیم. تکوتوک بعضی مغازهها کرکره نیمهبازی داشتند. بعد از یکی دو پیچ،نوبت به ورودی مسجد میرسید. از پلهها که پایین میرفتیم، یک طرف حوض بزرگ بود و بساط چایی کنارش و یک طرف شبستان اصلی مسجد. سالهای اول در رواقهای شمالی مسجد یک جایی را پیدا میکردیم و مینشستیم و اما سالهای بعد عمدتا کوچهنشینی را ترجیح میدادیم. تصویر در ذهن مانده از آن سالها تنگ خوابیدن من و برادرم در کنار هم و قرآن به سر گرفتن باباست. دعای جوشن که تمام میشد، مجری چند بیت شعر میخواند و بعد هم دعای افتتاح تا اینکه حاج آقا مجتبی شروع میکرد.

منبر حاج آقا مجتبی یک نکته عجیب داشت که هر سال خودنمایی میکرد و آن، منسجم بودن آن بود. با اینکه مجالس شبهای قدر ادامه محفل مدرسه نور خیابان ایران بود، اما حاج آقا مطلب را به گونهای مطرح میکرد که حتی کسانی که فقط همین سه شب پای منبر هستند، باز هم استفاده ببرند. تکلیف شنونده با مطلب روشن بود. از یک جایی شروع میشد و سیری منطقی را طی میکرد و استنادات را میشنید. بحث از این شاخه به آن شاخه نمیپرید و مدام جمله معترضه در میانش نمیآید. این خیلی حسن بود. در ذهنمان مجلس حاج آقا مجتبی را با هر کس دیگری که مقایسه میکردیم، این ویژگی واقعا ممتاز بود.

صحبتهای حاج آقا که تمام میشد، حاج احمد چینی چند خطی روضه میخواند و مداحی میکرد. با همان روش باصفای سنتی. کمکم که به نیمههای شب میرسیدیم، دوباره صدای حاج آقا شنیده میشد ... «قرآنها را باز کنید» ... خیلی از شبهای قدر این حدیث را میخواند که شب نوزدهم شب اندازهگیری و بررسی امور سال آینده است، شب بیست و یکم شب ثبت و ضبط امور انسانهاست و شب بیست و سوم نیز طبق روایات شب امضای ولیا... اعظم است. هر مرتبه ادب خاصی را برای دعا کردن یادآوری میکرد. اول صلوات بفرستید بعد استغفار کنید بعد دومرتبه صلوات ... دعای قرآن را میخواند. با لحنی که همه بلد بودند. تکه تکه میخواند و مردم تکرار میکردند. دومرتبه دعا را میخواند و مردم تکرار میکردند. سکوت میکرد تا هر کسی حاجت خود را مرور کند... «قرآنها را روی سر بگذارید»... بدون اضافه کردن چیزی و ذکر روضه اسم حضرت حق و حضرات آلا...(ع) را میگفت و مردم ده مرتبه تکرار میکردند. تمام که میشد به ترجیعبند همیشگی میرسید ... «یآ أَیهَا الْعَزِیزُ مَسَّنَا وَ أَهْلَنَا الضُّرُّ وَ جِئْنَا بِبِضَـاعَةٍ مُّزْجَاةٍ فَأَوْفِ لَنَا الْکیلَ وَ تَصَدَّقْ عَلَینَآ إِنَّ اللَّهَ یجْزِی الْمُتَصَدِّقِینَ، آقا امام زمان! ای قلب عالم امکان» ... «هفت مرتبه یا ارحم الراحمین» ... و بعد دعا میکرد. سال آخر اما اتفاق عجیبی افتاد. حاج آقا مجتبی یک مرتبه روی منبر فریاد زد: «من امشب میخواهم یک کاری بکنم، بر خلاف تمام رویهها، برای اولینبار در عمرم میخواهم این کار را بکنم. 40 سال پیش اولین فاطمیه یادم میآید شبها جلسه گذاشته بودم، این مداحها میآمدند، نوحهخوانها میآمدند، نوحه میخواندند، چند تا جمله از آن موقع یادم هست که اینها خواندند، در جگر من اثر کرد، یادمه، خوب!» صدای گریه حاج آقا لابهلای شیون جمعیت گم میشد و پیدا میشد. «امشب، مرجعیت به کنار، اجتهاد به کنار، فقاهت به کنار، عرفان به کنار، اخلاق به کنار، میخواهم امشب نوحه بخوانم» باور کردنی نبود ولی اتفاق افتاد. حاج آقا سه بیت خواند و جمعیت ضجه میزد. شانهها میلرزید و صدای نالهها بلند شده بود.

مجلس که تمام میشد جمعیت سرریز میشد در پیچ و خم بازار. مجری مراسم از کسانی که در شبستان و داخل مسجد بودند درخواست میکرد دو رکعت نماز بخوانند تا آنهایی که در کوچههای بیرونی نشسته بودند تخلیه شوند. همانطور که جمعیت تنگ همدیگر راه میرفت، یک نفر مطالبه صلوات میکرد. دیگری در حق دشمنان اهل بیت لعن و نفرین میگرفت و جمعیت بشمار بشمار گو همراهی میکردند. آن جمعیت کمکم به خیابان اصلی میرسید و هر کسی راه خود را پیش میگرفت. حالا این سالها فقط حسرت آن حالوهوا مانده است و کرور کرور آدمی که احساس یتیمی میکنند... .

مجید فضائلی