آبخیزداری حامی بوشهر در برابر سیل و خشکسالی

به گزارش جام‌جم، اقلیم گرم و خشک استان بوشهر از یک‌سو و کمی بارش‌های سالانه از سوی دیگر این استان را با کم‌آبی مواجه کرده است. اگرچه متوسط بارندگی‌های سالانه حدود 250 میلی‌متر است اما با استفاده از طرح‌های آبخیزداری و آبخوانداری می‌توان از همین مقدار نیز به منظور ذخیره آب در سفره‌های زیرزمینی یا گذرگاه‌های سطحی با هدف مقابله با کم‌آبی و بهره‌برداری اقتصادی و توسعه کشاورزی بهره برد.

عمده اهداف اجرای فعالیت‌های آبخیزداری، مدیریت جامع حوزه‌های آبخیز، کاهش فرسایش خاک و رسوب‌دهی، کنترل هرز آب‌ها، تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی، کاهش سیل خیزی و بهره‌وری بهینه از نزولات آسمانی است. اما عدم پرداخت بودجه برای طرح‌های مصوب آبخیزداری باعث استفاده نشدن بهینه ‌از بارندگی‌های پراکنده و جاری شدن سیل و ایراد خسارت می‌شود.

پول نداریم

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان بوشهر در این باره به جام‌جم می‌گوید: تاکنون بالغ بر 870 هزار هکتار مطالعه در سطح حوزه‌های آبخیز استان صورت گرفته است اما با توجه به اعتبارات توانسته‌ایم فقط در 230 هزار هکتار عملیات آبخیزداری و آبخوانداری را به اجرا درآوریم.

سهیل مهاجری با بیان این‌که کل آورد سالانه استان با توجه به سطح استان و متوسط بارندگی سالانه که بین 250 تا 270 میلی‌متر می‌باشد حدود 7/5 میلیارد مترمکعب است، می‌افزاید: از 7/5 میلیارد مترمکعب آورد سالانه استان، تنها 975 میلیون مترمکعب قابل استحصال است که برای استحصال این 975 میلیون مترمکعب چاره‌ای جز کم کردن حرکت آب و فراهم آوردن شرایطی برای نفوذ آب در سفره‌های زیرزمینی یا ذخیره‌گاه‌های سطحی نداریم اما تا تحقق استحصال این میزان جای کار زیادی وجود دارد زیرا با تمام عملیات آبخیزداری و آبخوانداری صورت گرفته در هر بار آبگیری کامل حدود 20 میلیون مترمکعب آب استحصال می‌شود که با فرض چهار بار آبگیری در سال، 81 میلیون مترمکعب خواهد شد.

سیل اخیر خسارت نمی‌زد، اگر...

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان بوشهر با بیان این‌که بارش‌های اخیر متوسط بارندگی‌های سالانه استان را پشت سر گذاشت به گونه‌ای که متوسط سه روز بارندگی در شهرستان جم به بیش از 400 میلی‌متر رسید، می‌افزاید: این باعث شد یکباره حجم زیادی آب در حوزه آبخیز به راه بیفتد و بدون این‌که منابع آب‌های زیرزمینی بالانس شود به سمت دریا سرازیر شود. خسارت ناشی از سیل به دلیل سرعت بالای آب است، اگر همین آب آرام حرکت کند و یکباره جاری نشود فرصت نفوذ پیدا کرده و سفره‌های آب زیرزمینی را تقویت می‌کند.

وی می‌گوید: بنابراین برای کاهش خسارات سیل و جلوگیری از فرسایش خاک و همچنین با توجه به بحرانی که استان در زمینه کمبود آب با آن مواجه است باید به عملیات آبخیزداری بها داد.

این مقام مسئول با اشاره به این‌که همه سازه‌های آبخیزداری جم طی بارش‌های اخیر آبگیری شده‌اند، می‌گوید: با وجود بیش از 450 میلی‌متر بارش اخیر در شهرستان جم اگر طرح‌های آبخیزداری در این شهرستان به اجرا درنیامده بود شاید سرعت و شدت و زیبایی باران الهی آزردگی خاطر را برای مردم آن سامان بیشتر ایجاد می‌کرد.

وی با اشاره به وجود ده‌ها سازه آبخیزداری در استان تصریح می‌کند: بررسی‌های صورت گرفته پس از بارش‌های اخیر نشان داده که هم‌اکنون بیش از 90 درصد ظرفیت این سازه‌ها در سراسر استان پر از نعمت آب است که در شکوفایی اقتصاد و کشاورزی مردم سهم بسزایی خواهد داشت.

از تجربیات سیل اخیر درس بگیریم

کارشناس آبخیزداری منابع طبیعی و آبخیزداری استان بوشهر نیز با بیان این‌که حوزه آبخیز محدوده‌ای طبیعی است که تمامی بارش‌های جوی وارد بر آن از محلی مشخص خارج می‌شود به جام‌جم می‌گوید: در زمان بارندگی آب جمع شده در این محدوده بسته که می‌تواند وسعتی تا هزاران کیلومتر داشته باشد با توجه به شیبی که دارد سرعت گرفته و از یک خروجی خارج می‌شود.

سیدرضا حسینی با اشاره به این‌که بهترین شیوه جلوگیری از تبخیر آب کمک به آب برای نفوذ به لایه‌های زیرین است، می‌افزاید: ایجاد پوشش‌های مصنوعی و محافظتی گران است و توجیه اقتصادی ندارد بنابراین بهترین شیوه جلوگیری از تبخیر آب کمک به آن برای نفوذ به لایه‌های زیرین است. سدهای زیرزمینی می‌تواند نمونه‌هایی از طرح‌های ذخیره سازی زیرزمینی و جلوگیری از تبخیر آب باشد.

این کارشناس به مسئولان توصیه کرد با توجه به این‌که استان‌هایی چون بوشهر دارای بارش‌های پراکنده اما گاهی سیل‌آسا و فصلی هستند و با توجه به سیل اخیر و تجربیات به دست آمده از آن، به طرح‌های آبخیزداری وآبخوانداری اهمیت ویژه‌ای داده شود و برای آن تسهیلات و بودجه فوری در نظر بگیرند؛ زیرا آزموده را آزمودن خطاست.

راضیه بوستانی

جام‌جم بوشهر