آرامش در حضور مردگان

انیمیشن «کوکو» اثر دیگری از کمپانی پیکسار است و برخلاف جریان دنباله‌سازی توسط پیکسار، کوکو دنباله هیچ انیمیشن دیگری نیست. این اثر خوش آب و رنگ برخلاف این‌که محصول پیکسار است، انیمیشنی کاملا دیزنی‌وار است. شبیه انیمیشن‌های دیزینی که بعد موزیکال و خانوادگی‌‌اش به مولفه‌های فانتزی، کمدی و حتی ماجرایی نمی‌چربد. کوکو از معدود آثار سینمایی‌ موزیکال است که موسیقی به اندازه و در موقعیت دراماتیک عالی و منطقی عرضه می‌شود. جهان موزیکال در باور تماشاچی اوج نمی‌گیرد. شگردهای موزیکال بالیوودی جاری در آثار هالیوودی، عمدتا هیچ انطباقی با قصه ندارد و فجایعی مثل لالالند (دیمنشزل) خلق می‌شود. فیلم کوکو در مورد یک پسر بچه عاشق موسیقی است و با چیدمانی داستانی، قهرمان اصلی فیلم در دو موقعیت متضاد عشق شخصی و نفرت خانوادگی، در رفت و برگشت است و از همه مهم‌تر فضاسازی مناسب سبب می‌شود موسیقی به شکلی ایده‌آل در فیلم جا بیفتد.

روایت فیلم درباره پسر نوجوانی به نام میگل است که می‌خواهد موسیقیدان شود اما خانواده‌اش با این موضوع مخالفند و او می‌خواهد مخفیانه به همایش موسیقی برود، اما مادربزرگش مخالفت می‌کند. مادرِمادربزرگ میگل، خانم «کوکو» پدری داشته که خانواده را به دلیل علاقه به موسیقی ترک کرده و مشخص نیست به چه سرنوشتی دچار شده است. از آن پس خانواده میگل، موسیقی را ممنوع کرده و میگل نمی‌تواند به آرزوهایش دست پیدا کند. تصور می‌کندجَد او «ارنستودلاکروز» معروف‌ترین نوازنده گیتار است. در روز جشن روز مردگان، میگل با جادویی خاص، خود را در سرزمین مردگان می‌بیند جایی که از مردگان اسکلت‌های نیم‌بندی باقیمانده است و او وارد جهان مردگان می‌شود که قرار است همراه با خانواده‌های‌شان به دنیای دیگری بروند. میگل با نواختن گیتار دلاکروز به دنیای مردگان می‌رودو با خانواده خود در جهان مردگان ملاقات می‌کند و ... .

هدف قهرمان و سفر قهرمان در انیمیشن کوکو مماس می‌شود در سفری به جهان مردگان که ظاهرا متناسب با فرهنگ مکزیکی است. اما زندگی پس از مرگ در کوکو یک مکان گرم و مبهم و بیشتر خنده دار است و خزنده. این داستان در طول جشن مردگان اتفاق می‌افتد، زمانی که طبق سنت مکزیکی‌ها، حداقل با تفسیرهای لی‌آنکریچ و آدریان مولینا، فیلمنامه‌نویسان، مرز کنترل زندگی و مرگ برای استراحت و اعزام رفتگان ترکیب می‌شود و به‌طور موقت به برخی مردگان اجازه زندگی داده می‌شود. اما در روایت کوکو به میگل زنده،امکان مرده بودن داده می‌شود، دقیقا معکوس مفاهیم و اسطوره‌ها.اما پیدا کردن تناسب برای فرهنگ مایایی که جشن مردگان را برجسته کرده، تبدیل به بزرگ‌ترین چالش پروژه می‌شود. در انیمیشن «کوکو» در بخش‌هایی که روایت در جهان مردگان می‌گذرد، از رنگ‌های صورتی غلیظ و بنفش استفاده می‌شود که بیشتر از این‌که تمثیلی از جهان پسامرگ مایایی منطبق با فرهنگ مکزیکی باشد، شبیه جهان اساطیری یونانی است و میگل با لباس کلاه‌دارقرمزش بیشتر از آن‌که شبیه ال‌ماریاچی‌های(گیتاریست‌های دوره‌گرد) اسپانیایی باشد، سمبل و نمادی دقیق و بدون‌واسطه از اورفئوس، شاعر و آوازه‌خوان افسانه‌های اساطیر یونانی است.

این پسر بچه بیشتر از آن‌که مکزیکی باشد، یونایی است و جهان پس از مرگی که تجربه می‌کند، جهان مایایی و مسیحی نیست و بیشتر جهانی یونانی است. طراحی و رنگ یونانی است و سفر در زمان میگل نیز یونانی است. اما مشکل بزرگ این انیمیشن این است که گسست متافیزیکی از این جهان به آن جهان، از ماده به فراماده، حتی رجعت از فیزیک به متافیزیک را توضیح نمی‌دهد. چه تفاوتی میان جهان گرم مردگان و جهان سرد زندگان در این انیمیشن است. چه چیز شگفت‌انگیزی‌ در جهان مردگان پنهان است. آدمک‌های این سرزمین مانند تماشاگران و اسکلت‌ها و احزاب افسانه‌ای از کنسرت‌های بی‌نظیر در فضای باز لذت می‌برند. پس چه تفاوتی با جهان زندگان است؟

ما با جادویی نامفهوم در قلمرویی جادویی در روستای مکزیکی سانتاسسیلیا، زادگاه میگل سرو کار داریم. پیشگیری‌های مادرانه مادربزرگ درباره اصالت و حساسیت خانواده، تبدیل به نشانه‌هایی می‌شود از دیزنی. تنها حسن این انیمیشن این است که اهمیت خانواده ـ خانواده چند نسلی ـ وقهرمان را حفظ اما محدود می‌کند.داستان میگل توضیح اضافه به مخاطبان هدیه نمی‌دهد و صرف‌نظر از زمینه‌های داستانی پرداخت جزئی‌نگری ندارد که این مساله بزرگ‌ترین ضعف این اثر است.