در جست‌وجوی چهره‌سازی قرآنی

گفته‌های دبیر کمیته برگزاری این مسابقات گواه این ادعاست. حجت‌الاسلام و المسلمین سید مصطفی حسینی می‌گوید، تاکنون 34 دوره از این مسابقات برگزار شده و این در حالی است که در اولین دوره این مسابقات فقط 11 کشور حضور داشتند و اکنون چند دوره‌ای می‌شود که فعالان ممتاز قرآنی از بیش از 80 کشور جهان در این مسابقات حضور دارند.

در حالی که سه دهه پیش این مسابقات با حضور 11 کشور برگزار شده، حالا جمع این کشورها به بیش از 80 رسیده و همین نشان از موفقیت این رویداد فرهنگی ـ قرآنی است.

تعداد شرکت‌کننده‌ها تنها تفاوت این رویداد با دوره‌های پیشین نیست و مسابقات قرآن جمهوری اسلامی ایران در طول این سال‌ها رشد کمی و کیفی زیادی را شاهد بوده است.

در گذشته مسابقات تنها منحصر به رشته‌های حفظ و قرائت آقایان بود اما چند سالی می‌شود که بخش‌های متنوع دیگری نظیر بخش طلاب حوزه‌های علمیه، بخش دانشجویان و بخش نابینایان نیز به مسابقات افزوده شده، این در حالی است که مسابقات قرآن در مالزی که بیش از شش دهه قدمت دارد، همچنان در همان دو رشته حفظ و قرائت برگزار می‌شود و از این منظر می‌توان ادعا کرد مسابقات جمهوری اسلامی ایران، جزو مسابقات برتر قرآنی در جهان محسوب می‌شود. از ویژگی‌های دیگر این رویداد می‌توان به برگزاری کارگاه‌ها و همایش‌های مختلف در کنار مسابقات اشاره کرد.

همایش پژوهش‌های قرآنی و همایش تجلیل از بانوان قرآنی، دو بخش جنبی دیگر مسابقات است و آن‌طور که رئیس مرکز امور قرآنی سازمان اوقاف و امور خیریه می‌گوید، تلاش شده در کنار برگزاری مسابقات، یک بهره‌برداری محتوایی هم از قرآن داشته باشند.

جایگاه مسابقات در جهان

پر واضح است ایران تنها کشوری نیست که میزبان چنین مسابقاتی است و کشورهای دیگری همچون مالزی، روسیه و ترکیه هم برگزارکننده مسابقات قرآنی اند اما آنچه مهم است جایگاه مسابقات ایران در میان کشورهای دیگر است. حجت‌الاسلام و‌المسلمین سید مصطفی حسینی در این باره معتقد است مسابقات قرآن در کشورهای دیگر، بسیار مردمی‌تر برگزار می‌شود و مشارکت مردم، هم برای برگزاری مسابقات و هم حضور در مسابقات بسیار بیشتر
است.

وقتی از تفاوت استقبال از این مسابقات نسبت به دهه 60 از او می‌پرسیم، حسینی می‌گوید: در آن دهه هنوز فعالیت‌های قرآنی به رشد و بلوغ نرسیده بود،بنابراین دیدن یک قاری مصری از نزدیک برای مردم جذاب بود اما در حال حاضر مردم با مقایسه دو قاری ایرانی و خارجی به طرف قاری ایرانی می‌آیند و امروز در جایگاهی هستیم که نماینده ایران در مسابقات بین‌المللی مالزی یا عربستان، رتبه‌های اول را کسب کرده است.

البته گلایه دبیر کمیته برگزاری مسابقات قرآن از انعکاس این رویداد قرآنی است. به باور او با وجود برگزاری مسابقه ملی قرآنی توسط نهادهایی همچون صدا و سیما، وزارت نفت و آموزش و پرورش، انعکاس آن در جامعه کم است.

او در مقایسه این رویداد با جشنواره فجر می‌گوید: در سال‌های اخیر تعداد افرادی که جشنواره فجر را دنبال می‌کردند، هرساله در حال افزایش است اما در خصوص مسابقات قرآن چنین روندی را شاهد نیستیم، بنابراین باید مسیری را پیدا کنیم که جوانان ارتباط خوبی با این رویداد برقرار کنند.

نیاز به سلبریتی‌های قرآنی

تربیت نخبگان قرآنی یکی از اهداف بلند مدت مسابقات قرآن کریم است. این نکته از جایی مهم می‌شود که بدانیم مقام معظم رهبری هم تاکید داشتند
«باید ده میلیون نفر حافظ قرآن داشته باشیم» همه این موارد باعث شده است تا سیاست‌های برگزار کنندگان این رویداد به این سمت سوق پیدا کند.

حجت‌الاسلام و المسلمین سید مصطفی حسینی هم بر این باور است که تربیت نخبه قرآنی تاثیر خوبی در فرهنگسازی قرآنی دارد.

او می‌گوید، در سال‌های اخیر نقشی که نخبگان قرآنی در گسترش فرهنگ قرآنی داشتند، بیشتر از برگزاری هزاران نمایشگاه است، بنابراین باید تمرکز بیشتری برای تربیت این افراد داشته باشیم.

او به انتشار کلیپی کوتاه از قرائت خاص یک قاری در خارج از کشور و دست به دست شدن این کلیپ در فضای مجازی اشاره می‌کند و می‌گوید: این چنین نخبگانی می‌توانند فعالیت قرآنی را در جامعه تعمیم دهند، البته باید فرهنگ قرآنی هم در جامعه ایجاد شود.

رئیس مرکز امور قرآنی سازمان اوقاف و امور خیریه بحث قابل توجه دیگری هم در این حوزه دارد. حسینی، سلبریتی‌سازی در حوزه قرآن را ضروری می‌داند و می‌گوید: اگر شهید حسنی کارگر در حادثه منا شهید نمی‌شد، شاید هرگز معروف نمی‌شد و همچنان کسی آن شهید بزرگوار را نمی‌شناخت. در حالی‌که ما قاریان برجسته‌ای داریم که باید به جامعه معرفی شوند و مردم و رسانه‌ها سراغ آنها بروند.

مسابقات، برون‌سپاری می‌شود

ظرفیت تشکل‌های مردمی در توسعه فرهنگ قرآنی یکی از دغدغه مسئولان این حوزه بوده است، اما بسیاری بر این باورند که از نظر تشکل‌سازی در حوزه قرآنی مشکلی وجود ندارد. یکی از آنها رئیس مرکز امور قرآنی سازمان اوقاف و امور خیریه است. او معتقد است نزدیک 5000 موسسه قرآنی در کشور مجوز دارند؛ حدود 7000 خانه قرآن و انجمن‌های قرآنی هم در کشور مجوز
گرفته‌اند.

حجت‌الاسلام و المسلمین سید‌مصطفی حسینی در‌خصوص برون‌سپاری برگزاری مسابقات قرآن در راستای مردمی کردن این مسابقات هم می‌گوید، برون‌سپاری بخشی از فعالیت‌ها آغاز شده است، اما چون در سال‌های گذشته کمتر اعتماد کرده‌ایم، اکنون تشکل قوی و منسجمی نداریم که بتواند این مسابقات را با کیفیت برگزار کند؛ البته به این سمت حرکت شده و امیدواریم در سال‌های آینده به نقطه‌ای برسیم که کل مسابقات توسط تشکل‌های قرآنی برگزار شود.

حسینی تغییر محل برگزاری مسابقات را از سالن اجلاس سران در شمال تهران به مصلای امام خمینی(ره)، یکی از مصادیق تلاش برای مردمی‌کردن مسابقات قرآن می‌داند و می‌گوید در نظر سنجی صورت‌گرفته در سال 94 که مسابقات در سالن اجلاس سران برگزار شد، نشان داد تنها 5 درصد افراد برای اولین بار به دیدن مسابقات آمده بودند اما در سال 95 که مسابقات در مصلی برگزار شد، تعداد افرادی که برای اولین بار به دیدن آن آمده بودند، به حدود 50 درصد افزایش یافته بود. این مساله نشان داد انتخاب یک مکان عمومی، چقدر در گرایش مردم می‌تواند موثر باشد.