از برگزیت تا توطئه و باجگیری

روز چهارشنبه (دوم فروردین /22 مارس) یک مرد مهاجم با خودرو چند عابر را در قلب لندن زیر گرفت و سپس با چاقو یک مامور پلیس را هدف قرار داد. وقوع این حمله تروریستی آن هم در منطقه امنیتی در پایتخت بریتانیا، بار دیگر خلأهای امنیتی کشورهای قدرتمند اروپایی و نفوذ و عملیات نسبتا راحت عناصر تندرو در این کشورها را به رخ مردم بریتانیا و اروپا کشید و آنها را در ترس و ناباوری جدیدی فرو برد.

اما بهت و سرگردانی مردم بریتانیا به نگرانی از وقوع عملیات‌های تروریستی در این کشور ختم نشد. ترزا می، نخست‌وزیر بریتانیا، 8 فروردین، نامه‌ای را امضا کرد که براساس آن رسماً خروج کشورش از اتحادیه اروپا آغاز گردید. طرفداران برگزیت که خواهان به دست گرفتن قوانین و کنترل مهاجرت به کشورشان بودند، حال باید از بازار مشترک کالا و خدمات اروپایی خارج ‌شوند؛ چراکه رهبران اتحادیه اروپا می‌گویند اگر بریتانیا حرکت آزادانه مردم در کشورهای عضو را نپذیرد، نمی‌تواند در بازار مشترک باقی بماند. از دست دادن دسترسی آزاد به این بازار که حدود 500 میلیون نفر را دربرمی‌گیرد، می‌تواند تأثیرات کوتاه‌مدت و میان‌مدت متعددی بر شرکت‌های بین‌المللی و بخش مالی و خدمات بریتانیا داشته باشد.

ادامه نفوذ و تسلط انگلستان بر متصرفاتش در سایر مناطق جهان نیز از دیگر مسائلی است که تحت‌تأثیر خروج آنها از اتحادیه اروپا قرار گرفته است. حاکمیت بریتانیا بر جبل‌الطارق یکی از نمونه‌های بارز این امر است که در روزهای اخیر و متأثر از آغاز فرایند خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا، به دردسری تازه برای این کشور تبدیل شده است. جبل‌الطارق در جنوب اسپانیا قرار دارد و کنترل آن از سه قرن پیش در اختیار بریتانیا بوده؛ اما اسپانیا همچنان بر آن ادعای ارضی دارد. مطابق پیش‌نویس دستورالعمل مذاکرات اتحادیه اروپا با بریتانیا، توافق‌های میان این دو شامل جبل‌الطارق نخواهد شد، مگر آن‌که بریتانیا به طور جداگانه در این زمینه با اسپانیا به توافق برسد. به این ترتیب، با استراتژی جدید اتحادیه اروپا، بریتانیا ممکن است ناچار باشد که به جز مذاکرات خروج از اتحادیه اروپا، با اسپانیا نیز درباره جبل‌الطارق مذاکره کند.

اسکاتلند نیز که در سال 1707 به پادشاهی انگلستان پیوست تا عنوان رسمی «پادشاهی متحده بریتانیا» همراه با ولز و ایرلند شمالی شکل بگیرد، حال در روزهای اخیر (10 فروردین 1396/ 30 مارس)، در نامه‌ای رسما خواهان آن شده است که دولت اسکاتلند بتواند همه‌پرسی استقلال از بریتانیا را برگزار کند. چنین مسائلی نشان می‌دهد که مقامات بریتانیا در ماه‌ها و سال‌های پیش رو دغدغه‌ها و مشغله‌های متعددی را در حوزه‌های گوناگون پیش رو خواهند داشت و این امر حداقل در کوتاه‌مدت، اقتصاد، امنیت و رفاه اجتماعی مردم بریتانیا را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.

باوجود این، مقامات بریتانیایی می‌کوشند در رویکرد به مسائل داخلی و بین‌المللی به گونه‌ای عمل کنند که تا حد ممکن از شوک و نگرانی به مردم انگلیس کاسته شود. طراحی سفر سه‌روزه ترزا می‌ به خاورمیانه مشخصا برای کاستن از تبعات منفی خروج از اتحادیه اروپا صورت می‌گیرد. خانم می ‌بعد از سفر به اردن اعلام کرد که مستشاران نظامی را برای مقابله با داعش به اردن اعزام خواهد کرد. در سفر خانم می ‌به عربستان نیز به احتمال زیاد مقامات سعودی موظف می‌شوند تا پاسخ حمایت‌های بی‌دریغ نخست‌وزیر بریتانیا خصوصا در نشست‌های اخیر شورای همکاری خلیج‌فارس را بدهند و با پترودلارهای خود از آسیب و تزلزل اقتصاد بریتانیا پس از خروج از اتحادیه اروپا جلوگیری کنند. به این ترتیب به نظر می‌رسد در این شرایط سخت مقامات انگلیس می‌کوشند همچون همیشه تاریخ این برهه پر التهاب را نیز با سیاست‌ورزی و باج‌گیری از کشورهای مختلف پشت‌سر بگذارند.

دکتر محمدمهدی مظاهری

استاد دانشگاه