مسئولان به جنگ طبیعت نروند

طرح توسعه باغات در اراضی شیبدار که مدتی است با موافقت سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری در دستور کار وزارت جهاد کشاورزی قرار گرفته است، بدون شک منجر به افزایش نرخ فرسایش خاک و همچنین نابودی تنوع زیستی و گونه‌های گیاهی و جانوری مناطقی خواهد شد که بناست در این طرح مورد بهره‌برداری قرار گیرند.

کد خبر: ۱۱۰۷۸۸۰

در کنار این آسیب‌ها، این طرح و اساسا تمام طرح‌هایی که در آنها تغییر کاربری اراضی منابع طبیعی و تبدیل آنها به زمین‌های کشاورزی پیشنهاد شده، از بین رفتن بیش از پیش منابع آبی در سطح کشور را در پی خواهد داشت. از این رو، مسئولان نباید برای ایجاد اشتغال در روستاها به سوءاستفاده از اراضی منابع طبیعی ـ چه در دشت‌ها و چه در مناطق کوهستانی ـ بیندیشند و هنر بزرگ دولتمردان این است که به جنگ طبیعت نروند و عرصه‌های طبیعی هر منطقه را به همان صورتی که هست، حفظ کنند.

مخالفت کارشناسان منابع طبیعی و محیط‌زیست با طرح توسعه باغات در زمین‌های شیبدار و مناطق کوهستانی نیز در همین راستاست؛ چراکه اجرای این طرح می‌تواند در بلند‌مدت منجر به وارد شدن فشار مضاعف بر اراضی این مناطق و از بین رفتن پوشش گیاهی بومی آنها شود. با نابودی این مراتع، دیگر اراضی شیبدار کشور نمی‌توانند در برابر فرآیندهایی همچون جابه‌جایی خاک مقاومت کنند و نگاه اقتصادی به این اراضی، تشدید فرسایش خاک را در پی خواهد داشت.

البته تبدیل اراضی منابع طبیعی به زمین‌های کشاورزی یا باغات میوه ممکن است در کوتاه مدت به سود روستاییان باشد، اما باید توجه داشت نتیجه بلند مدت رواج زراعت یا باغداری در این اراضی، اثرات سوء‌زیست‌محیطی متعدد از جمله بیابان‌زایی تدریجی است. همچنین خاک مراتع و دیگر عرصه‌های طبیعی، ظرفیت بهره‌برداری برای امور زراعی و باغداری را در طولانی مدت ندارد و این کار، به کاهش حاصلخیزی خاک و در نتیجه، توقف زراعت یا خشک شدن باغات پس از چند سال منجر خواهد شد و از این نظر، سودآوری فعالیت‌های کشاورزی در این حوزه‌ها نیز موقتی است.

برنامه‌های مشابه طرح توسعه باغات در اراضی شیبدار، در سال‌های گذشته نیز در قالب طرح‌های گوناگون در نقاط مختلف کشور اجرا شده و به شکست انجامیده است. در این زمینه می‌توان از طرح «فلاحت در فراغت» در استان فارس یاد کرد که به بهانه ایجاد اشتغال برای اقشار کم‌درآمد، بخش وسیعی از اراضی مرغوب مرتعی در این استان که تاب تحمل شخم و شیار و ریشه‌های کشنده درختان تنومند را نداشتند، توان حاصلخیزی خود را پس از چند سال از دست دادند و به بیابان تبدیل شدند.

باید از گذشته عبرت گرفت و اشتباهات تاریخی را تکرار نکرد و به خاطر کسب منافع اقتصادی کوتاه مدت، به نابودی طبیعت ایران راضی شد؛ چراکه نتیجه این‌گونه برنامه‌ها چیزی جز فرسایش خاک، بیابان‌زایی، کاهش سطح منابع آبی و از بین رفتن پوشش گیاهی و گونه‌های جانوری مناطق مختلف کشور نیست. به همین خاطر هر گونه واگذاری اراضی منابع طبیعی به بخش کشاورزی قابل پذیرش نیست و به عبارتی، می‌توان باغداری و کشت و کار ‌در این اراضی را‌ دشمن سرسخت منابع طبیعی دانست.