مناظره دوم روی خط شفافیت

در این مناظره هم ماننده مناظره اول، پیش از آغاز برنامه برای تعیین جایگاه نامزدها قرعه‌کشی شد و به این ترتیب اسحاق جهانگیری در صندلی شماره 1، سید ابراهیم رئیسی در صندلی شماره 2، محمدباقر قالیباف در صندلی شماره 3، سیدمصطفی میرسلیم در صندلی شماره 4، حسن روحانی در صندلی شماره 5 و سیدمصطفی هاشمی‌طبا هم در صندلی شماره 6 قرار گرفتند.

بسیاری از مشکلات اقتصادی ریشه در فرهنگ دارد

اولین نامزدی که در این برنامه به قید قرعه پشت تریبون قرار گرفت محمدباقر قالیباف بود. مرتضی حیدری، مجری برنامه از او پرسید، چگونه می‌توان بر شتاب رشد علمی کشور در آموزش و پرورش و آموزش عالی افزود؟

قالیباف در پاسخ گفت: موضوع فرهنگ بدون شک یکی از موضوع‌های همه جوامع است و دو نگاه در حوزه مسائل فرهنگی می‌تواند وجود داشته باشد؛ یک نگاه بدبینانه در جامعه است و یک نگاه خوشبینانه.در نگاه بدبینانه یک نگاه قیم‌مآبانه و بسته و کنترل و نظارت شدید بر موضوعات فرهنگی وجود دارد و یک نگاه خوشبینانه است که این نگاه بر این مبناست که ما اصل را بر آگاهی‌بخشی برای مردم در نظر بگیریم که آنها بتوانند با توانمندسازی خود و نهادهای مردمی در این زمینه ایفای نقش کنند.

نامزد دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری گفت: به حادثه‌ای که اخیرا اتفاق افتاد اشاره می‌کنم که محموله‌ای کشف شد و به هرحال یک محموله مشکوکی که چند تن پوشاک بود در یک ویلایی پیدا شد که متعلق به یکی از وزرا بود. واقعا این موضوع باعث نگرانی مردم نمی‌شود که مردم اعتماد کنند به وزارت آموزش و پرورش اما راس این وزارتخانه چنین حرکتی انجام بدهد. چگونه مردم به آن اعتماد کنند؟

سیدمصطفی میرسلیم پس از پاسخ قالیباف اظهار داشت: آقای قالیباف شما اصلا به موضوع پژوهش اشاره نفرمودید؛ در دولت قبل نزدیک 50 طرح پژوهشی پیش‌بینی شده بود و برایش مبالغ هنگفت هزار میلیاردی خرج شد که بتواند به نتیجه برسد، یکی از آنها طرح هواپیمای ملی بود، اما متاسفانه در دولت یازدهم همه این طرح‌ها جز هفت مورد تعطیل شد.

روحانی هم در سخنان خود گفت: ما اگر می‌خواهیم مساله فرهنگ و آموزش را بالا ببریم، باید به زیربناها توجه کنیم، اولین زیربنا اخلاق است، اخلاق از اینجا نشات می‌گیرد که ما حق‌الناس را رعایت کنیم.حقوقی که مربوط به مردم است، نباید زیرپا بگذاریم. فرض می‌کنیم یک فردی تخلفی کرده آن کسی که باید بگوید این فرد تخلف کرده چه کسی است؟ وی ادامه داد: آیا در نهایت محکمه است یا نه؟ اگر بناست محکمه بگوید چطور آقای قالیباف در مصاحبه تلویزیونی قبل از این‌که معلوم شود، موضوع چیست به یک وزیر اتهام ناروا می‌زند.

این نامزد انتخابات ریاست جمهوری با تاکید بر ضرورت حفظ آزادی در جامعه گفت: وقتی یک دانشگاه در شیراز یک نماینده مجلس را دعوت می‌کند و دوستان خود شما مانع می‌شوند و با آجر به ماشینش حمله می‌کنند. نامزد انتخابات ریاست جمهوری خاطرنشان کرد: یک ربنایی که مردم علاقه‌مند هستند، ما پخش نمی‌کنیم و حالا چطور می‌توانیم دنبال تعالی تعالیم آموزش و پرورش باشیم؟

هاشمی‌طبا هم گفت: ما در آموزش و پرورش به تربیت، کمتر توجه داریم و باید در کنار آموزش به تربیت توجه داشته باشیم.

اسحاق جهانگیری، دیگر نامزد دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری هم گفت: خوشبختانه ما در دولت یازدهم با وجود همه محدودیت‌ها دریافتی حقوق فرهنگیان به طور متوسط از یک میلیون و 250 هزار تومان به دو میلیون و 850 هزار تومان رسیده است، اما باید اقرار کنم وضع معیشت فرهنگیان مناسب نیست و باید کار جدی‌تری صورت گیرد.

این نامزد دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری افزود: درباره ادعایی که آقای قالیباف عنوان کردند با وجود این‌که قصد نداشتم این موضوع در این برنامه مطرح شود، اما مردم ایران مظلومیت دولت را ببینید، گفته می‌شود در خانه یک وزیر کالای قاچاق کشف شده است باید بگویم دختر این وزیر فوق‌لیسانس داشته، بیکار بوده و با انتخاب یک کار شرافتمندانه واردات انجام داده است به ارزش 200 میلیون تومان، پوشاک وارد کرده است آن هم از مبادی قانونی با پرداخت وجوه گمرکی. یکباره کلانتری و دادگاه می‌روند و کالا را ضبط می‌کنند و این مساله می‌شود موضوع مصاحبه معاون اول قوه قضاییه و موضوع صحبت‌های کاندیدای ریاست جمهوری.

ابراهیم رئیسی، نامزد انتخابات ریاست جمهوری هم در واکنش به اظهارات محمدباقر قالیباف افزود: نکته‌ای اکنون مورد بحث قرار دارد، رشد علمی در کشور است که متاسفانه شاهد آن هستیم که شتاب علمی کشور بشدت کم شده است. یک میلیون حداقل تعداد دانشجویان فارغ‌التحصیلی است که با در دست داشتن مدرک تحصیلی بیکارند. امروز بیش از تحریم‌های اقتصادی، تحریم‌های علمی بر دانشگاه‌های ما اثر گذاشته است و مواد آزمایشگاهی وجود ندارد.

نامزد انتخابات ریاست جمهوری گفت: فرهنگیان عزیز ما امروز مشکل دارند، بیاییم مشکلات کشور را مطرح کنیم وقتی می‌شنویم 8000 میلیارد تومان از صندوق فرهنگیان توسط عده‌ای متخلف به یغما برده شده است، به نحوی که هر فرهنگی هشت تا ده میلیون تومان در این صندوق سهم دارد، این موضوع بشدت فرهنگیان را عذاب می‌دهد.

محمدباقر قالیباف در جمع‌بندی این بخش خطاب به روحانی دیگر نامزد ریاست جمهوری گفت: چگونه است که وقتی من از درد مردم می‌گویم به بی‌اخلاقی متهم می‌شوم و کسی که باید پاسخگوی این مشکلات باشد، مشغول واردات لباس بچه از ایتالیاست.

قالیباف با بیان این‌که وقتی از وارداتچی‌ها سخن می‌گوییم هدف ما تجار و بازرگانان عزیز نیستند، افزود: مشکل آنجاست که وزیر آموزش و پرورش ما اقدام به واردات لباس بچه از ایتالیا می‌کند. آیا با این رویکرد اقتصاد کشور سامان می‌گیرد؟ درد اینجاست که ما وقتی از واردات می‌گوییم گفته می‌شود دختر وزیر بیکار است، مظلوم است، برود این جنس را وارد کند.

قالیباف گفت: علت این که به اعتقاد برخی پنج میلیون شغل در کشور نمی‌توان ایجاد کرد همین است. علت اتفاقی که در صندوق ذخیره ارزی اتفاق می‌افتد نیز ناشی از همین رویکرد است چگونه می‌توانند این افراد مشکلات مردم را حل کنند وقتی که حقوق‌بگیران 57میلیونی، صد میلیونی و 200 میلیون تومانی ذخیره انقلاب هستند و وارداتچی مظلوم خطاب می‌شود.

دولت نباید در انتقاد را ببندد

نفر دومی که پشت تریبون قرار گرفت سیدمصطفی میرسلیم بود.

میرسلیم در پاسخ به این سوال که دولت شما چقدر از شرح صدر لازم برای نقدپذیری برخوردار است؟ افزود: به نظر من هیچ دولتی نمی‌تواند موفق شود مگر این‌که انتقاد اقلیت، احزاب، سازمان‌های مردم نهاد و تشکلات علمی، هنری و فرهنگی را بپذیرد و این تنها راه پیشرفت آنهاست.

وی افزود: نمونه‌اش مطالبی است که بزرگواران ما با این عبارات در مقابل انتقادکنندگان گفتند و آنها از صفاتی چون غیر انسان، تخریب‌گر، بزدل، ترسو، به جهنم، تندرو، عصر حجری، متوهم، هوچی‌باز، بی‌شناسنامه و کم‌سواد استفاده کردند. این نامزد دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری افزود: ما به‌کرات در حزب پیشنهادات دلسوزانه خود را مطرح کردیم و چند نوبت آنها را به آقای روحانی و جهانگیری ارائه کردیم اما به آن بی‌تفاوت بودند و اعتنایی نشد و کنار گذاشته شد ولی می‌شد از آنها استفاده کرد.

پس از اظهارات میرسلیم، روحانی گفت: وقتی در کشور ما برخی از افکار اساسا به رسمیت شناخته نمی‌شود و نمی‌گذاریم احزاب و گروه‌ها به صورت مساوی از امکانات استفاده و فعالیت کنند و در همین انتخابات اخیر مشاهده می‌کنیم که چه کسانی در تبلیغات در فضای مجازی فعالیت می‌کنند و چه کسانی هستند که هر روزه به دلایل و بهانه‌های مختلف احضار می‌شوند.

روحانی گفت: اگر می‌خواهیم در یک جامعه به شرایط مناسب سیاسی برسیم باید همه احزاب و گروه‌ها از حقوق مساوی برخوردار باشند، اما زمانی که ما یک فرماندار خانم اهل سنت را منصوب می‌کنیم، از دو جا مورد حمله قرار می‌گیریم از یک طرف می‌گویند چرا یک خانم را فرماندار کرده‌اید؟ و از طرف دیگر می‌گویند چرا یک اهل سنت را در یک مدیریت عالی‌رتبه گذاشته‌اید؟

مصطفی هاشمی‌طبا هم در پاسخ به اظهارات میرسلیم گفت: بنده بدون این‌که وابستگی به دولت یازدهم داشته باشم و بعد از چهار سال برای نخستین بار آقای روحانی را در اینجا زیارت کردم و تقریبا هیچ‌کدام از وزرا را در طول 4 سال اخیر ملاقات نکرده‌ام به جز در یک یا دو مورد، گواهی می‌دهم بزرگ‌ترین هجمه‌ها، انتقادها و تخریب‌ها در روزنامه‌ها و برخی از سایت‌ها علیه این دولت اتفاق افتاده است.

اسحاق جهانگیری، نامزد دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری هم گفت: در دولت یازدهم از فضای مجازی با تمام قدرت دفاع کرده‌ایم و جلوی همه قدرت‌هایی که می‌خواستند، شبکه‌های اجتماعی را فیلتر کنند، ایستادیم. وی افزود: هر کس در انتقاد را به روی دستگاهش ببندد به این معناست که خود را از نعمتی بزرگ که می‌تواند منجر به اصلاح امور شود، محروم کرده است لذا همه مکلفیم از انتقادات سازنده استقبال کنیم.

وی گفت: جناب آقای میرسلیم مشکل این است که بخشی از جامعه ما با دولتی که با رای مردم سرکار آمده است، مخالفند و متاسفانه این مخالفت شان به شکل نهادینه شده در فضای مجازی و در مطبوعات است و با همه توان به تخریب دولت می‌پردازند و احدی هم به آنها معترض نمی‌شود.

سید ابراهیم رئیسی هم گفت: آقای روحانی در ابتدای مسئولیت گفتند که به خدا پناه می‌برم از بستن دهان‌هایی که انتقاد می‌کنند. این الفاظی که آقای میرسلیم بیان کردند متاسفانه شاید تا 50 مورد نسبت‌های ناروایی بود که به منتقدین داده شد و یا به قول آقای جهانگیری مخالف . وی ادامه داد: امروز حق شهروندی عبارت نیست از رونمایی کردن از یک سند، عبارتست از حقی که برای کسی که نان برای خوردن ندارد حق کار کردن کسی که بیکار است.

محمدباقر قالیباف هم اظهار کرد: نباید به گونه‌ای صحبت کنیم که انقلاب مانع حقوق شهروندی افراد است. در بحث اقوام و مذاهب حتما همه از حقوق شهروندی برخوردارند و باید هم باشند مگر الان چنین حقوقی ندارند.

نامزد انتخابات ریاست جمهوری گفت: نمی‌دانم منظور جناب آقای روحانی از این بحث چه بود من خودم زمانی که در نیروی انتظامی حضور داشتم چندین فرمانده در بالاترین رده‌ها در کردستان از اقوام عزیز کرد و اهل سُنت بودند و تا بالاترین درجات رشد کردند و تا رده نیرو آمدند .

میرسلیم در جمع‌بندی این بخش از سخنان کاندیداها با تشکر از روحانی برای مطرح کردن موضوع حقوق شهروندی در مناظره افزود: اما آقای روحانی هنگامی که وزیر شما در مقابل یک خبرنگار قرار می‌گیرد و میکروفون او را می‌گیرد، این یعنی احترام به حقوق شهروندی؟ وقتی وزیر دیگری از دولت شما در جلسه علنی حتی به یکی از مدیران دولت می‌گوید بی‌شعور، این یعنی حقوق شهروندی؟

برجام با وجود تمام اشکالات باید اجرا شود

رئیسی سومین نامزدی بود که پشت تریبون قرار گرفت. سوالی که به او اختصاص یافت این بود: چه راهکار موثری برای حفظ حقوق ملت ایران در موضوع هسته‌ای و رفع تحریم‌ها با توجه به برجام خواهید داشت و چگونه می‌توانید از نقض مکرر این توافق از سوی آمریکا و غرب جلوگیری کنید؟

رئیسی پاسخ داد: برجام توافقی است که با توجه به تمام اشکالاتی که در آن وجود دارد با توجه به این‌که به عنوان سند ملی مورد توافق قرار گرفته، باید از ناحیه ما و از سوی طرف مقابل مورد اجرا قرار گیرد.

وی افزود: اشکالی که وجود دارد این است که در حین مذاکره، نکاتی مطرح شد از جمله این‌که از ناحیه آقای روحانی گفته شد خزانه خالی است. یا این‌که گفته شد اگر این توافق را نکنیم ممکن است طرف مقابل با یک اقدام تاسیسات ما را مورد هجوم قرار دهد. اینها پیام‌های بسیار بدی به طرف مقابل است.

این نامزد انتخابات اظهار کرد: ما در این سند متاسفانه در آن پیشگام شدیم و پرداخت‌های خود را انجام دادیم. الان توافق برجام همچون چکی می‌ماند که باید آن را نقد کنیم، اما قوتی در دولت برای نقد کردن آن نمی‌بینیم. وی افزود: بعد از این سند آقای روحانی قول دادند که بعد از اجرای برجام تمام تحریم‌ها برداشته می‌شود، اما هیچ اتفاقی در زندگی مردم نیفتاد و می‌توان از مردم در این زمینه سوال کرد.

قالیباف هم بعد از اظهارات رئیسی گفت: برجام سندی است که قطعا مورد احترام همه دولت‌ها خواهد بود، اما سوال اینجاست که امروز در اجرای برجام چه کردیم و آثار برجام برای مردم چه بوده ‌است. وی افزود: حتی معتقدم اگر برخی مشکلات برجام حل هم شود باز هم مشکلات مردم حل نمی‌شود چون اشکالات ما به سیستم موجود دولت برمی‌گردد. وقتی بانک‌های ما سراپا زد و بند است اگر امکانی هم حاصل شود باز هم همان 4 درصدی‌ها بهره‌مند می‌شوند. بنابراین باید دو کار انجام دهیم هم حقمان را از طرف مقابل برجام بگیریم و هم حقمان را از 4 درصدی‌ها بگیریم.

میرسلیم نیز خطاب به رئیسی گفت: بفرمایید برجام چه منفعت‌هایی برای ما داشت و چگونه می‌توان حقوق ملت ایران را در چارچوب برجام که هیچ‌کدام از کشورهای طرف مقابل به تعهداتشان عمل نکرده‌اند، احقاق کرد. ما بسیاری از دانشمندان هسته‌ای را برکنار کردیم و بسیاری از تاسیسات را تعطیل کرده‌ایم و نمی‌دانیم در مقابل تحریم‌ها چه کار کنیم.

روحانی نیز اظهار کرد: افرادی که امروز نامزد هستند باید خیلی صریح بگویند با برجام می‌خواهند چه کنند و اگر برجام توافق مورد قبول است چرا این همه در خیابان‌های تهران علیه آن بیلبورد زدید و مذاکره‌کنندگان را در زمان مذاکرات، تضعیف کردند. این نامزد انتخابات گفت: مردم بدانند که برجام با زحمات فراوان به دست آمده و به این معنی است که تمام تحریم‌های هسته‌ای برداشته شده و اگر کسی مدعی است تحریم‌ها باقی مانده بگوید کدام تحریم. اگر برجام نبود فروش نفت ایران امروز می‌شد 200 هزار بشکه. وی اظهار کرد: آقای رئیسی شما در عرصه فناوری هسته‌ای چه تخصصی دارید که اظهار نظر می‌کنید. آقای میرسلیم هیچ دانشمند ما بیکار نشده است.

هاشمی‌طبا نیز در سخنان خود در این بخش گفت: ما برای بررسی یک مساله به سوابق آن نگاه کنیم. ما از سوی کشورهای دیگر تحریم‌ شده بودیم، اما برخی سرشان را مثل کبک زیر برف کرده بودند و می‌گفتند تحریم بر ما اثر ندارد. یک چنین میراثی به این دولت رسیده است. وی اظهار کرد: ممکن است برجام مشکلاتی داشته باشد که در هر معاهده‌ای ممکن است باشد و طرف‌ها می‌خواهند به نفع خود مصادره کنند. ما برای پز دادن شروع به ولخرجی کردیم و خزانه مملکت را خالی کردیم خیلی از دوستان کف می‌زدند، اما الان که تحریم‌ها تا حدودی برطرف شده، انتقاد می‌کنند.

اسحاق جهانگیری نیز گفت: وقتی دولت یازدهم سر کار آمد مردم می‌دانند وضع کشور چگونه بود. این دولت در همه زمینه‌ها موفق بود و کارهای بزرگی انجام داد. ممکن است ما نواقصی داشته باشیم که باید برطرف کنیم اما یکی از موفقیت‌های تاریخ کشور بدون تردید برجام بود و ما در آن به همه اهدافمان رسیدیم.

این نامزد انتخاباتی گفت: اگر برجام به نتیجه نمی‌رسید صادرات نفت ما متوقف می‌شد و وضعیت اقتصاد کشور بسیار نابسامان می‌شد.

رئیسی در جمع‌بندی سخنانش گفت: من در مورد برجام در جلسات فراوانی شرکت کرده‌ام و از مسائل سیاست خارجی مطلعم. ما از زحمات دیپلمات‌ها تشکر می‌کنیم اما سوال این است که قرار بود چه اتفاقی بیفتد. آقای روحانی گفته بود هم چرخ سانتریفیوژها بچرخد و هم چرخ زندگی مردم. سوال ما از مردم این است که آیا چرخ زندگی شما می‌چرخد. این نامزد با بیان این‌که مسئولان اقتصادی کشور اعلام کرده‌اند که برجام حاصلی نداشته است، افزود: الان تحریم‌های بانکی در مورد برخی بانک‌ها باقی است و خودغربی‌ها می‌گویند این تحریم‌ها را برنمی‌داریم. وی تصریح کرد: ما در مقابل دشمن به هیچ عنوان نباید ضعف نشان دهیم اما ضعف‌هایی که در زمان مذاکرات نشان داده شد، دشمن را راسخ کرد.

اقتدار در عین انعطاف

چهارمین نامزدی که پشت تریبون قرار گرفت هاشمی‌طبا بود و سوالی که باید پاسخ می‌گفت به این شرح بود: مهم‌ترین اولویت‌های سیاست خارجی دولت شما چیست و چه برنامه‌ای برای تقویت جریان مقاومت و مقابله با تروریسم دارید.

وی در پاسخ اظهار کرد: نگهداری شأن جمهوری اسلامی از یک سو و ارتباطات حسنه و تعامل با دولت‌های دیگری که به رسمیت شناخته شده‌اند، موردنظر است و این بستگی دارد به عملکرد و نگاه طرف‌های مقابل.

هاشمی‌طبا افزود: در مورد منطقه ابتدا باید مردم خود کشورهای منطقه به فکر آینده خودشان باشند و ما نیز از طریق کمک‌های فرهنگی، مستشاری در ارتقای توان آنها برای استقامت تلاش کنیم و در عین حال با دیپلماسی مثبت عناصری را که از تروریسم حمایت می‌کنند، تعدیل کنیم.

اسحاق جهانگیری در این بخش گفت: ما در سیاست خارجی نیازمند این هستیم که از تمام ظرفیت موجود در کشور استفاده کنیم. در کنار دیپلماسی رسمی به دیپلماسی عمومی هم باید توجه کنیم و به اقشار مختلف از جمله هنرمندان که می‌توانند پیام ایران را در عرصه بین‌المللی مطرح کنند، حمایت کنیم.

این نامزد انتخابات افزود: باید گردشگری را تقویت کنیم و قدرت نرم جمهوری اسلامی را همراه با قدرت سخت آن تقویت کنیم. مهم‌ترین قدرت نرم جمهوری اسلامی، انسجام داخلی است و اقتدار اقتصادی است.

رئیسی نیز در این بخش گفت: با توجه به اولویت‌های کشور باید از دیپلماسی نقش بخواهیم و الان که اقتصاد مقاومتی، محور است دیپلماسی باید در این عرصه نقش‌آفرین باشد. وی با اشاره به روابط با همسایگان افزود: ما باید روابط بسیار خوبی با همسایگان داشته باشیم. ما روابط خوبی با عراق داریم ولی سهم ما از بازار این کشور قابل توجه نیست. ما باید سیاست خارجی را متاثر از مسائل اقتصادی کنیم. حفظ شأن جمهوری اسلامی ایران در سراسر عالم و شأن هموطن ایرانی وظیفه دولت است و دولت نباید اجازه دهد که پاسپورت ایرانی مورد بی‌احترامی قرار بگیرد.

قالیباف در این بخش گفت: دولت‌ها همین‌طور که به مسائل داخلی توجه دارند باید به مسائل خارجی هم توجه کنند. ما هم باید به دیپلماسی قدرت توجه کنیم هم به دیپلماسی مذاکره، هم به دیپلماسی عمومی و هم به دیپلماسی اقتصادی.

قالیباف با بیان این‌که در دولت یازدهم در عرصه تجارت بین‌الملل عملکرد خوبی را شاهد نبودیم، گفت: ما وزارت خارجه و تجارت بین‌الملل تشکیل می‌دهیم.

نامزد بعدی میرسلیم بود و گفت: آقای هاشمی‌طبا نفرمودید که چگونه می‌خواهید از حق شهدایی که در مقابل تروریست‌ها جان خود را تقدیم کردند، دفاع کنید. نفرمودید چگونه می‌خواهید ضعف‌های دولت یازدهم در مذاکره با دولت افغانستان برای حفظ حقابه ایران را جبران کنید. چگونه می‌خواهید از حیثیت مردم ایران دفاع کنید. مرزداران ترکیه مسافران ایرانی را کتک می‌زنند در این زمینه چه می‌خواهید بکنید.

حسن روحانی هم در این باره عنوان کرد: ما باید از قدرت دیپلماسی هم برای امنیت خودمان و هم برای ثبات منطقه استفاده کنیم و هم قدرت خودمان را افزایش دهیم.

وی افزود: سال‌ها بود که اهرم سیاست خارجی کنار گذاشته شد، اما در دولت یازدهم از روز اول از این اهرم استفاده شد و توانستیم در مقابل 1+5 حقمان را بگیریم و حتی موضوع پی‌ام‌دی را حل کنیم. این قدرت دیپلماسی ایران است و با همین قدرت دیپلماسی است که ما امروز درباره سوریه مذاکره‌ می‌کنیم. ما باید مسائل را پشت میز مذاکره حل کنیم.

مصطفی هاشمی‌طبا در جمع‌بندی این بخش گفت: ما می‌توانیم به عنوان یک مرکز تولید انرژی با کشورهای منطقه ارتباط برقرار کنیم؛ ولی یادمان باشد اگر بخواهیم همه چیز را یکباره حل کنیم به یک چراغ جادو نیازمندیم و شعارهایی که برخی نامزدها می‌دهند مثل همین می‌ماند. وی افزود: وجود ما به عنوان یک نیروی پراستقامت در منطقه معنی می‌یابد. اگر ما زمانی که تحریم شدیم خودمان را تقویت می‌کردیم شرایط فرق می‌کرد؛ اما وقتی هر چه داشتیم خوردیم آنها موضع بالا را گرفتند.

یکی از ارکان اقتصاد مقاومتی صادرات است و ما نباید صفاتی نامناسب چون زالوصفت را برای صادرکنندگان به کار ببریم.

از برجام آنطور که باید استفاده نکردیم

پس از هاشمی‌طبا، اسحاق جهانگیری پشت تریبون قرار گرفت و مجری از او پرسید ایران امن‌ترین و قدرتمندترین کشورهای منطقه است. برنامه شما برای حفظ و توسعه این وضعیت چیست؟

جهانگیری در پاسخ گفت: سیاست و فرهنگ با قدرت دفاعی کشور آغشته است. یکی از مهم‌ترین مهارت‌های رئیس‌جمهور این است که از ظرافت‌های دیپلماسی آگاه باشد که لازمه آن صداقت است. من اصلاح‌طلبم و همواره دغدغه توسعه ایران را داشته‌ام، با همین نگاه می‌گویم که با قدرت فرهنگی ایران باید ما قدرت اول منطقه می‌بودیم. وی افزود: ما نیازمند این هستیم که فرهنگ خود را بر پایه صلح و مدارا ارائه کنیم. ما از برجام آن طور که باید استفاده نکردیم. ناپختگی، بی‌تجربگی باعث شد مسائل آن طور که لازم بود پیش نرود. اگر ما فرهنگ مدارای ایرانی را به مردم جهان نشان دهیم، در اقتصاد و فرهنگ و سیاست داخلی هم قدرتمند می‌شویم. جهانگیری تصریح کرد: ما باید جلوی ماجراجویی دوباره و خامی دوباره را بگیریم. جایگاه ریاست‌جمهوری عرصه کارآموزی نیست و مردم این کشور حوصله دعوا ندارند.

رئیسی پس از اظهارات جهانگیری گفت: مولفه‌های امنیت ملی در نظام‌های مختلف متفاوت است؛ اما در کشور ما مهم‌ترین مولفه امنیت ملی، مردم در صحنه هستند. اگر ما از نیروهای مسلح و بسیج و نیروهای مدافع حرم نام می‌بریم اینها حوزه امنیت سخت هستند، اما در کنار اینها به امنیت اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی نیاز داریم. وی افزود: فقر و بیکاری، دانشجویان بیکار و مسائلی از این دست می‌تواند زمینه‌های بحران‌های امنیتی را فراهم کند.

قالیباف نیز اظهار کرد: دیپلماسی قدرت، نکته‌ای بسیار مهم است و اگر رشد علمی در حوزه دفاعی و شهدای حرم و شهدای دفاع مقدس نبودند هرگز امکان برقراری دیپلماسی مذاکره نبود. وی افزود: آقای جهانگیری شما طوری صحبت می‌کنید که گویا فقط طایفه خاصی در کشور هستند که درس خوانده‌اند و می‌توانند کشور را اداره کنند و بقیه یا بی‌سوادند یا تندخو هستند و اگر روی کار بیایند کشور را ته دره می‌برند.

قالیباف گفت: من از منتقدان جدی دولت‌های نهم و دهم بودم اما نقطه قوتی داشت و آن این‌که به جوانان فرصت داد، اما در دولت فعلی، افرادی سر کار هستند که دنبال کار خودشان هستند.

میرسلیم هم در صحبت‌های خود یادآور شد: اقتدار ایران مستلزم تجهیزات و اطلاعات و برتری علمی است. ما در صحنه‌ نوآوری چه برنامه‌ای داریم تا بتوانیم اقتدار را حفظ کنیم. اگر امروز ما حرفی در فناوری موشکی داریم و آمریکا هم از همین می‌ترسد، این مساله به پشتوانه 30 ‌سال کار تحقیقاتی در کشور است، اما در دولت شما اعتبارات تحقیقاتی که باید به 4 درصد می‌رسید به زیر نیم درصد رسید.

این نامزد انتخابات گفت: فرصت‌های بسیار مهمی از دست رفته و ما به دلیل این فرصت‌های از دست رفته دیگر نمی‌توانیم به شما اعتماد کنیم.

روحانی هم در اظهارات خود عنوان کرد: ما امروز در شرایطی هستیم که ایران از دید همه جهانیان به عنوان یک قدرت بزرگ منطقه است و الان در مورد مهم‌ترین بحران منطقه یعنی سوریه، ایران و روسیه و ترکیه بار اصلی قضیه را به‌عهده دارند. من در تمام ملاقات‌ها ملاحظه می‌کردم که جایگاه ایران نسبت به گذشته ارتقا یافته است.

وی افزود: اگر می‌گویید جوان‌های ما در دولت‌های گذشته وضعی بهتر داشتند پس چرا اشتغال جوانان در هشت سال صفر بود.

هاشمی‌طبا هم در سخنان خود گفت: اگر ما وارث خون شهدا هستیم همه باید در این مسیر حرکت کنیم و توزیع پول بین آنها مشکلی را حل نمی‌کند. ما در درون، تهدید جدی سرزمینی داریم و آب‌های ما آلوده شده و ممکن است نزاع بین شهرها در بگیرد. تهدید شدید داخلی از طریق تهدید سرزمینی است و برنامه ششم توسعه باید توجه اصلی خود را بر این بگذارد.

جهانگیری در جمع‌بندی این بخش گفت: اقتدار بخش‌های مختلف دارد. قدرت ایران در فرهنگ است اما چرخ فرهنگ با دستور به کار نمی‌افتد. اداره فرهنگ باید به مردم واگذار شود. مردم هر وقت در صحنه بودند مشکلات را حل کردند. وی افزود: تهدیدهای بزرگی متوجه کشور بود، اما مردم با حضور خود این تهدیدات را رفع کردند. من این روزها احساس خطر می‌کنم و می‌دانم دوقطبی کردن جعلی کشور چه عواقبی می‌تواند داشته باشد. وعده‌های توخالی سبب می‌شود مردم به کارآمدی نظام بدبین شوند. امروز دو نگاه و دو تفکر متفاوت برای اداره کشور در مقابل یکدیگر قرار گرفتند. یک طرف که سعی داشت با بگم‌بگم، ناپختگی خود را پنهان کند و امروز ممکن است با شکل دیگری به صحنه بیاید. در همین بیلبوردهای تهران، ظریف را تضعیف می‌کردند، اما امروز با برجام عکس یادگاری می‌گیرند. جهانگیری اظهار کرد: ما ماشین اقتصاد را از دره بیرون آوردیم، اما هنوز این ماشین را به سرعت مناسب نرسانده‌ایم. من از نگاه اصلاح‌طلبانه می‌گویم که باید از همه ظرفیت‌های انقلاب استفاده کنیم و با محوریت رهبر معظم انقلاب و حضور مردم، بزرگ‌ترین مشکلات کشور را حل کنیم. من یک مدیر جهادی و یک جهادگر هستم. رهبر معظم انقلاب در یک جلسه فرمودند که من آقای جهانگیری را به صداقت می‌شناسم. من با صداقت عرض می‌کنم که با تفاهم و گفت‌وگوی ملی می‌‌توان مشکلات کشور را حل کرد. ما باید بین بزرگان نظام اعتمادسازی کنیم.

سبک زندگی از اخلاق آغاز می‌شود

نامزد ششم هم که پشت تریبون قرار گرفت حسن روحانی بود. مرتضی حیدری از او پرسید: وجه تمایز سبک زندگی ایرانی ـ اسلامی از سبک زندگی غربی چیست و شما چه برنامه‌ای برای ترویج سبک ایرانی ـ اسلامی دارید؟

روحانی در پاسخ گفت:‌ آمار و ارقامی که این روزها داده می‌شود یادآور روزهایی است که افرادی وعده و وعید می‌دادند و دیدیم که در پایان دولت آنها وضع زندگی مردم چگونه شد و عزت مردم زیر پا گذاشته شد. سبک زندگی مردم این شده بود که هر چه می‌توانند برای فردا ذخیره کنند اما امروز در جامعه آرامش به‌وجود آمده است.

این نامزد انتخابات گفت: سبک زندگی از اخلاق و ایمان آغاز می‌شود. ما نباید مردم‌فریبی کنیم، نباید انشقاق در جامعه ایجاد کنیم، نباید درصد درست کنیم. رئیس‌جمهور، رئیس‌جمهور همه مردم است. ما نباید کپی‌کاری ناشیانه کنیم. انشقاق، امنیت را از بین می‌برد.

هاشمی‌طبا پس از اظهارات روحانی گفت: سبک زندگی ما از همین تریبون‌ها شکل می‌گیرد. ما گاهی وقت‌ها سنت‌ها را با اسلام خلط کرده‌ایم و گاهی سعی می‌کنیم بعضی سنت‌های غلط را موجه جلوه دهیم.

اسحاق جهانگیری هم در سخنان خود گفت: در ایران تنوع قومی وجود دارد و ما باید بپذیریم که تنوع قومی فرصت است نه تهدید. هر قومی باید زبان مادری خودش را حفظ کند و ما در دولت یازدهم برای زبان آذری و کردی در این زمینه اقدام کردیم.

رئیسی نیز اظهار کرد: بیایید به‌دنبال جلب توجه نباشیم و فارغ از فضای انتخابات ببینیم آیا وعده‌هایی که دولت یازدهم در آغاز داد عملی شد یا خیر. در دولت ما هیچ محرمانگی وجود نخواهد داشت و من برای وعده‌هایی هم که داده‌ام برنامه دارم و هر که بخواهد به او ارائه می‌کنم.

قالیباف هم اظهار کرد: فرهنگ، دستوری نیست و باید به مردم اعتماد کرد و اولین تکریم اهالی فرهنگ، واگذاری امور به خودشان است. ما به جای این‌که از یک شخصیت موسیقی کشور استفاده ابزاری کنیم باید بگوییم که برای فرهنگ چه کرده‌ایم. قالیباف خطاب به روحانی گفت: من برای وعده‌هایی که داده‌ام برنامه دارم و سابقه من نشان می‌دهد که به وعده‌هایم عمل می‌کنم و اگر شما نتوانسته‌اید به وعده‌هایتان عمل کنید در مورد دیگران هم چنین تصوری نداشته باشید.

میرسلیم هم در سخنان خود با انتقاد از شکاف‌های طبقاتی گفت: آیا سبک زندگی ایرانی با اسراف که دولت نمونه بدی از آن است سازگار است. ما شاهد رشد دروغگویی و برخی بداخلاقی‌ها در دولت هستیم.

روحانی در جمع‌بندی این بخش گفت: آیا ما می‌خواهیم به قبل از سال 92 برگردیم یا راهی را که ملت ایران در این سه سال و نیم با تمام سختی‌ها رفته ادامه دهیم. آنچه برخی می‌گویند وعده‌هایی است که با واقعیت منطبق نیست. وی با اشاره به آغاز ساخت خودروهای جدید در کشور گفت: ما از خودروهایی که تولید می‌شود 30 درصد را صادر می‌کنیم و 270 میلیون دلار سرمایه جذب کرده‌ایم. ما وعده دادیم و به آن عمل کردیم. ما ابتدا عمل می‌کنیم و بعد به مردم گزارش می‌دهیم. روحانی گفت: الان باید در یک دوراهی انتخاب کنیم، شعار و وعده یا عمل و اجرا.

پاسخ به سوالات پایانی

در بخش دوم مناظره از هریک از نامزدها سوالی پرسیده شد و آنها به مدت دو دقیقه به آن سوال پاسخ دادند.

اولین نامزدی که به قید قرعه نام او انتخاب شد، اسحاق جهانگیری بود و از او پرسیده شد: برنامه دولت جنابعالی در استفاده از ظرفیت‌های فرهنگی و هنری کشور برای تحقق آرمان‌های امام و حفظ ارزش‌های اسلامی چیست؟

وی در پاسخ گفت: هنرمندان نباید در کارهای هنری که در چارچوب قانون انجام می‌دهند با محدودیت روبه‌رو شوند. پذیرفته نیست که پس از انجام کارهای قانونی از سوی یک هنرمند برای اجرای کنسرت، یک فرد مانع کار او شود. دولت باید شرایط را برای فعالیت هنرمندان فراهم کند.

دومین نامزد محمدباقر قالیباف بود با این سوال که برنامه عملی شما برای تقویت بعد پرورشی نظام آموزشی چیست؟

قالیباف در پاسخ گفت: . شاهدیم که دو تفکر وجود دارد، یکی این‌که نداریم به این معنی که به منابع داخلی توجه زیادی ندارد و بیشتر به دنبال سرمایه خارجی است. در این تفکر گفته می‌شود نمی‌شود و نمی‌توانیم. این تفکر ریشه مشکلات ماست و به اعتقاد من چهار سالی که گذشت برای شعار و حرف بس است. در تفکر دیگر که تفکر دولت مردم است می‌گوییم، می‌شود، می‌توانیم و داریم. ما می‌توانیم پنج میلیون شغل ایجاد کنیم و به قشر محروم و کم درآمد یارانه بیشتری بدهیم و رونق را به جامعه برگردانیم.

نامزد بعدی مصطفی میرسلیم بود. مجری از او به قید قرعه پرسید: سیاست و رویکرد شما برای اتحاد قوا چیست؟ میرسلیم اظهار کرد: اساس کار این است که در وهله اول قوه مجریه باید به قانون پایبند باشد و اگر ایرادی از سوی مجلس درباره عملکرد دولت گرفته شد، اصلاح شود. ضمنا باید همکاری نزدیک میان قوه مجریه و قضاییه باشد. سرمنشا اصلی جرایم در قوه مجریه است و اگر دولت تدبیری برای شناسایی علل جرایم داشته باشد با همکاری دستگاه قضا می‌توان از بسیاری جرایم پیشگیری کرد.

نامزد بعدی، هاشمی‌طبا بود. از او پرسیده شد: با توجه به ضرورت بهره‌گیری از نکات مثبت فضای مجازی، برنامه دولت شما برای کاهش آسیب‌های فضای مجازی چیست.

وی در پاسخ گفت: فضای مجازی هم فرصت است و هم تهدید اما در فضای فعلی، بیشتر تهدید است. دولت هم وظایفی دارد و باید نظارت کند و بدون پرده‌پوشی، کانال‌هایی را که مشکل دارند نظارت کند و این با مساله آزادی هیچ منافاتی ندارد.

براساس قرعه صورت گرفته، نامزد بعدی، حسن روحانی بود و از او پرسیده شد: با توجه به ضرورت گسترش فرهنگ ساده‌زیستی، اگر رئیس‌جمهور شدید تا چه اندازه سطح زندگی اعضای کابینه شما در سطح زندگی اقشار آسیب‌پذیر خواهد بود.

روحانی گفت: در این مساله با شعار نمی‌توان کار کرد. در سال‌های گذشته دیدیم که عده‌ای آمدند خودشان را ساده زیست معرفی کردند اما میلیاردها اموال مردم را از دست دادند و به دلیل یک عدم استفاده از فرصت، دو میلیارد دلار از اموال کشور از دست رفت. این سه میلیارد دلاری هم که به عنوان دور زدن تحریم به یک نفر دادند، هنوز معلوم نیست که این اموال دست چه کسی است و قوه قضاییه باید در این زمینه روشنگری کند.

نامزد بعدی، ابراهیم رئیسی بود و از او پرسیده شد که برای ارتقای شأن و منزلت فرهنگیان چه برنامه‌ای دارید. وی اظهار کرد: معلمان، آینده‌سازان کشور را تربیت می‌کنند و باید محترم شمرده شوند اما این احترام با بخشنامه حاصل نمی‌شود. ارتقای علمی معلمان باید تحقق یابد و نکته بعد مساله معیشت آنهاست.

جمع‌بندی کاندیداها

اسحاق جهانگیری در بخش جمع‌بندی مناظره دیروز اظهار کرد: دو مطلب دارم؛ یکی این‌که در جلسه قبل آقای قالیباف گفتند درباره زباله و یکی نیز درباره شورایاری که هر دو را خلاف گفتند، ایشان گفتند از زباله برق تولید می‌کنیم که اکنون 8000 تن زباله جمع آوری می‌شود که فقط از 200 تن برق تولید می‌شود. وی گفت: در مورد شورایاری نیز دولت مصوبه داده است که کمک کند.

جهانگیری افزود: مردم عزیز حرف‌ها را شنیدید، آزمودنی‌ها را نمی‌شود دوباره آزمود، به آینده باید نگاه کرد، از گذشته باید عبرت گرفت، انتخابات پیش رو عرصه میان انتخاب بد و بدتر نیست بلکه میان راه است و بیراهه.

ابراهیم رئیسی هم گفت: نه بازگشت به گذشته و نه تحمل وضع موجود بلکه تغییر به نفع مردم مد نظر ماست.

رئیسی افزود: سخنان نامزدها را شنیدید، دولت مستقر دو راه دارد یکی بگوید من کارهایی انجام دادم و این کارها را می‌خواهم تکمیل کنم سخن بنده این است مردم ببینند آیا به وعده‌ها عمل شده است یا نه؟ شما پاسخ دهید و راه دوم دولت مستقر این است که رقیب هراسی کند، امروز در سخنان آقایان محترم رقیب‌هراسی موج می‌زد و می‌خواستند یک هراسی ایجاد کنند نسبت به کسانی که رقیب هستند، بنده معتقدم این نوع برخورد کردن حتما اخلاقی نیست ما برنامه‌ای داریم، سخنی داریم و بر اساس آنچه که از منابع می‌شناسیم.

محمدباقر قالیباف هم در بخش جمع‌بندی افزود: در دولت مردم بر این باور هستیم که شفافیت و هوشمندی در دولت شکل بگیرد.

وی ادامه داد: هوشمندی از باب این‌که سیستم‌های هوشمند را برای اصلاح ساختارها در نظر بگیریم. به این معنا که مردم بدانند رئیس دولت و وزرا کجا زندگی می‌کنند و کارشان کجا است و اموالشان چیست. وی گفت: پیشنهاد می‌کنم هفته آینده همگی لیست اموال خود را به مردم به جای قوه قضاییه اعلام کنیم تا مردم بدانند با چه کسی طرف هستند.

نامزد انتخابات ریاست جمهوری ادامه داد: اگر اینگونه شد، فساد از بین می‌رود و با هوشمندسازی سیستم‌ها هم فساد از بین می‌رود. وی تاکید کرد: باید دست 4 درصدی‌ها را از اموال بیت‌المال و انفال کوتاه کنیم.

مصطفی میرسلیم هم اظهار داشت: اداره کشور ما میسر نخواهد شد مگر با مشارکت شما مردم.دولت ما همچنان افتخار می‌کند به فروش نفت و افزایش آن از روزانه یک میلیون بشکه به 5/2 میلیون بشکه و این یعنی خلاف سیاست عدم وابستگی به نفت و خام‌فروشی.

میرسلیم افزود: درآمدهای نفتی که به مملکت باز نمی‌گردد و آنچه بازمی‌گردد جنس‌های بنجلی است که در کشورهای دیگر مانده است و به جای پول نفت وارد کشور می‌شود و این یعنی مانع کار جوانان ما و اشتغال.

میرسلیم گفت: صداقت ایجاب می‌کند که رئیس محترم جمهور بگوید این 8 درصد را بدست آورده‌ایم اما شش درصد آن ناشی از درآمد فروش نفت و خام‌فروشی بوده است، اینجاست که باید دقت کنیم به صداقت و باید پاسخگو باشیم، باید توجه کنیم که در دنیا دنبال صلح بوده‌ایم و هستیم، هیچ گاه دنبال تجاوز نبوده‌ایم.

حسن روحانی هم در بخش پایانی مناظره در جمع‌بندی مباحث مطرح شده گفت: این‌که گفته شد ما به دنبال صداقت و بیان واقعیات هستیم، کاملا درست است، از مردم شریف و عزیز ایران می‌پرسم که کاندیداهای عزیزی که در این دو هفته در تبلیغات و مناظراتشان حرف می‌زنند و به دولت انتقاد می‌کنند که حقشان هم هست، آیا دولت هیچ کار خوب در این مدت نداشته است؟

وی گفت: آیا دولت تحریم‌ها را رفع نکرده، آیا دولت حقوق مردم را احقاق نکرده است؟ طرح تحول سلامت آیا برای مردم راحتی نیاورده؟ بیمه همگانی که ما برای همه مردم قرار دادیم مسیر درستی نبوده است؟

هاشمی‌طبا هم در جمع‌بندی مباحث مطرح شده گفت: هنر چشمه زاینده است و دولت پاینده و هنرمند هر کجا که رود قدر بیند و در صدر نشیند و بی‌هنر لقمه چیند و خواری بیند.

وی گفت: شهیدان هنر خوب زیستن و هنر خوب مردن را به یاد داشتند و مردم ایران وارثان آن هنرمندان والاتبار هستند.