آمریکا و رژیم اسرائیل برندگان افزایش تنش‌ در منطقه

درحال حاضر با وجود این‌که عربستان به لحاظ توانایی‌های فیزیکی، جمعیت، وسعت، قدرت و ثروت بالاتر از قطر است، اما به جهت قدرت نرم و نوع ارتباطی که قطر در منطقه ایجاد کرده است توازنی بین عربستان و قطر وجود دارد و شاید حتی به لحاظ قدرت نرم دست قطر بالاتر باشد. علت و دلیل این‌که عربستان و امارات سریع وارد صحنه شده و اقداماتی در جهت واداشتن قطر به عکس‌العمل می‌کنند همین است که دست قطر بسته نیست و به لحاظ عملکرد سیاسی در منطقه شرایط بهتری دارد.

در ضمن باید به این نکته هم اشاره شود که درحال حاضر چند جریان تمایل به هدایت تحولات منطقه دارند. یک جریان آمریکایی ـ صهیونیستی است که تمایل به تشنج اوضاع خلیج‌فارس چه در قالب آتش‌افروزی میان ایران و عربستان و چه بین کشورهای عربی دارد. از نظر آنها هرچه اوضاع خلیج‌فارس آشفته‌تر شود، برای سیاست‌های آمریکایی‌ها و صهیونیست‌ها مناسب‌تر است، بخصوص این‌که آمریکایی‌ها هم با اعلام اخوان‌المسلمین به عنوان جریان تروریستی در روندی قرار گرفته‌اند که نمی‌تواند مورد تائید بسیاری از جریان‌های اسلامی در منطقه ازجمله قطر و ترکیه شود. عربستان درصدد افزایش تنش است و تصور می‌کند با افزایش تنش و کشاندن آمریکا به درون این تنش می‌تواند برای خود امنیت به وجود آورد. آمریکا و عربستان هر دو به دنبال تنش در منطقه هستند، با این تفاوت که آمریکا می‌خواهد تنش بین کشورهای منطقه باشد و این کشور درگیر مستقیم نباشد، اما عربستان خواهان این است که آمریکا را مستقیما درگیر تنش منطقه‌‌ای کند.

روند دیگر این است که عربستان در قالب همان ناتوی عربی به دنبال این بود که بتواند خود را به عنوان رهبر جهان عرب تثبیت کند، در این راستا امارات و بحرین از این ایده عربستان حمایت می‌کنند، اما قطر مقابل این ایده ایستاد و کویت و عمان نیز علی‌رغم این‌که به صورت مستقیم از این ایده قطر پشتیبانی نکردند، اما به صورت غیرمستقیم و با سکوت خود مواضع قطر را مورد حمایت قرار دادند. درنتیجه با توجه به این شرایط اگر عربستان به دنبال تنش باشد، حتی امکان حمله نظامی به قطر نیز از سوی این کشور وجود دارد.

در ضمن باید در مورد موضع ترکیه در قبال تحولات اخیر گفت ترکیه اگرچه برای میانجیگری بین عربستان و قطر اعلام آمادگی کرده، اما در مجموع به نظر می‌رسد رویکردش در روند بلندمدت حمایت از قطر باشد. علت حمایت مصر از عربستان نیز به دلیل جریان‌های داخلی مصر است که درخصوص نوع درگیری با اخوانی‌ها در درون مصر تصور می‌کنند قطر از اخوانی‌ها حمایت می‌کند.

در این میان، جمهوری اسلامی ایران در مجموع با افزایش تنش در منطقه در هر شکلی مخالف است و این‌گونه تنش‌ها را مخالف منافع منطقه می‌داند. در همین راستا روز گذشته محمد جوادظریف تماس‌هایی را با وزرای خارجه ترکیه، اندونزی و... برقرار کرد تا راه‌حلی پیدا شود که در مرحله اول از افزایش تنش‌ها جلوگیری شود. به نظر می‌رسد اگر مداخله مثبت صورت نگیرد، به مراتب وضعیت پیچیده‌تر شده و این به زیان منافع کل منطقه و به نفع صهیونیست‌ها و جناح جنگ‌افروز آمریکایی خواهد شد.

دکتر سیدرسول موسوی

مشاور وزیر امور خارجه