حاشیـــه فـرش قرمـز!

هفتاد و یکمین دوره جشنواره فیلم کن که در فرانسه برگزار می‌شود به جز اخبار مربوط به متن ماجرا، حالا با حاشیه‌ها و گیس و ‌گیس کشی‌های خاص خودش هم روبرو شده است. فارغ از این‌که این روزها در این جشنواره معتبر بین‌المللی چه می‌گذرد، نام سه ایرانی هم در این جشنواره به تیتر رسانه‌ها تبدیل شده است:گلشیفته فراهانی، اصغر فرهادی و جعفر پناهی. از این سه نفر، گلشیفته که ساکن ایران نیست و با حاشیه‌هایی که در چند سال اخیر برای خودش درست کرده تا اطلاع ثانوی هم امکان برگشت به ایران را ندارد. جعفر پناهی هم به دلیل مناقشات تند سیاسی،‌ محکومیت قضایی برایش صادر شده و امکان خروج از ایران را ندارد. فقط می‌ماند اصغر فرهادی.

اصغر فرهادی که به‌خاطر راهیابی جدیدترین فیلمش «همه می‌دانند» در این جشنواره حضور پیدا کرده در مراسم نشست خبری فیلمش در جشنواره با نام بردن از جعفر پناهی گفته بود که این حق اوست که در این مراسم حضور پیدا کند و غیبت پناهی در کن او را آزار می‌دهد با علم به این‌که فیلم پناهی در جشنواره حضور دارد. این اما تنها حمایت از پناهی نبود. گلشیفته فراهانی که خیلی‌ها او را با فیلم «میم مثل مادر» رسول ملاقلی‌پور شناخته‌اند هم در گفت‌وگویی که با یک شبکه ماهواره‌ای فارسی‌زبانِ خارج از ایران داشته با اشاره به این موضوع می‌گوید: «جای جعفر خالیه. ما سه ایرانی هستیم. جعفر نمی‌تواند از ایران خارج شود. اصغر هم که در ایران زندگی می‌کند اما در خارج فیلم می‌سازد و می‌رود و می‌آید و من هم که در تبعید هستم.»

گلشیفته: فرهادی مرا نمی‌بیند!

اینها اما همه اظهارنظرهای گلشیفته نیست. او در میزگرد تلویزیونی دیگری که از یکی از شبکه‌های تلویزیونی فرانسوی پخش شده، حرف‌های متفاوت‌تر دیگری می‌زند. حرف‌هایی که بین رسانه‌های ایرانی بازتاب چندانی نیافتند. او با لحنی که گلایه از آن مشخص است می‌گوید: «سه ایرانی در بخش جشنواره فیلم کن حضور دارند، جعفر پناهی، اصغر فرهادی و من. هر موقع فرهادی حرف می‌زند مرا نادیده می‌گیرد. او از پناهی صحبت می‌کند اما حتی اسم مرا هم به زبان نمی‌آورد. [آیا] من قانون را رعایت نکردم؟! به این دلیل است که من بدنم پیداست و روسری ندارم!»

او در گفت‌وگوی دیگری که با همان شبکه ماهواره‌ای چند سطر بالاتر داشته اشاره‌ای به دست توی دست دادن پنه‌لوپه(بازیگر زن اسپانیایی فیلم فرهادی) با اصغر فرهادی کرده و می‌گوید: «دم فرهادی گرم! او باید [برای این کارش] جواب پس بدهد ولی داستان من از این هم بالاتر می‌رود! من اگر مرد بودم این مشکلات [فعلی] را نداشتم!» معنای تلویحی سخنان گلشیفته آن است که با این‌که هر دو شئونات جامعه ایرانی را رعایت نکرده‌اند اما واکنشی که به اقدامات او شده بسیار شدیدتر است تا واکنشی که باید به اقدامات فرهادی می‌شد. البته این حرف‌های گلشیفته در رسانه‌های تخصصی سینمایی و داخلی ایران،‌ بازتاب چندانی نیافت. این رسانه‌ها ترجیح دادند عمده تمرکز رسانه‌ای خود را روی غیبت جعفر پناهی و حضور رسانه‌ای فرهادی خرج کنند. حالا هر چند ایرانی‌های حاضر در کن درگیر این حواشی شده و یکی در نشست خبری فیلمش آرزوی حضور پناهی را می‌کند و دیگری از این شاکی شده که چرا بین او و اصغر فرهادی فرق‌های زیادی گذاشته‌اند و فرهادی او را چندان به حساب نمی‌آورد، در سمت دیگر ماجرا بعضی بازیگران خارجی هم چندان سوت و کور نبوده‌اند. نمونه‌اش همین خانم بازیگر لبنانی ـ فرانسوی که گویا هنوز پا به
30 سالگی هم نگذاشته اما در همین جشنواره در حد وسع و توان خودش، واکنشی نشان داده با آنچه که این روزها در نوار غزه می‌گذرد و تیتر رسانه‌های جهان هم شده.

اعتراض به کشتار!

خانم منال عیسی که روی فرش قرمز یا به تعبیر فرنگی‌ها «رد کارپت» جشنواره کن حاضر شده بود جلوی چشم خبرنگاران دستنوشته‌ای را بالای سر برد که روی آن به زبان انگلیسی نوشته شده بود: «حمله به غزه را متوقف کنید!» احتمالا این خانم با این حرکت خود وارد لیست سیاه شده و در جشنواره‌های بعدی اروپایی و فرنگی جایی نداشته باشد. به هر حال خط قرمزها و حساسیت‌هایی که در مورد اسرائیل در اروپا مراعات می‌شد را رد کرده بود. کنی‌ها هم ظاهرا در مورد این خط قرمزها حساسیت بالایی دارند. 20 سال قبل یک کارگردان دانمارکی در همین جشنواره یکی از همین خط قرمزها را رد و با هیتلر اظهار همدردی کرده بود. چنان قافیه بر جناب لارنس فون تریه تنگ شد که او مجبور شد برای کم کردن هزینه‌هایی که متوجه شخصیت حرفه‌ای او شده بود بگوید که آن سخنان را به دلیل مصرف مواد مخدر به زبان رانده بود.

باردم و پنه‌لوپه علیه اسرائیل

نکته جالب توجه در این میان آن‌که دو بازیگر مطرح فیلم اصغر فرهادی هم در سوابق خود بعضی مواضع ضداسرائیلی را ثبت کرده‌اند. یک مورد آن همین چهار سال قبل و زمانی بود که صدای همه دنیا از جنایاتی که اسرائیلی‌ها در نوار غزه انجام می‌دادند در آمده بود. پنه‌لوپه و خاویر باردم که اتفاقا در دنیای واقعی زن و شوهر هم محسوب می‌شوند از جنایات اسرائیل انتقاد کردند و پای یک بیانیه ضداسرائیلی را امضا کردند. در بخشی از این بیانیه آمده بود:‌ «این روزها، غزه روزهایی دهشتناک را پشت‌سر می‌گذارد؛ تحت محاصره و زیر حمله‌های زمینی، هوایی و دریایی. خانه‌های فلسطینیان نابود می‌شود، به آب و برق دسترسی ندارند و نمی‌توانند براحتی به مدارس و بیمارستان‌های خود بروند.» هرچند فشارهای بعدی لابی‌های اسرائیلی به این زن و شوهر اسپانیایی باعث شد که در ادامه و برای به خطر نیفتادن موضع حرفه‌ای و شغلی‌شان، موضع قبلی را قدری تلطیف کنند.

در همان زمان که پنه‌لوپه و همسرش پای بیانیه‌ای را امضا می‌کردند که صریحا از اسرائیل انتقاد و بمباران فلسطینی‌ها را محکوم کرده بود، چند هزار کیلومتر این طرف‌تر اصغر فرهادی که هنوز با این بازیگران اسپانیایی همکار نشده، بود به کمپینی پیوست که این کمپین هم قرار بود کشتار فلسطینی‌ها را محکوم کند. کمپینی که البته شکل و فرم آن مایه انتقاد شد. فرهادی نوشته‌ای در دست گرفته بود به این مضمون: «کشتار همنوعان خود را متوقف کنید!». عبارتی که باعث انتقاد خیلی‌ها شد. به گفته منتقدان، این عبارت یک عبارت کلی بود و اصلا معلوم نبود که ناظر به کدام زمان و مکان گفته شده و اصلا قرار است چه کس یا کسانی را محکوم کند. نوشته فرهادی یک متن تایپ شده و تنظیم شده بود ولی گویا به اندازه نوشته منال عیسی که با دست نوشته شده بود،‌ تاثیر و بردی نداشت.