طبیعت‌گردی به دور از ستاره‌بازی هتل‌ها

یکی از راه‌های توسعه گردشگری توجه به «اکوتوریسم» یا همان «بوم‌گردی» است که در آن از ظرفیت‌های بومی و سنتی منطقه استفاده می‌شود و گردشگر با حضور در اقامتگاه بوم‌گردی می‌تواند با ویژگی‌های زیستی مقصدی که به آن سفر کرده، آشنا شود. در این گزارش به بیان ویژگی‌های این نوع اقامتگاه‌ها پرداخته‌ و در پایان با یکی از فعالان این عرصه گفت‌وگو کرده‌ایم.

چه تعریفی دارد؟

طبق تعریفی که سازمان میراث فرهنگی، ارائه داده است. اقامتگاه بوم‌گردی مسکنی موقت برای گردشگران است که علاوه بر رعایت اصول هتلداری در محیط‌های طبیعی به مهمانان خدمات باکیفیت ارائه می‌دهند. این اقامتگاه‌ها باید کمترین آسیب را به محیط‌زیست وارد کند، هنگام ساخت کمترین تأثیر را روی محیط طبیعی اطراف بگذارد، با بافت فیزیکی و طبیعی منطقه سازگار باشد و با توجه به معماری محلی ساخته شود. اقامتگاه‌های بوم‌گردی باید از روش‌های پایدار برای به دست آوردن آب مصرفی و الگوهای کاهش مصرف استفاده کنند،و... در واقع اقامتگاه بوم‌گردی یک هتل است که در محیطی طبیعی و با رعایت ضوابط زیست‌محیطی و به شکلی سازگار با معماری بومی ساخته می‌شود. این نکته را به یاد داشته باشید که ویلاها، خانه دوم افراد، خانه‌های اجاره‌ای و مجتمع‌ها و محیط‌های سازمانی اقامتگاه بوم‌گردی محسوب نمی‌شوند.

مزیت‌هایش چیست؟

بیشتر اقامتگاه‌های بوم‌گردی توسط یک خانواده بومی اداره می‌شوند و در آنها علاوه بر جنبه اقامت، ارائه غذا و نوشیدنی بومی، فروش صنایع دستی محلی، نمایش و موسیقی سنتی، برگزاری رویدادهای بومی و تورهای طبیعت‌گردی دنبال می‌شود. به جز اینها، اقامتگاه‌های بوم‌گردی معمولاً در بافت‌های تاریخی واقع شده‌اند و خودشان به عنوان یک موزه جاذبه گردشگری به حساب می‌آیند. مهم‌ترین مزیت این اقامتگاه‌ها منحصر به فرد و متفاوت بودن آنهاست، به گونه‌ای که گردشگر با اقامت در چنین مکان‌هایی می‌تواند تجربه‌ای خاص و به دور از هیاهوی زندگی شهری داشته باشد. برای مثال اقامت در خانه‌ای متعلق به دوره صفوی یا کلبه‌ای سنتی در طبیعتی بکر یا حتی کمپ‌های عشایر قابل مقایسه با اقامت در آسمان‌خراش‌های لاکچری و یک شکل هتل‌ها نیست.

کجاها پیدا می‌شود؟

از مناطق کویری مانند کاشان، یزد و سمنان گرفته تا مناطق ساحلی مانند مازندران، قشم و بوشهر و مناطق جنگلی مانند گلستان، اقامتگاه‌های بوم‌گردی پرشماری در دسترس هستند. ویژگی بیشتر این اقامتگاه‌ها سبک سنتی آنهاست، به‌طوری که از تخت خواب خبری نیست و با لحاف و تشک سنتی از شما پذیرایی می‌شود. تلویزیون هم در اکثر این اقامتگاه‌ها وجود ندارد تا از مظاهر تکنولوژی کاملاً به دور باشید. البته ظاهراً برخی از اقامتگاه‌ها تسلیم درخواست مهمان‌ها شده‌اند و اینترنت وای فای رایگان در اختیار مسافران می‌گذارند. یکی از مهم‌ترین محاسن اقامتگاه بوم‌گردی، هزینه کمتر آن نسبت به هتل است. به طور میانگین برای یک شب اقامت برای یک نفر باید مبلغی بین 20 تا 50 هزار تومان پرداخت کنید. در بسیاری از اقامتگاه‌ها صبحانه رایگان است، صبحانه‌ای که در آن از مواد خوراکی صنعتی خبری نیست و همه چیز در طبیعی‌ترین شکل است. اقامتگاه‌ها در سراسر ایران منتظر بوم‌گردی ما هستند، شاید هوای دلپذیر اردیبهشت فرصت مناسبی برای دور شدن از دود و ترافیک و تجربه یک سفر نامعمول باشد.

گفت‌وگو با زوج جوانی که اقامتگاه بوم‌گردی دارند

گردشگری به کویر گره خورده!

علی محسنی و همسرش نسترن سعادتی مدیران جوان «خانه صفا» در شهرستان آران و بیدگل در هستند. این زوج تهرانی سه سال پیش زندگی‌شان را در تهران رها کردند و با ترمیم خانه تاریخی 350 ساله بنی‌طبا، این روزها میزبان مهمانان ایرانی و خارجی هستند.

کمی درباره تاریخچه خانه صفا توضیح دهید.

حدود 350 سال پیش، مردم بیدگل در حاشیه کاشان دچار قحطی و تنگدستی شده بودند. بزرگان بیدگل از خانواده‌ای خوشنام و ثروتمند برای زندگی و کار در این منطقه دعوت کردند و خاندان طباطبائی که پارچه‌باف بودند به آنجا آمدند و در زمین وسیعی برای خودشان خانه ساختند. خانه‌ای 7 هزار متری که حالا 4800 متر بیشتر نیست. ساختن خانه از دوران صفویه تا دوران قاجار به طول انجامید و حیاط‌های مختلف خانه بین نوادگان خانواده تقسیم شد و حیاط مرکزی به خانواده بنی‌طبا رسید. خانه صفا در واقع خانه حاج‌آقا شهاب بنی‌طبا است که شهرداری آران و بیدگل سال 83 آن را از خانواده بنی‌طبا خریده و بازسازی کرده است. از سال 93 هم ما این خانه را تحویل گرفتیم و خانه صفا را افتتاح کردیم.

برای بسیاری این تصور وجود دارد که مرمت ساختمان‌های قدیمی بشدت هزینه‌بر است، برای خانه صفا هم این‌طور بود؟

برای بازسازی این خانه تاریخی دو تا سه برابر چیزی که تصور می‌کردیم، هزینه شد و در مدتی که از افتتاح گذشته هنوز سودی برداشت نکرده‌ایم و همه درآمدمان را برای نگهداری ساختمان هزینه کرده‌ایم. هر چند که مخارج زندگی دو نفره مان تأمین می‌شود، ولی به آینده خوشبین هستم، چون معتقدم آینده گردشگری ایران به کویر گره خورده است.

استقبال مردم در حد و اندازه‌های انتظار شما بود؟

با تبلیغاتی که کردیم، مهمان‌های داخلی و خارجی کم کم از راه رسیدند. از ابتدا ایده اصلی‌مان این بود که مسافران حس کنند در خانه خودشان هستند، نه در هتل. به خاطر همین خودمان هم اینجا زندگی می‌کنیم. مهمانان ایرانی و خارجی که به اینجا می‌آیند، مهمان ما هستند.

خانه صفا چه بخش‌هایی دارد؟

هفت اتاق بزرگ، رستورانی که در سرداب خانه قرار دارد و کافه سنتی با ظرفیت پذیرایی از 40 نفر بخش‌های این خانه هستند غذاهای سنتی و اصیل ایرانی هم در رستوران سرو می‌شود.

محمد وفایی