تربیت یک کوچولوی سخاوتمند

تفکر کودکانه

این پدیده زمانی بیشتر بروز پیدا می‌کند که کودکان از نظر تفکر در مراحل اولیه قرار داشته باشند؛ مرحله‌ای که ما آن را به عنوان مرحله «تفکر اولیه» می‌شناسیم.

در این حالت، تفکر خودمحور در کودک بسیار زیاد است. والدین باید به مراحل رشد شناخت کودک احترام بگذارند و با استفاده از داستان‌، فیلم و بویژه قصه‌های کودکانه، توجه کودکان را بتدریج به گروه همسالان و دیگر اعضای خانواده جلب کنند.

البته بازی‌های گروهی و دسته جمعی هم می‌توانند در بروز این احساس نقش زیادی داشته باشند. خودمحوری در کودکان جزو فرآیند طبیعی رشد به حساب می‌آید و نباید با آن مبارزه کرد؛ بلکه باید آن را پذیرفت و به تدریج، کودک را به مراحل بالاتر سوق داد. در روان‌شناسی امروز موضوع و مفهوم «خودمحوری» اهمیت زیادی دارد. زیرا این مفهوم در رشد شناختی کودک جایگاه مهمی دارد.

باور و پذیرش کودک

باور و پذیرش باعث می‌شود سطح توقع خود را کم کنیم. برای آموزش این پذیرش به فرزندمان هم باید با توجه به رشد شناختی‌اش و متناسب با زمینه‌های رشدی دیگرش این کار را انجام دهیم. مثلا اگر بتوانیم هر چیزی را همان گونه که هست بپذیریم سطح توقعاتمان پایین‌تر می‌رود، خودخواهی کمتری خواهیم داشت و در نتیجه می‌توانیم ارتباط بهتری با دیگران برقرار کنیم.

آموزش سخاوتمندی به کودک

والدین باید از همان ابتدای کودکی ارزش‌های زندگی را به فرزندان خود آموزش دهند تا آنها فقط به فکر خود نباشند. برای این کار باید به کودک بگوییم که هر وقت کسی احتیاج به کمک داشت، حتما باید به او کمک کرد. چون شاید یک روز هم خود تو احتیاج داشته باشی دیگران به تو کمک کنند. مثلا می‌توانیم به او بگوییم اگر دوستت یادش رفته بود خودکارش را بیاورد تو حتما باید خودکار اضافی‌ات را به او بدهی؛ به این ترتیب هم بهتر می‌توانی با دیگران دوست شوی و هم بقیه بچه‌ها هم وقتی تو نیاز به کمک داری، کمکت خواهند کرد.

وقتی الگوی ذهنی کودک چنین چیزی باشد، حتما طبق آن عمل می‌کند. برای این کار او باید یاد بگیرد که فقط به فکر منافع خودش نباشد؛ بلکه حتما باید به احساسات، نیازها و خواسته‌های دیگران هم توجه کند.

الگوی مناسب

توجه داشته باشیم کودکان دقیقا همان کاری را انجام می‌دهند که ما می‌کنیم. پس اگر می‌خواهیم رفتار درستی داشته باشند باید ابتدا خودمان درست رفتار کنیم؛ نه این‌که فقط از آنها بخواهیم مثلا به جای این‌که فقط به خودشان فکر کنند، به دیگران هم کمک کنند. وقتی ما نوبتمان را رعایت نمی‌کنیم، خارج از صف می‌رویم و با بقیه بدرفتاری می‌کنیم و توجهی به دیگران و احساساتشان نمی‌کنیم و به راحتی آنها را می‌رنجانیم، چطور انتظار داریم فرزندانمان رفتار خوبی داشته باشند و خودخواه و خودمحور نباشند، اما اگر در رفتارهای خود بتوانیم سخاوت را به آنها آموزش دهیم، می‌توانیم خیلی زود آن را در رفتارهای فرزندمان هم تشخیص دهیم.

محبت بیش از حد

محبت بیش از حد به کودک هم یکی از مواردی است که باعث می‌شود فرزندمان خودخواه بار بیاید. زمانی که ما بی‌دلیل به فرزندمان امتیاز می‌دهیم و محبتی خارج از تعادل برایش قائل می‌شویم، کودک مغرور می‌شود. مثلا وقتی از سر دلسوزی اجازه نمی‌دهیم فرزندمان با پول قلک خودش هدیه‌ای برای ما بخرد یا بارها خودمان و علایق‌مان را نادیده می‌گیریم تا کودک رفاه بیشتری داشته باشد، او هم به این روش عادت می‌کند و فکر می‌کند دیگران هم باید این گونه با او رفتار کنند و انتظار دارد همه به خاطر او از حق و حقوق خود چشمپوشی کنند.

اما فراموش نکنیم فرزند ما هر چقدر برایمان ارزشمند و دوست داشتنی باشد تربیت او مهم‌تر و باارزش‌تر است و باید بپذیریم برای برخورداری از چنین نتیجه‌ای قطعا برخلاف میل قلبی‌مان باید بپذیریم گاهی برای یادگیری بیشتر، فرزندمان باید سختی و ناملایماتی را هم متحمل شود تا نتیجه بهتری بگیرد. وقتی با او قرار می‌گذاریم اگر در زمان مشخصی به تکالیفش رسیدگی نکند، از تماشای برنامه مورد علاقه‌اش محروم خواهد شد اگر از سر دلسوزی خلاف گفته خود عمل کنیم کودک هم متوجه می‌شود ما از قاطعیت لازم برخوردار نیستیم.

یکتا فراهانی