وقتی نفس به تنگ می‌آید!

حدود یک میلیارد نفر در دنیا به یکی از بیماری‌ها و آلرژی‌های تنفسـی دچـار هستند که سهم آسم از این بیماری‌ها حدود 300 میلیون نفر است. هر ساله حدود 250 هزار نفر در جهان به خاطر آسـم جـان خـود را از دسـت می‌دهند. در بزرگسالان آسم در زنان شایع‌تر است. بد نیست بدانید 6 تا10درصد کودکان ایرانی در زندگی خود مبتلا به آسم می‌شوند. آلرژی مهم‌ترین علت این بیماری است. تماس مزمن با محرک‌های راه‌های تنفسی یا آلرژن‌ها باعث تشدید آسم می‌شود.آلرژن‌ها می‌توانند فصلی یا دائمی باشند. علائم آسم هر چند یک بار عود می‌کند. برخی اوقات علت این عود مشخص بوده و گاهی شـرایطی خـاص موجـب تشدید علائم می‌شود؛ اما به طور کلی آلرژی مهم‌ترین علت آسم است. عوامل موثر در بروز علائم و نشانه‌های آسم و حملات آن در بیماران شامل محرک‌های تنفسی(عطر، دود، گرما و سرما) فعالیت‌های ورزشی، استرس و هیجانات عاطفی و سینوزیت با ترشحات پشت حلق است. هرچند ورزش برای فردی که آسم دارد خوب است ولی قبـل از شـروع بایـد از اسپری استفاده کرد تا از بروز علائم جلوگیری به عمل آید. علائم آسم ناشی از فعالیت‌های فیزیکی مانند ورزش گاهی فقط احساس سوزش و قطع تنفس در حین انجام فعالیت است. حملات آسم اغلب در شب رخ می‌دهد و ممکن است به طور ناگهانی بروز یابد که البته با افزایش علائم طی چند روز گذشته آغاز می‌شود.سرفه ممکن است با خلط یا بدون آن وجود داشته باشد.

بوی رنگ، حلال‌ها و آلاینده‌ها باعث تشدید علائم می‌شود؛ به همین علت آلودگی هوا نیز علتی برای بدتر شدن آسم است. همچنین داروهایی مانند آسپرین، ضـددردهـایی ماننـد بروفن و دیکلوفناک سدیم، بتابلوکرها ماننـد آتنولـول، پروپرانولول و حتی بعضی از قطره‌های چشمی که بـرای درمان آب سیاه استفاده می‌شـود ممکـن اسـت باعـث تشدید این حالات شود.

بیماری آسم به سیستم عصـبی ارتبـاطی ندارد ولی استرس، ناراحتی یا حتی خنـده می‌توانـد باعث بروز علائم شود. اغلب بیماران با مصرف داروها علائم بیماریشـان برطرف شده و به زندگی طبیعی خود بر می‌گردند. داروهای استنشاقی (اسپری) که برای درمان آسـم اسـتفاده می‌شود به دو گروه تقسیم می‌شود؛ دسته اول داروهای تسکین دهنده یا سریع‌الاثر هستند.این داروها با شل کردن عضلات راه‌های تنفسی، سبب گشاد شدن راه‌هـای هـوایی و در نتیجه کاهش یا رفع علائم آسم می‌شوند.زمان شروع اثر این داروها چند دقیقه است، معروف‌ترین این گروه سالبوتامول است.

دسته دوم، داروهای کنترل‌کننده (نگهدارنده) هستند. این دسته با استفاده از خاصیت ضدالتهابی علائم آسم و احتمال بروز حمله را کاهش می‌دهند و استفاده از آنها باید روزانه و به‌طور منظم باشد. اشکال آسـم پایـدار بـه اســتفاده از ایــن گــروه دارویــی نیـاز دارنــد. مــوثرتــرین داروی ایــن دســته اســتروئید (کورتــون)هــای استنشــاقی هســتند و معروف‌ترین آنها بکلومتــازون و فلوتیکــازون هستند. در موارد شدید از اشکال خوراکی(پردنیزولون) یا تزریقی استفاده می‌شود.

حتی اگر آسم شما تحت کنتـرل بوده و احسـاس بهتـر شـدن داریـد، می‌بایست به دستورات پزشکی پیشگیرانه‌ای که برای شما توصیه شده است هر روز عمل کنید (مانند: استفاده از اسپری‌ها و...) زیـرا این بیماری تنفسی کامل درمان نمی‌شود و از طرف دیگـر نمی‌توان به طور صـد در صـد از عوامـل تشدید‌کننده حملات آسم دوری کرد.

به خاطر داشته باشید افراد مبتلا به آسم نباید سیگار بکشند. ترک سـیگار بهترین کاری است که یک بیمار آسـمی می‌توانـد در حـق خـود انجام دهد؛ زیرا سیگار احتمال تبدیل آسم به بیماری انسدادی مزمن ریه را افزایش می‌دهد.

دکتر کاوه سالارمند

دکتر داروساز