از‌ کبوتر نـامه‌بر تا پیام‌ رسان‌های بومی

طبق آمار اعلام‌شده از سوی دفتر بررسی‌های اقتصادی وزارت ارتباطات تا پایان سال 1395، 33 میلیون نفر از اینترنت تلفن همراه استفاده می‌کنند و به گفته تلگرام، این پیام‌رسان حدود 40 میلیون کاربر ایرانی دارد. پیام‌رسان‌ها بخشی از زندگی روزمره اکثر ایرانیان را به خود اختصاص داده‌اند و جزو یکی از مسائل مهم امروز به‌حساب می‌آیند. در این میان، دلایل مختلفی باعث شده پیام‌رسان‌های بومی نیز متولد شوند، پیام‌رسان‌هایی مانند سروش که سعی کرده‌اند خدماتی کاربردی و مخصوص ایرانیان ارائه دهند.

تولید ملی در حوزه پیام‌رسان

پیام‌رسان‌های داخلی با توجه به استقبال چشمگیر ایرانی‌ها از نرم‌افزارهای پیام‌رسان خارجی، شروع به فعالیت کردند. در این بین چالش‌های مختلفی وجود داشت، از امکان تحریم شدن ایران توسط همین نرم‌افزارهای پیام‌رسان خارجی گرفته تا احتمال استفاده از داده‌های ردوبدل شده در ایران برای سودآوری، اما هرچه باشد، نیاز به تولید بومی این‌گونه پیام‌رسان‌ها احساس می‌شود. البته پیام‌رسان‌های ایرانی برای تغییر نظر 40 میلیون کاربر ایرانی پیام‌رسان‌های خارجی، روزهای سختی را پیش رو دارند. حداقل امکانات موردنیاز برای چنین کاری، برابری خدمات ارائه‌شده توسط پیام‌رسان‌های ایرانی نسبت به نمونه‌های خارجی آنهاست. حضور متخصصان بومی، امکان بومی‌سازی این‌گونه ابزارها و حمایت از تولیدات ملی شاید شرایطی را ایجاد کند که بتوانیم در حوزه نرم‌افزار به تولیدات داخلی خوب افتخار کنیم. تاکنون پیام‌رسان‌های متعدد داخلی تولید شده که امکانات قابل قبولی ارائه می‌دهند.

سروش، برترین پیام‌رسان ایرانی

شاید اولین گزینه به‌جای پیام‌رسان‌های خارجی، پیام‌رسان «سروش» باشد، ابزاری که سعی دارد با ارائه تمام خدمات موجود در نمونه مشابه خارجی، شرایط را برای استفاده کاربران ایرانی آماده کند. سروش با شعار «ارتباط، زندگی و سرگرمی» وارد فضای دیجیتال و پیام‌رسان‌ها شده و سعی دارد با ارائه برخی امکانات بومی، مزیت رقابتی نسبت به رقبای خارجی خود ارائه دهد.

پس از بسته شدن تماس صوتی تلگرام، ارائه این خدمت توسط سروش موجب شد افرادی که این موضوع برایشان اهمیت دارد به سمت استفاده بیشتر از این پیام‌رسان سوق پیدا کنند. از نگاه حمایت از تولید ملی شاید بتوان بسته شدن تماس صوتی رایگان تلگرام را نوعی حمایت از پیام‌رسان‌های داخلی قلمداد کرد. از طرف دیگر پیام‌رسان سروش با توجه به نگاه بومی خود بحث مالی را به نرم‌افزارش اضافه کرده است؛ امکانی که در تلگرام و دیگر پیام‌رسان‌های خارجی وجود ندارد. حوزه فعالیت سروش در بخش مالی شامل خدمات پرداخت قبوض، خرید شارژ آنلاین و پرداخت درون کانالی است که می‌تواند بسترساز بهبود کسب‌وکارها روی پیام‌رسان‌ها باشد. البته خدمات دیگری چون ارائه وضعیت آب‌وهوا و حتی خدمات آگاهی از اوقات شرعی، دیگر تلاش‌های سروش در جهت ایجاد تغییر نسبت به نمونه‌های خارجی آن است.

همچنین پیام‌رسان سروش که بیش از دومیلیون کاربر دارد، سعی کرده همه پلتفرم‌ها را پوشش داده و برنامه خود را برای استفاده کاربران تمام سیستم‌های ‌عامل آماده کند. به‌هرحال تلاش‌های این پیام‌رسان ایرانی را می‌توان امیدبخش دانست که البته نیازمند حمایت‌های مردمی و دولتی است و از سوی دیگر تلاش روزافزون توسعه‌دهندگان ایرانی را می‌طلبد.

روزهای عدم دسترسی ایرانیان به ابزارهای مشابه خارجی، نمونه‌ای از بررسی زیرساخت موجود پیام‌رسان‌های ایرانی بود که می‌توان گفت تا حد زیادی پاسخگوست.

در این میان، رقابت سالم پیام‌رسان‌های داخلی، بهبود خدمات توسط توسعه‌دهندگان داخلی، افزایش حمایت‌های دولتی و عزم ملی برای ایجاد ابزاری مناسب برای ارائه خدمات منطقی و معقول به کاربران ایرانی، موجب خواهد شد ایرانیان نه‌تنها به سمت استفاده از تولیدات ملی سوق پیدا کنند، بلکه به استفاده از آن افتخار کنند.

همه آنچه نیاز دارید

بیسفون جزو اولین تلاش‌های ایرانیان بـرای سـاخت پیام‌رسان‌های تلفن همراه بود که توانست خدمات مناسبی را ایجاد کند. گرچه در نگارش اولیه برخی امکانات وجود داشت، اما بتازگی با بیسفون‌پلاس امکاناتی ازجمله تماس با هر نقطه از جهان با 15 درصد تخفیف، امکان جست‌وجو در بین کانال‌ها و کاهش مصرف پهنای باند برای مشترکین داخلی وارد عرصه رقابت شده است.

رویکرد کسب‌وکار مبتنی بر پیام‌رسان

«گپ» با تمرکز بر ایجاد فروشگاه بر بستر پیام‌رسان‌ها با رویکردی جدید وارد بازار پیام‌رسان‌های داخلی شده است. گرچه نگارش‌های مخصوص اکثر سیستم‌های ‌عامل‌ برای این نرم‌افزار طراحی‌شده، ولی هنوز امکان استفاده از آن روی سیستم‌عامل ویندوز وجود ندارد. گپ امکان انجام خریدوفروش با استفاده از تراکنش‌ها را دارد و این مزیت رقابتی این پیام‌رسان نسبت به نمونه‌های مشابه است.

پیام‌رسانی با مبادلات بانکی

وقتی‌که یک بانک به دنبال تولید برنامه پیام‌رسان باشد، احتمالا امکانات مربوط به بانکداری الکترونیکی مهم‌ترین قابلیت آن خواهد بود. «بله»، پیام‌رسانی با تمرکز بر مبادلات مالی است و امکان پرداخت آنلاین، انتقال وجه و پرداخت قبوض را به کاربران خود ارائه می‌دهد. البته امکانات پایه‌ای پیام‌رسان‌ها را نیز دارد.

یک سلام تازه

شبکه اجتماعی «سلام» با تمرکز بر ارتباط سالم در خانواده‌های ایرانی اسلامی وارد بازار شبکه‌های اجتماعی و نرم‌افزارهای پیام‌رسان شده است. سلام رویکردی مبتنی بر دورهمی‌های دوستانه و سالم را بخش اعظم فعالیت خود در نظر گرفته و در همین راستا امکان جست‌وجوی افراد و مطالب با استفاده از هشتگ‌گذاری را در اختیار کاربران قرار می‌دهد. البته این نرم‌افزار فقط برای کاربران اندروید طراحی و پیاده‌سازی شده است.

حمایت دولت

پس از نامه 170 نماینده مجلس به روسای سه قوه و بررسی‌های صورت گرفته، دولت نیز دست‌به‌کار شده و سند حمایت از پیام‌رسان‌های داخلی را تنظیم کرده است. امکاناتی نظیر تسهیلات موثر کم‌بهره و تأمین زیرساخت‌های موردنیاز پیام‌رسان‌های داخلی، از مهم‌ترین طرح‌های حمایتی دولت است. همچنین دولت ارائه خدمات موردنیاز برای ارائه سرویس‌های دولت الکترونیک بر بستر پیام‌رسان‌های داخلی را در دستورکار خود قرار داده است. محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات بتازگی در مورد حمایت دولت از توسعه پیام‌رسان‌های بومی گفته: «در این خصوص شورای عالی فضای مجازی مصوبه‌ای قانونی داشته که وزارت ارتباطات هم در کنار دیگر دستگاه‌ها در آن مأموریت‌های مهمی دارد.» به نظر می‌رسد افزایش حمایت دولتی از پیام‌رسان‌های داخلی، بهبود شرایط و امکانات این پیام‌رسان‌ها و تلاش برای رقابت سالم با نمونه‌های خارجی و درنهایت جلب رضایت و اعتماد کاربران ایرانی می‌تواند راهگشای بهبود شرایط پیام‌رسان‌های داخلی نسبت به نمونه‌های خارجی آن باشد. البته کشورهای دیگر با سرمایه‌گذاری عظیم و ارائه خدمات رایگان توانسته‌اند در سراسر جهان نفوذ کرده و درآمدهای زیادی در کنار نفوذ اجتماعی و سیاسی حاصل کنند، پس کشور ما نیز با حضور جوانان مستعد و حمایت منطقی می‌تواند به این حوزه نفوذ کند. اگر دیدگاه ما استفاده از ابزارهای داخلی و ارائه این خدمات در سطح جهانی باشد نه‌تنها ایرانیان سراسر جهان، بلکه بسیاری از مردم جهان می‌توانند مشتریان ابزارهای پیام‌رسان ایرانی باشند. سروش، گپ و بله نمونه‌هایی هستند برای شروع که ادامه حمایت از آنها می‌تواند موجب پیشرفتشان شود. البته نباید از نیروی جوان و استارت‌آپ‌های این حوزه غافل بود و باید حمایتی سراسری صورت گیرد.

سینا مرتضایی