کوله‌بران، قربانیان قاچاق سازمان‌یافته

به بیان بهتر، سودجویان از 61 هزار کوله‌بر برای منافع خود بهره می‌برند و اصلا توجهی به معیشت آنها ندارند. از سوی دیگر حق گمرک از حجم کالای قاچاق کوله‌بری که به عنوان حقوق دولتی عنوان می‌شود، مبلغ 1.8 میلیارد دلار است که دولت نیز از این درآمد محروم است.

در همین زمینه مقام معظم رهبری در یک سال اخیر بارها ضمن تاکید بر مبارزه با قاچاق سازمان‌ یافته، بر لزوم توجه به‌وضعیت کوله‌برها تاکید کردند.

به عنوان مثال، ایشان در دیدار شهریور 95 با هیات دولت گفتند: «این‌که ما گفتیم حتما منهدم کنند جنس قاچاق را، این شامل آن قاچاق‌های جزئی و شامل این کوله‌برها و مانند اینها نیست؛ ما باندهای قاچاق و کارهای بزرگ [را می‌گوییم]، اینهایی که بازار کشور را تحت تأثیر قرار می‌دهد.»

اردیبهشت‌ 95 رهبر معظم انقلاب در دیدار با کارگران بیان کردند: «ما تا حالا در مبارزه‌ با قاچاق خیلی جدی عمل نکرده‌ایم؛ در مبارزه‌ با قاچاق جدی عمل کنید. مراد من از قاچاق، فلان کوله‌بر ضعیف بلوچستانی نیست که می‌رود آن‌طرف یک چیزی را برمی‌دارد روی کول خودش می‌آورد این‌طرف؛ اینها که چیزی نیست، اینها اهمیتی ندارد؛ با آنها مبارزه هم نشود اشکالی ندارد. من قاچاق‌های سازمان‌یافته‌ بزرگ را می‌گویم؛ ده‌ها کانتینر یا صدها کانتینر اجناس گوناگون قاچاق وارد کشور بشود؟»

رهبر معظم انقلاب در سخنرانی در جمع زائران حرم رضوی در ابتدای امسال هم دراین باره تاکید کردند: «جلوی قاچاق باید گرفته بشود. البته آن کسانی که مسئول مبارزه‌ با قاچاقند، سوراخ دعا را گم نکنند! ما می‌گوییم بروید با باندهای قاچاق مبارزه کنید... این‌که بروند در بازار رضای مشهد سراغ فلان فروشنده انگشتر نقره که «توقاچاق وارد کردی» یا دم مرز، مثلا فرض کنید [بروند سراغ] فلان خانواده را که با یک مختصر جنس کوچکی که از این‌طرف مرز به آن‌طرف [می‌برد]، زندگی‌اش دارد می‌گذرد، مساله اینها نیست؛ مساله، آن حرکت عظیم قاچاق است.»

از آنجا که معضل قاچاق توسط کوله‌بران، دو بعد کوله‌بران و قاچاق را شامل می‌شود، تصمیمات برای جلوگیری از این نوع قاچاق کالا، حساسیت‌ها و پیچیدگی‌های خاص خود را دارد.

در این گزارش با نمایندگان مجلس در نقاط مرزی کشور که قاچاق کوله‌بری در حوزه‌های انتخابیه آنها رایج است، گفت‌وگو کردیم و نظرات آنها را برای رفع این معضل جویا شدیم.

طرحی برای ساماندهی کوله‌بران

شهاب نادری، نماینده مردم پاوه استان کرمانشاه دراین‌باره به جام‌جم گفت: مشکلی که باعث می‌شود افراد، کوله‌بر شوند، نبود تولید و اشتغال در مناطق مرزی است و امیدواریم امسال که مقام معظم رهبری نام سال را اقتصاد مقاومتی، تولید و اشتغال نامیدند، این بخش‌ها نیز شامل حال اقدامات دولت باشد.

وی افزود: کوله‌بران نه‌تنها بارهای سنگینی بر دوش می‌کشند؛ بلکه در خطر تیر مرزبانان نیز هستند. برخی از کوله‌بران در شب این کار را انجام می‌دهند و از آنجا که نیروهای مرزی وظیفه کنترل مرز را به‌عهده دارند، به آنها ایست می‌دهند و در صورت خطر، شلیک می‌کنند. برای رهایی از این موضوع باید کوله‌بران ساماندهی شوند.

نادری با اشاره به این‌که کوله‌بران نیاز به درآمد دارند، تاکید کرد: طرحی برای ساماندهی کوله‌بران مطرح شده که در صورت تصویب در صحن علنی اجرا خواهد شد. در این طرح وزارت کشور وظیفه تدوین برنامه‌ها را دارد و با هماهنگی دستگاه‌های دیگر اعلام می‌کند کوله‌بران، چه دستگاه‌هایی را می‌توانند وارد کنند.

این نماینده مسئول دراین باره تصریح کرد: مرکز پژوهش‌های مجلس در این طرح کار کارشناسی انجام داده و در صورت تائید نمایندگان به اجرا درمی‌آید.

عضو کمیســیون اقتصادی مجلس گفت: این‌که قاچاق در هر بعدی به تولید داخل ضربه می‌زند هیچ شکی نیست، اما معیشت همه افراد را نیز باید در نظر گرفت و اگر ورود و خروج کوله‌بران، قانونی شود هم آنها از خطر در امانند و هم کالاهایی که مورد نیاز کشور اســت، وارد می‌شود و دیگر تولید داخل از این بخش ضربه نمی‌خورد.

انتقال کارخانه‌های مونتاژ به مناطق مرزی

محسن بیگلری، نماینده مردم سقز و بانه هم با اشاره به این‌که کوله‌بری بخش کمی از قاچاق را شامل می‌شود، به خبرنگار ما توضیح داد: کوله‌بران برای امرار معاش به این کار اقدام می‌کنند و اصلا کار آنها سازمان یافته نیست.

وی افزود: متاسفانه هیچ دولتی در بخش‌های مرزی اقدام جدی انجام نداده و مردم این مناطق مجبور به این کار می‌شوند.

این نماینده مجلس با اشاره به درآمد کوله‌بران ادامه داد: برخی افراد تصور می‌کنند که درآمد کوله‌بران به دلیل کار سختی که انجام می‌دهند زیاد است، اما این‌گونه نیست. اگر افراد یک هندوانه را از یک خیابان صاف و هموار به طول 500 متر حمل کنند، کمردرد می‌گیرند، حال تصور کنید یک کوله‌بر، یخچال یا ماشین لباسشویی را از راه‌های صعب‌العبور وارد کشور می‌کند تا ماهانه بین 300 تا 400 هزار تومان درآمد داشته باشد.

بیگلری تاکید کرد: اگر دولت قصد دارد مشکل این مناطق حل شود، باید سرمایه‌گذاری خود را در این مناطق افزایش دهد و کارخانه‌های مونتاژ را به مناطق مرزی منتقل کند. ما همه بخش‌های تولیدی را در یک شهر جمع کردیم و هم نظم کلانشهرها را برهم زدیم و هم مناطق دیگر را از اشتغال محروم کردیم. زمانی که افراد اشتغال داشته باشند، دیگر کسی حاضر به انجام چنین کارهایی نیست. اکنون کوله‌بران برای تهیه نان شب چنین کاری می‌کنند که کرامت انسانی آنها به خطر می‌افتد.

معیشت کوله‌بران تامین شود

دکتر تقی کبیری، نماینده مردم خوی در مجلس به خبرنگار ما گفت: تا زمانی که کوله‌بران ساماندهی نشوند، نمی‌توان قاچاق را مهار کرد.

وی عنوان کرد: بخش عظیمی از سود واردات محصولات از طریق کوله‌بری به جیب سودجویان می‌رود و میزان اندکی از آن نصیب کوله‌بران می‌شود.

این نماینده مجلس افزود: اگر ساماندهی و نظام‌مندی در بخش واردات کالا از طریق کوله‌بری اتفاق بیفتد و در آن همه ابعاد مانند زمان، نوع کالا و میزان بار لحاظ شود، برخی مشکلات در این بخش حل خواهد شد.

کبیری اضافه کرد: یکی از مشکلاتی که افراد به کوله‌بری روی می‌آورند، اشتغال و نداشتن درآمد است.

کوله‌بران در انتظار وعده‌ها

اواخر اسفند 95 با مأموریت رئیس مجلس شورای اسلامی به کمیته حقیقت‌یاب مجلس برای بررسی وضعیت معیشتی کوله‌برها، هیاتی چهار نفره از نمایندگان شامل مصطفی کواکبیان، شهروز برزگر، جلال محمودزاده و رسول خضری از معابر کوله‌بری پیرانشهر و مرز تمرچین بازدید کردند.

کمیته حقیقت‌یاب با حضور در بین کوله‌بران مشکلات آنها را بررسی کرد و پیشنهاداتی برای رفع آنها ارائه کرد که بیمه و بهسازی معابر کاری کوله‌بران برای کاهش صدمات جانی آنان از جمله این موارد بود.

جلال محمودزاده، عضو کمیته حقیقت‌یاب مجلس درباره وعده‌هایی که قرار بود برای کوله‌بران لحاظ شود به جام‌جم گفت: ما به همراه چند نفر از نمایندگان مجلس از نقاط مرزی کشور بازدید کردیم و وضعیت وخیم کوله‌بران را از نزدیک شاهد بودیم. اولین کاری که قرار شد دولت انجام دهد در نظر گرفتن بیمه تأمین اجتماعی برای کوله‌بران بود که آقای علی ربیعی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی وعده داده بود از نیمه فروردین جاری برقرار می‌شود، اما تاکنون خبری نشده است.وی افزود: طبق پیشنهاد مجلس، کوله‌بران واقعی و معابر و کالاهای مجاز وارداتی، باید شناسایی می‌شد، اما هنوز اقدام اجرایی در این زمینه از سوی دولت صورت نگرفته است.

محمودزاده عنوان کرد: وزارتخانه‌های کشور و صنعت و مسئولان امنیتی کشور باید هرچه سریع‌تر نسبت به انجام این کار اقدام کنند تا شاهد تردد کوله‌بران از مسیرهای غیرمجاز و همچنین واردات کالاهای غیرقانونی به کشور نباشیم.

محمدحسین علی‌اکبری - اقتصاد