سایه روشن‌های تولید و اشتغال

برای پیشبرد اهداف سال تولید و اشتغال، سه قوه مجریه، مقننه و قضاییه دخیل بوده و هر کدام به نوعی می‌توانستند ایفای نقش کنند. بخش قانونگذاری که در مجلس انجام می‌شود، بخش برخورد و نظارت بر فعالیت‌ها به‌عهده قوه قضاییه و بخش اجرا با دولت یا قوه مجریه است و این قوه بیشتر از همه باید در مورد عملکرد خود پاسخگو باشد.

کارشناسان اقتصادی معتقدند دولت در زمینه تولید و اشتغال اقداماتی انجام داده، اما کار زیادی در این حوزه صورت نگرفته است. برخی کارشناسان عملکرد دولت در زمینه تولید و اشتغال و همچنین اجرای اقتصاد مقاومتی را مورد انتقاد قرار دادند و تصریح کردند با توجه به این که دولت یک نقشه راه مشخص و روشن به نام اقتصاد مقاومتی داشت باز هم عملکرد قابل دفاعی در زمینه تولید و اشتغال ندارد.

توسعه اقتصاد ایران در گرو توجه به تولید است

دکتر بهمن آرمان با بیان ارزیابی خود از وضعیت اقتصاد ایران در سال 96 اظهار کرد: انتظار می‌رفت در این سال بازار سرمایه به‌عنوان یک نهاد تأمین‌کننده منابع مالی برای سرمایه‌گذاری، با همه کاستی‌هایی که دارد، گام‌های بلندی برای تأمین مالی بنگاه‌های اقتصادی بردارد که چنین نشد.

وی با یادآوری این که ابزارهای مختلفی در بازار سرمایه برای تأمین مالی بنگاه‌های بزرگ طراحی شده است، گفت: در بهترین حالت، سهم بازار سرمایه در تأمین منابع مالی سرمایه‌گذاری‌های جدید حدود 4 یا 5 درصد برآورد می‌شود، در حالی که این نسبت در کشورهای صنعتی بین 55 تا
60 درصد است. وی گفت: در هیچ کشوری سودی که شرکت‌ها به سرمایه‌گذاری مجدد اختصاص می‌دهند، مشمول مالیات نمی‌شود، زیرا اشتغال ایجاد می‌کند در حالی که در ایران عکس این قضیه رخ داده است که انتظار می‌رود سال آینده این رویه اصلاح و نظام مالیاتی در ایران به نفع تولید هدفمند شود.

بدون توجه به آموزش، اشتغال تکان نمی‌خورد

دکتر میثم موسایی، عضو هیأت علمی دانشگاه تهران در گفت‌وگویی که با جام‌جم داشت به انتقاد در زمینه تولید و اشتغال پرداخت و تصریح کرد: از نظر اشتغال وارد دوره فرا صنعتی شدیم، اما سیستم آموزشی ما تغییر نکرده است و همین موضوع باعث می‌شود امکان افزایش اشتغال سخت باشد.

وی تاکید کرد: سیستم‌های نوین باید جایگزین سیستم‌های قدیمی شود، اما برای چرخش به این سمت، دولت باید تمهیداتی در نظر بگیرد که فعلاً در این زمینه اتفاقی را شاهد نیستیم. آموزش نیروهای ماهر فنی کار دیگری بود که وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی آغاز کرد، اما نتوانست آن را به‌صورت کامل اجرا کند.

موسایی به آمار بیکاران کشور اشاره کرد و افزود: دولت سالانه تعدادی شغل ایجاد کرده اما تعداد افرادی که وارد بازار کار می‌شوند بیشتر از میزان اشتغالی است که ایجاد شده، بنابراین ما هنوز نتوانسته‌ایم سیاستی را اتخاذ کنیم که به سمت کاهش بیکاران برود.

به گفته این اقتصاددان، هر سال به تعداد بیکاران اضافه خواهد شد و دلیل این موضوع نداشتن ظرفیت و توانایی اقتصاد برای تولید شغل است. بهبود محیط کسب‌وکار یکی دیگر از عواملی است که انتظار می‌رفت در سال اقتصاد مقاومتی تولید و اشتغال شاهد باشیم اما هنوز اقدام عملی صورت نگرفته است.

عضو هیأت علمی دانشگاه تهران تصریح کرد: سیاست‌های نادرست سیستم بانکی و فساد اقتصادی باعث شده دولت در زمینه توسعه اشتغال موفق نباشد.

قوت و ضعف دولت در تولید و اشتغال

دکتر مرتضی افقه، کارشناس اقتصادی به جام‌جم گفت: عملکرد دولت در زمینه تولید و اشتغال قابل دفاع نیست.

وی تاکید کرد: دولت در زمینه اصلاح نظام بانکی و مبارزه با فساد اقتصادی باید اقدامات بیشتری انجام می‌داد اما متاسفانه اکنون همه به سمت بازارهای دلالی سوق پیدا کرده‌اند.

افقه دریافت مالیات از اقدامات دلالی را مثبت دانست و افزود: دریافت مالیات از حساب افرادی که اقدام به خرید و فروش ارز کرده بودند کار بسیار مناسبی بود و این رویه باید در همه بخش‌های اقتصادی اجرا شود، اما در بحث ارز هم ظاهراً نیمه‌تمام ماند و دوباره شاهد صف‌های طولانی برای خرید ارز بودیم.

این استاد دانشگاه گفت: دولت برای تولید و اشتغال اقدامات زیادی انجام نداد و در زمینه تولید حجم تولید و صادرات نشان می‌دهد دستاوردی در این حوزه نداشتیم. همچنین آمارهای بیکاری بیانگر این خواهد بود که کار جدی در این بخش انجام نشده است.

ریشه مشکلات؛ وابستگی به نفت

دکتر ابراهیم رزاقی، کارشناس اقتصادی نیز با نقد شرایط کنونی حاکم بر اقتصاد در گفت‌وگو با ایرنا بیان کرد: متاسفانه اقتصاد کشور وابسته به نفت است و کمتر به تولید توجه دارد و درآمد حاصل از فروش نفت صرف کالاهای وارداتی غیرضروری می‌شود و تولیدات نیز به صورت مونتاژ ادامه دارد.

وی گفت: متاسفانه بقای اقتصاد ما وابسته به نفت خام بوده و سهم فعالیت‌های دولت برای کارهای عمرانی ناچیز است.

این کارشناس اقتصادی با انتقاد از وضعیت خصوصی‌سازی در کشور افزود: با وجود ابلاغ سیاست‌های کلی اصل 44 قانون اساسی و قوانین مرتبط با آن، اما این کار به صورت منطقی و علمی انجام نشده و در نتیجه طبقه‌ای به وجود آمده که از تولید بیزار است.

رزاقی تاکید کرد: با توجه به شرایط اقتصادی کنونی کشور و افزایش نرخ بیکاری ضروری است همه افراد جامعه برای حل مشکلات و حرکت به سمت تولید با هم متحد شوند. این کارشناس اقتصادی با تاکید بر این که باید تولیدات داخلی را افزایش دهیم، گفت: برای این منظور باید دولتمردان به تولیدات داخلی یارانه بدهند تا آنها بتوانند در کیفیت و کمیت با محصولات مشابه خارجی مقابله کنند.

این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: باید صنایع را گسترش دهیم و نیازهای خود را از داخل تأمین کنیم و به کارخانه‌هایی که با مشکل مواجه هستند، امکانات بدهیم تا مشکل خود را رفع کنند.

صنعت به اشتغال کمک نکرد

علی سرزعیم، معاون اقتصادی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی تصریح کرد: در سال جاری فضای مجازی اشتغال زیادی را به‌دنبال داشت و ثبات اقتصادی در دولت یازدهم و دوازدهم باعث رشد شغل در حوزه خدمات هم شد.

وی در ادامه افزود: در بخش صنعتی ایران به دلیل تکمیل نبودن ظرفیت‌های تولید، اشتغالی ایجاد نشد و مدت زمان زیادی مانده تا به ظرفیت کامل در این بخش برسیم. به نظر می‌رسد در فضای مجازی و خدمات وضعیت بهتر از سایر حوزه‌ها است.عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی با تشریح وضعیت اشتغال در حوزه کشاورزی گفت: کشاورزی اکنون توان و ظرفیت افزایش اشتغال را به صورت مستقیم ندارد و اگر شیوه‌های کشت نیز تغییر کند نیاز به نیروی کار کاهش خواهد یافت. این در حالی است که با بهره‌گیری از صنایع تبدیلی اشتغال کاهش یافته از کشاورزی مستقیم پوشش داده خواهد شد.سرزعیم با بیان این که در پایان سال 96 شاهد خروج تدریجی بخش مسکن از رکود هستیم، تصریح کرد: تاثیرات خروج از رکود مسکن، سال آینده مشخص خواهد شد و به نظر می‌رسد اشتغال در سال آینده وضعیت مطلوب‌تری نسبت به امسال داشته باشد.