بررسی رفتاری قربانیان و عاملان تجاوز / والدین چگونه مانع تکرار فاجعه آتنا برای فرزندانشان شوند؟!

دکتر حسین ابراهیمی مقدم روانشناس در گفت و گو با جام جم آنلاین بیان کرد: کسانی که به عنوان قربانیان بدرفتاری یا سوء رفتار جنسی در نظر گرفته می‌شوند عمدتا دچار مشکلاتی شده که اصطلاحا تحت عنوان P.T.S.D که یکی از انواع اختلالات اضطرابی است گرفتار می‌شوند. این عارضه روانی در اثر حوادث و رویدادهایی بوجود می‌آید که یک وقایع فراتر از ظرفیت روانی فرد باشد. ویژگی‌های این دسته از افراد معمولا استرس‌های زیاد که در موقعیت‌های مختلف در حالت‌های متفاوت و به صورت‌های متنوع خودش را نشان می‌دهد.

وی این افراد را به دو دسته تقسیم کرد و گفت: یک دسته افرادی با اختلال استرس حاد که معمولا بلافاصله بعد از ضربه روانی وارد شده حالت های ناخوشایند را آشکار می‌سازند و با بازنمایی گذشته و یادآوری صحنه های دلخراش خود را در همان لحظه تصور می‌کنند. اما دسته دوم، افرادی هستند که به عنوان اختلال استرس مزمن مبتلا بوده و احتمال دارد پس از چند ماه از گذشت حادثه به تازگی بروز کند به همین سبب علت پیدایش این عارضه درشان ناشناخته است چرا که اتفاق رخ داده برای مدت ها قبلا بوده و تازه عواقب آن دامن گیر شده است.

این روانشناس اظهار داشت: در برخی از افراد احساس شرم و گناه پدید می آید، بسیاری دیگر احساس غم عمیق، افسردگی، اضطراب و یا عصبانیت می‌کنند و علاوه بر آن گاهی اوقات با بازنمایی گذشته و فاصله گرفتن از دیگران و بی تفاوتی مدت های زیادی را به سر می‌برند.

ابراهیمی مقدم در رابطه با افرادی که دست به اقداماتی چون تجاوز به کودکان می‌زنند گفت: این افراد را در چند گروه می‌توان جست و جو کرد، افرادی هستند که دارای اختلالات شخصیتی ضد اجتماعی داشته و با مقررات جامعه سر ناسازگاری دارند و به دنبال تخریب و آسیب رساندن به دیگران هستند، دسته دیگر افرادی هستند که دارای اختلالات روانی-جنسی که عمدتا دارای رفتارهایی مانند بچه بازی دارند و به دنبال آزار رساندن و تعرضات جنسی به کودکان کم سن و سال هستند و دسته سوم افرادی هستند که به کل دارای رفتار های سادیسمی هستند، یعنی در رفتار با دیگران تنها دنبال صدمه های جسمی، جنسی و روانی هستند.

این روانشناس متذکر شد: ایجاد احساس امنیت اولیه و اطمینان از سلامت جسمی اولین اقدامی است که ذر برخورد با یک قربانی تجاوز باید انجام شود. در این شرایط قربانی باید به مکانی که احساس امنیت می کند مانند منزل، نزد دوستان یا افرادی که به آنها اطمینان دارد، برود و سعی کند موضوع را با آنها درمیان بگذارند. معمولا بعد از تجاوز و سوءاستفاده جنسی، قربانیان ممکن است به دلیل احساس شرم و گناه، تا مدت ها یا حتی گاهی هرگز در این مورد با کسی صحبت نکنند زیرا در برخی جوامع، مطرح کردن این مسئله ممکن است آسیب های بدی برای قربانی در پی داشته باشد. معمولا افراد قربانی ممکن است به دلیل ترس، اضطراب و نگرانی تا مدت ها در منزل گوشه گیر و دچار افسردگی شوند و علائم استرس پس از آسیب را از خود نشان دهند. به همین دلیل روابط بین فردی، عملکردهای اجتماعی، شغلی و تحصیلی آن ها دچار اختلال و آسیب جدی شود.

وی افزود: خانواده در این جا نقش عمده و کلیدی را ایفا می کند. والدین باید قبل از بوجود آمدن حادثه ای علائم هشداردهنده را به فزرندان خود بیاموزند و کودکان باید از همان سنین کودکی با افرادی که دارای رفتار مشکوک هستند آشنا شوند و برای مراقبت و مواظبت از خود تمعیداتی را یاد بگیرند. اگر رابطه صمیمانه ای بین کودکان و والدین باشند کودکان در مواجه با چنین اتفاقاتی آن را با پدر و مادر خود در میان می گذارد.

این روانشناس توصیه کرد: حال اگر برای کودکی اتفاقاتی از قبیل تعرض و تجاوز رخ داد والدین دقت داشته باشند می‌توانند نقش سرنوشت سازی را برای کودک خود رقم بزنند و باید با کودک قربانی رفتاری محبت آمیز توام با حمایت و آرامش، القای حس اعتماد و امنیت داشته باشند چرا که این گونه می‌توانند او را در جمع خانواده نگه دارند.

ابراهیمی مقدم به والدین توصیه کرد: پدران و مادران موظفند در برابر برخی از علائم هشدار دهنده کودکان خود را آگاه سازند و به فرزندان خود بگویند یک غریبه حق ندارد درباره موضوعات خصوصی و اندام های خصوصی او سوال یا نظاره ای کند و در عین حال هیچ کس اجازه ندارد در رابطه با اندام های خصوصی خود به کودک اطلاعاتی را بدهد. علاوه بر آن والدین به فرزندان اجازه ندهند کودکشان در مکان های خلوت تردد کرده و یا با غریبه ای تنها بمانند.

وی در پایان خاطرنشان کرد: در برخی از جوامع و خانواده‌ها ممکن است فردی که قربانی تجاوز شده است از سوی اطرافیان سرزنش و حتی طرد شود، این امر باعث می‌شود قربانی دچار آسیب‌های شدیدتری شود. بنابراین نباید فراموش کنید که حمایت‌های عاطفی، خانوادگی و اجتماعی و کمک‌های تخصصی یک مشاور می‌تواند در کاهش سطح و شدت مشکلات بسیار کمک‌کننده باشد.

بیتانوروزی - خبرنگار جام جم آنلاین