تقاضای کلاس اولی‌ها از والدین

وقتی مادرش خط قرمز معلم را دور کلمه دیده بود، او هم سرزنش و تحقیر را شروع کرده بود؛ می‌گفت چرا کلمه به این سادگی را اشتباه نوشتی و بی‌دقت هستی؟ تنبیه و سرزنش در خانه و مدرسه رفته‌رفته به یک روال عادی تبدیل شده بود و آن کودک با وجود اثبات باهوشی خود در مقاطع بالاتر، هیچ‌گاه باور نکرد خنگ نیست در حالی که اتفاقا بسیار خلاق و باهوش است.

بچه‌های کلاس اولی، روزهای سختی را می‌گذرانند. مادران و پدران عزیز بسیار مراقب فرشته‌های نازنین خود باشید. این روزها بیش از هر زمان دیگر درکشان کنید،‌ چرا که این کوچولوهای نازنین در حال گذار به مرحله‌ای از زندگی خود هستند که اگر والدین در خانه و معلمان در مدارس بدرستی با آنان رفتار نکنند، سلامت روان این بچه‌ها دچار آسیب جبران‌ناپذیر می‌شود، آنچنان که می‌تواند باعث بروز اختلالات شخصیتی فرد در بزرگسالی شود.

دکتر ماندانا سپنتا، متخصص روان‌شناسی کودکان با نیازهای خاص و استاد دانشگاه اصفهان پیشنهادهای ارزشمندی دارد که توجه و عمل به آنها در ارتقای سلامت روان جوانان آینده کشورمان بسیار موثر و مفید خواهد بود.

تامین امنیت کودک، مهم‌ترین اقدام والدین

بسیاری از والدین بر این باورند که وقتی کودک وارد مدرسه می‌شود، دیگر مهم‌ترین کار او انجام تکالیف مدرسه است. به همین دلیل، اگر دانش‌آموز پایه‌های اول و ابتدایی در اجرای تکالیف آموزشی خود ضعیف عمل کند یا انگیزه کافی برای تمرین و تکرار به اندازه و بموقع نداشته باشد، برخی والدین دست به کار می‌شوند و با برخوردهای کلامی و رفتار نابجا مانند تنبیه، ملامت و محروم کردن کودک از نیازهایش، مشکل یادگیری او را موقتا برطرف می‌کنند.

غافل از آن که این رفتارها ارتباط والد و فرزندی را سست و ناپایدار می‌سازد و روحیه کودک را مستعد احساس حقارت، بی‌ارزشی، دوست‌داشتنی نبودن، خشم، پرخاشگری، دروغگویی، لجبازی، کینه‌توزی، دلسردی در یادگیری و انجام وظایف می‌کند.

مادر باید برای بچه‌های کلاس اولی، دقیقا توصیف کند که اگر با کسی دعوا کرد، نمره بدی آورد، شیشه شکست یا حتی اگر وسایل کسی را به خاطر آن که از آن خوشش آمد، برداشت (والدین این توصیه‌ها را با توجه به سابقه‌ای که از کارهای بچه می‌شناسند، بهتر است انجام دهند‌) یا هر کار دیگری انجام داد، به مامان بگوید و مامان اطمینان بدهد که اگرچه ناراحت می‌شود، اما او را دوست دارد. لحن مادر در بیان این جمله واطمینان بخشی بسیار مهم است.

شیوه برنامه‌ریزی برای کلاس اولی‌ها

یک برنامه‌ریزی مهم و ساده این است که برای فرزند خانواده ساعات مشخص خواب شب، بیدار شدن صبح، صبحانه خوردن، ناهار خوردن، بازی پس از آمدن از مدرسه و استراحت، شروع تکالیف، پایان تکالیف (استراحت ده دقیقه بین انجام تکالیف به طوری که حداکثر سه تا چهار ساعت طول بکشد) تعیین شود و پس از آن کودک مجددا استراحت و شام را تجربه کند و بعد با آرامش خیال بخوابد.

نکته قابل توجه آن که وقتی زمان انجام تکالیف می‌رسد، مادر در عین مهربانی اما با قاطعیت و بدون باج‌دهی به کودک، او را بر سر تکالیفش بنشاند، چون تقریبا هیچ‌کدام از ما از کوچک تا بزرگ از مشق نوشتن خوشمان نمی‌آید. بنابراین بهترین اهرم، اقدام مهربانانه و قاطعانه مادر است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد، والدین همه این موارد را می‌دانند، ولی با قاطعیت و در عین حال مهربانی آن را اجرا نمی‌کنند.

اگر والدین بخصوص مادران مهربان به فرزندان امنیت خاطر و محبت را با کلام و لحن محبت‌آمیز، در آغوش گرفتن، نوازش، تشویق و ترغیب به‌جا و بموقع نشان دهند و برنامه‌ریزی ساده‌ای را که در بالا توضیح داده شد، با قاطعیت اجرا کنند، مطمئن باشند از بسیاری مشکلات و آسیب‌های روحی کودکان پیشگیری خواهند کرد.

بازی، بهترین راه باجگیری از کودک

برای بسیاری از والدین، وقتی مدرسه شروع می‌شود، تعریف و مفاهیم زندگی تغییر می‌کند. کودک از بازی، ورزش، حضور در کلاس هنری مورد علاقه، ابراز وجود و خلاقیت و تخلیه هیجان محروم می‌شود، ‌چرا که در این دوران، تنها وظیفه‌اش بعد از غذا خوردن، انجام تکالیف مدرسه است و زندگی در زمان حال، لذت بردن از ابعاد مختلف آن و متعاقبا شارژ روحی ـ روانی از طرف والدین ممنوع می‌شود.

والدین با کمک روش‌های بازی، نقاشی، شعرخوانی و داستان خوانی با لحن کودکانه، امکان استفاده از رسانه‌ها، تلویزیون، موبایل، رایانه متناسب با سن کودک (برای بچه‌های کم سن اصلا توصیه نمی‌شود چون باعث بیش فعالی و نقص توجه در آنها می‌شود) می‌توانند ارتباط فعال و دلبستگی میان خود و فرزندنشان به وجود بیاورند.

در میان موارد فوق، بازی باید پرنشاط و هیجان‌آور باشد و کودک را از شادی سرشار کند؛ مانند گرگم به هوا، قایم باشک و ... . جنس این بازی‌ها بهتر است از نوع سرگرم‌کننده، آموزشی مانند لگو و حتی رایانه‌ای نباشد. انجام بازی هیجانی بهترین روشی است که باعث می‌شود کودک حرف مادر را برای انجام تکالیف گوش کند .

بهترین زمان انجام بازی با بچه‌ها اگر مادر شاغل نیست، دو ساعت بعد از حضور کودک در خانه است.در غیراین صورت زمان بازی می‌تواند با زمان حضور مادر در خانه تنظیم شود.کافی است بچه بداند که بازی با مادر یا پدر سرجای خودش هست و او می‌تواند هیجانات خود را داشته باشد. در غیر این صورت، مادر به هر میزان قربان صدقه برود، باز هم بچه ممکن است تکالیفش را انجام ندهد و والدین مجبور به استفاده از روش‌های ناخوشایند شوند.

کاشت بذر کینه در دل کودک ممنوع

والدین بچه‌های پایه‌های مختلف، مخصوصا کلاس اول به خاطر داشته باشند که برای هیچ موضوعی و به هیچ دلیلی، اجازه کتک زدن، ناسزا گفتن، تحقیر و تمسخر را ندارند. حتی اگر این تنبیه در حد یک هل‌دادن، تلنگر زدن و پس گردنی باشد.

انجام تنبیه در هر سطحی نه تنها باعث می‌شود دل کوچک کودک بشکند، بلکه باعث تولد این فکر در بچه می‌شود که والدینش از ارزش و جایگاهی که فکر می‌کرد، برخوردار نیست و حتی رفتار والدین می‌تواند تبدیل به یک کینه در کودک شود که فرد حتی اگر به مدارج بزرگ علمی و مقام اجتماعی هم برسد، هرگز آن خاطرات را فراموش نکند.

سهیلا فلاحی

جام‌جم