راز بقای دلار 4200 تومانی

ارائه برنامه از سوی تیم اقتصادی دولت به منظور ساماندهی بازار ارز مورد توجه بسیاری از کارشناسان اقتصادی قرار گرفت و برخی از آنها انتقادات و راهکارهایی را در این زمینه مطرح کردند. دولت نیز برای بهبود شرایط ارز و بازگرداندن آرامش به این بازار بهتر است از نظرات آنها بهره ببرد یا حداقل صدای آنها را بشنود.

نقدهایی که به سیاست‌های ارزی دولت گرفته می‌شود فقط از سوی منتقدان دولت مطرح نشده و برخی افراد حامی دولت نیز در این باره اظهارنظر و در کنار نقد، راهکارهای خود را بیان کردند.

البته برخی کارشناسان حامی دولت حتی از ارائه راهکار در این زمینه خودداری کردند و حاضر به گفت‌وگو با خبرنگار ما نشدند. پویا جبل عاملی، موسی غنی نژاد، علی قنبری و علینقی مشایخی، اقتصاددانانی بودند که درباره نرخ ارز و سیاست‌های دولت سکوت پیشه کردند.

رای مشاوران اجرا شد

محمدرضا جهان بیگلری، کارشناس بازار ارز درباره تحولات نرخ ارز به خبرنگار ما گفت: دولت در شرایطی نرخ دلار را 4200 تومان اعلام کرد که در بازار با نرخ 6200 تومان معامله می‌شد و مشخص است در این شرایط کاهش 2000 تومانی قیمت دستوری و غیرقابل اجراست.

وی با اشاره به این‌که دولت برنده اصلی نوسانات نرخ ارز است، تصریح کرد: دولت در شرایطی نرخ دلار را 4200 تومان اعلام کرده که قبل از افزایش نرخ، نرخ رسمی دلار 3780 تومان بود و در یک روز آن را به 4200 تومان رساند. از سوی دیگر نرخ ارز در بودجه سال 97، 3500 تومان تعیین‌شده که اختلاف نرخ 700 تومانی را نشان می‌دهد.

این کارشناس، افزایش نرخ ارز را تاکید مشاوران اقتصادی دولت دانست و افزود: به جای این‌که از میزان شوک‌های ارزی موجود در بازار کاسته شود دولت نرخی را پیشنهاد داد که با رقم بودجه 700 تومان و با نرخ پایه 420 تومان اختلاف دارد. مشخص است در این شرایط مشاوران اقتصادی دولت برنامه‌ای را تدوین کردند تا این نرخ افزایش یابد.

جهان بیگلری به تاکیدات بانک مرکزی مبنی بر موجودی کافی و تزریق ارز در بازار اشاره کرد و گفت: اگر بانک مرکزی ارز کافی در اختیار دارد چرا زمانی که نوسان نرخ حداقل بود به بازار تزریق نکرد تا شوک اتفاق نیفتد. مشخص است ارزی نیست که در اختیار مردم قرار بگیرد. همچنین رئیس‌کل بانک مرکزی نرخ 4200 تومان را قیمت پایه تلقی می‌کند و متناسب با شرایط این نرخ تغییر خواهد کرد که در این صورت نرخ دلار به زیر 5000 تومان نخواهد رسید.

مردم دلار خود را نمی‌فروشند

احمد حاتمی یزد، کارشناس اقتصادی با تاکید بر این‌که نرخ 4200 تومانی برای دلار دوام نخواهد داشت، تصریح کرد: با توجه به تحولات اخیر بازار ارز و همچنین فضای تهدیدآمیز آمریکا علیه ایران، نرخ 4200 تومان دوام نخواهد داشت و در این شرایط هرچقدر ارز در بازار تزریق شود، پاسخگوی نیاز مردم نخواهد بود.

وی به اعلام نرخ دلار 4200 تومانی از سوی دولت اشاره کرد و افزود: کسی که دلار را با قیمت 6000 تومان خریداری کرده با قیمت 4200 تومان نمی‌فروشد و خط و نشان‌هایی هم که دولت برای خرید ارز مردم می‌کشد، فایده نخواهد داشت.

حاتمی یزد با بیان این‌که در شرایط فعلی هرچقدر دلار وارد بازار شود، خریداری خواهد شد، گفت: زمانی که دلار تقاضای زیادی دارد با هر قیمتی که روانه بازار شود،خریده می‌شود و مشخص نیست صندوق ارزی بانک مرکزی تا کجا باید هدر‌رود تا بازار به آرامش برسد. از سوی دیگر با اعلام نرخ 4200 تومان از سوی دولت،خرید و فروش دلار در بازار انجام نمی‌شود.

این کارشناس اقتصادی ادامه داد: افرادی که اکنون خریدار و متقاضی نرخ ارز هستند به دو دسته تقسیم می‌شوند. یک دسته افرادی که قصد مهاجرت از ایران را دارند و دیگری افرادی که قصد دارند ارزش پول خود را حفظ کنند که هر دو برای اقتصاد ایران زیان‌آور خواهد بود.

وی با بیان راهکاری در این زمینه گفت: بهتر است دلار را به کلی از معاملات و همچنین چرخه خرید و فروش حذف کنیم و به جای آن یورو که یک ارز بین‌المللی است، جایگزین کنیم. ظاهراً آقای سیف هم روی این موضوع تاکید دارند و نظر بیشتر کارشناسان اقتصادی نیز جایگزینی یورو به جای دلار است. مردم صد سال است که دلار می‌خرند و بهتر است عادت خود را تغییر دهند.

تعجب کردم

محمدرضا رنجبر فلاح، کارشناس اقتصادی هم نسبت به رقم اعلامی دلار از سوی دولت انتقاد داشت و به جام‌جم گفت: زمانی که نرخ 4200 تومان را برای دلار شنیدم بسیار تعجب کردم و بهتر بود دولت شرایط را به صورت واقعی در نظر می‌گرفت و رقم دلار را بالاتر اعلام می‌کرد تا ماندگاری بیشتری داشته باشد.

وی با اشاره به این‌که نرخ بالاتر دلار نزدیک به واقعیت بود، تصریح کرد: اقتصاد را نمی‌توان با دستور اداره کرد درنتیجه بهتر بود نرخ دلار را بالاتر اعلام می‌کردند تا اقتصاد از آن نفع ببرد.

امیدوارم جواب بدهد

کامران ندری، عضو هیات علمی دانشگاه امام صادق‌(ع) به دلار 4200 تومانی اشاره کرد و گفت: بعید است سیاست فعلی دولت درباره تعیین نرخ دستوری دلار جواب بدهد البته من به عنوان یک کارشناس اقتصادی امیدوارم سیاست‌های فعلی جواب بدهد، اما منطق اقتصادی این را نمی‌پذیرد.

مدیر گروه بانکداری اسلامی پژوهشکده پولی و بانکی افزود: زمانی می‌توان نرخ 4200 را تثبیت کرد که هر میزان تقاضا برای هر منظوری بتواند پاسخ داده شود و اگر این اتفاق نیفتد قطعاً دوباره نرخ آن افزایش
خواهد یافت.

وی به بازار رسمی دلار اشاره و تصریح کرد: ممکن است برخی صرافی‌های زیر نظر بانک مرکزی نرخ دلار را با این قیمت نمایش دهند، اما در کنار آنها یک بازار پولی غیررسمی شکل می‌گیرد که معاون اول رئیس‌جمهور آن را قاچاق می‌نامد و خطر آنجا حس می‌شود که این بازار غیررسمی تعیین‌کننده شرایط اقتصادی در کشور باشد.

ندری افزود: امید داشتن بهتر از ناامیدی است و امیدوارم دولت بتواند در سیاست‌های فعلی که در پیش گرفته، موفق شود.

نمی‌توان روی دلار 4200 تومانی حساب کرد

سیدحسین میرجلیلی، نماینده سابق ایران در بانک جهانی در گفت‌وگو با «نود اقتصادی» درخصوص دلایل افزایش نرخ ارز اظهار کرد: بخشی از دلایل افزایش نرخ ارز در چند ماه اخیر به محدودیت‌ها در نقل و انتقال ارز برمی‌گردد. بخش دیگری از این نوسانات هم به عوامل بنیادی بازار برمی‌گردد. رشد نقدینگی باعث شده برابری با ارزهای دیگر تغییر کند.

وی افزود: بخشی از اقداماتی که در ماه‌های گذشته انجام شد در مهار بازار مؤثر بود. البته بخشی از این اقدامات انجام‌شده ولی کافی نبوده است. کشورهای مختلف برای تنظیم بازار ارز فقط به عرضه ارز در بازار متکی نیستند. برای همین برای تنظیم بازار ارز باید مجموعه‌ای از سیاست‌های مکمل در پیش گرفته ‌شود. این سیاست‌های مکمل در بسته‌ای ارائه می‌شود. یعنی سیاست‌های پولی و دیگر سیاست‌ها به کمک عرضه ارز می‌آید تا مجموعه آنها منجر به نتیجه دلخواه شود.

نماینده سابق ایران در بانک جهانی خاطرنشان کرد: اقدام برای کاهش نرخ سود بانکی می‌توانست با سنجیدگی بیشتری انجام شود، زیرا می‌توانیم بگوییم این اقدام بر نوسانات ارزی تأثیر گذاشت. بنابراین بخشی از اقداماتی که بانک مرکزی انجام داده مؤثر بوده ولی کامل نبوده است. اگر اقدامات کاملی انجام می‌شد وضعیت ارزی فعلی بهتر مهار می‌شد.

میرجلیلی تصریح کرد: در هر کشور رشد برابری ارزی به این شدت باشد، دولت باید دخالت کند. فقط مداخله و تثبیت نرخ است که می‌تواند بازار را آرام کند. اما هیچ کشوری نمی‌تواند با تثبیت نرخ بازار ارز را در بلندمدت مدیریت کند. باید با مجموعه و پکیجی از سیاست‌ها بازار ارز را کنترل کرد. اگر مجموع سیاست‌ ها اجرا شود، نرخ 4200 تومان باقی می‌ماند یا یک رشد معقول پیدا می‌کند. اما اگر سیاست‌ های مکمل نباشد حفظ این نرخ بسیار سخت خواهد بود.

وی گفت: با توجه به سیاست‌هایی که بانک مرکزی در پیش می‌گیرد و وضعیت رفع محدودیت‌های ارزی می‌توان پیش‌بینی‌های مختلفی از قیمت ارز در آینده ارائه کرد. اگر گشایش ارزی یا سیاست‌های مکملی اتفاق بیفتد، یک نرخ برای بازار ارز قابل پیش‌بینی است و اگر همه اینها نباشد و فقط روی تثبیت نرخ پافشاری شود، خیلی نمی‌توان روی 4200 تومانی ماندن دلار حساب کرد.

نماینده سابق ایران در بانک جهانی بیان کرد: به مسئولان بانک مرکزی توصیه می‌کنم مجموعه‌ای از سیاست‌ها را به صورت پکیج تهیه کنند تا از این نرخ پشتیبانی شود. هیچ کشوری نمی‌تواند فقط با تزریق ارز بازار را مدیریت کند.

بازار ارز خلوت شد

باتوجه به عرضه نشدن دلار 4200 تومانی به صرافی‌ها، مشاهدات از بازار ارز حاکی از خلوت‌تر شدن بازار و جمع شدن صف‌های طولانی خرید دلار است. اما دلالان همچنان در بازار هستند و به صورت نامحسوس دلار را 5300 تومان می‌خرند و 5500 تومان می‌فروشند.

بر اساس گزارش میدانی ایسنا از بازار ارز و صرافی‌های چهارراه استانبول و میدان فردوسی، متقاضیانی که در روزهای اخیر برای خرید دلار صف‌های طولانی کشیده و مقابل صرافی‌ها تجمع کرده بودند، چهارشنبه پراکنده شدند و بازار نسبتا آرام شد.

البته دلار 4200 تومانی توسط صرافی‌ها فروخته نشد و صرفا این نرخ روی تابلوی اعلان قیمت‌ صرافی‌ها مشاهده می‌شود. اما دلالان و دستفروشان همچنان در بازار به شکل نامحسوسی فعال هستند و دلار را با نرخی در حدود 5300 تومان خریداری و با نرخ
5500 تومان می‌فروشند. همچنین مانند روزهای قبل حضور نیروهای انتظامی و تعزیرات حکومتی در بازار ارز پررنگ است و بازار را کنترل می‌کنند.

محمدحسین علی‌اکبری - اقتصاد