مامان، بابا دعوا نکنید!

اما این عبارت‌های آشنا می‌تواند پا را از زندگی ما بزرگترها فراتر بگذارد و کودکانمان را هم درگیر کند، در واقع کم نیستند کودکانی که تحت تاثیر ناآرامی و تنش‌هایی که در خانواده و محیط اطرافشان وجود دارد مشکلات فراوانی برایشان پیش می‌آید. درباره این موضوع با دکتر الهام ده‌یادگاری، فوق‌تخصص روان‌شناسی کودکان گفت‌وگو کرده‌‌ایم که دیدگاه‌های او را در ادامه می‌خوانید.

استرس، اضطراب و تنش

محیط خانواده در بروز مشکلات ناشی از استرس کودکان یکی از مهم‌ترین عوامل است و در این میان انتخاب شیوه فرزندپروری یا نحوه برخورد والدین با فرزندشان بسیار مهم است.

والدین به دو روش با فرزندان خود رفتار می‌کنند؛ بعضی والدین معمولا جو و فضای استرس‌زا و ناشی از فشار را برای فرزندانشان به وجود می‌آورند. البته هم والدین مستبد و دیکتاتور و هم والدین سهل‌گیر و آسان‌‌گیر هر دو با رفتارهای خود باعث ایجاد استرس و اضطراب در وجود فرزندانشان می‌شوند. در واقع والدین مستبد‌ی که برای انجام هر کاری کودک را تحت فشار قرار می‌دهند اضطراب زیادی به او وارد می‌آورند. پدر و مادرانی هم که بیش از حد مراقب فرزندانشان هستند و آنها را حمایت می‌کنند به علت داشتن استرس و اضطراب در وجود خودشان این گونه عمل کرده و در واقع همان ترس و اضطراب را به کودکان خود منتقل می‌کنند.

محیط متشنج خانه

پدر و مادرهایی که به هر دلیلی رابطه خوبی با یکدیگر ندارند و نمی‌توانند روابطشان را مدیریت کنند، معمولا شرایطی را برای فرزندانشان در محیط خانه به‌وجود می‌آورند که مملو از تنش و استرس است و منجر به بروز رفتارهایی مانند جویدن ناخن، لکنت‌زبان یا شب‌ادراری در کودک می‌شود. یعنی کودک با هر کدام از این مشکلات به نوعی در حال درخواست آرامش و امنیت بیشتر از سوی والدین خود است و به گونه‌ای اعتراض خود را به گوششان می‌رساند.

فراموش نکنید اگر تمام اموال و دارایی خود را هم برای فرزندانتان خرج کنید ولی آرامش و امنیتی را که لازم دارند به آنها ندهید، نمی‌توانند از زندگی‌شان لذت ببرند و همیشه مشکلاتی خواهند داشت که ریشه آنها نیز همین رفتارهای اشتباه دوران کودکی است.

عامل مهم دیگر در محیط خانواده که باعث این گونه رفتارهای کودکان می‌شود، رابطه بچه‌ها یعنی خواهر و برادرها با همدیگر است. گاهی فرق گذاشتن‌های والدین بین فرزندانشان نوعی خشم، ناراحتی و اضطراب را برای کودکان به وجود می‌آورد. رفتار خود بچه‌ها هم تاثیر زیادی در میزان مقاومت آنها در برابر عوامل استرس زا دارد. محیط‌های مختلفی که کودکان با آنها سر و کار دارند نیز در میزان اضطراب و استرس آنها بسیار مهم است. مهدکودک، دبستان یا پیش‌دبستان، نوع رفتار معلم با دانش‌آموز یا حتی نوع رفتار دوستانش تاثیر مهمی بر رفتار کودک دارد.

بروز مشکلات

برای برطرف کردن مشکلات ناشی از استرس در کودکان قبل از هر چیز باید به فکر پیشگیری از آنها بود. مثلا ناخن جویدن یکی از مواردی است که نشان می‌دهد کودک دچار فشار عصبی یا استرسی است، نه صرفا یک عادت رفتاری.

برای مقابله با آن هم باید حتما محیط خانه و مشکلات آن را بررسی کنیم. گاهی دیدن یک فیلم یا حتی تقلید از دیگران این عادات را در کودک به‌وجود می‌آورد، اما در این گونه موارد اغلب کودک از چیزی آزرده‌خاطر شده یا ترسیده که دست به چنین رفتارهایی می‌زند.

یکی از موارد مهمی که باید به آن توجه داشته باشیم این است که فضای خانه جایی امن و به دور از هر گونه تنش و ناآرامی برای کودک باشد. البته این کار ساده‌ای نیست و حتما باید تغییرات بتدریج صورت بگیرند.

به مشکلات خاص کودک هم باید رسیدگی شود. مثلا کودکی که ناخن می‌جود، باید همیشه ناخن‌هایش کوتاه باشد، هرگز داروهای تلخ روی ناخن‌هایش نزنیم و سعی کنیم هنگام ناخن جویدن حواسش را پرت کنیم .

در مورد کودکی هم که مبتلا به شب ادراری یا لکنت می‌شود راهکار همان است و باید بعد از آرام کردن محیط و دور کردن کودک از فضاهای ناآرام و تنش‌زا توجه کنیم برچسب خاصی بر فرزندمان نزنیم و او را شماتت نکنیم. البته حتما باید به پزشک و مشاور مراجعه کرد.

یکتا فراهانی