30 درصد مواد غذایی در سطل زباله!

این تناقض تلخی است که باعث شده امنیت غذایی در جامعه ما به شکل جدی به مخاطره بیفتد.

ناصرکلانتری، قائم مقام معاون بهداشت وزارت بهداشت توضیح می‌دهد که این 30 درصد مواد غذایی دورریز، شامل انواع مختلف مواد غذایی می‌شود که در صدر آنها محصولات کشاورزی قرار دارد.

این مقام مسئول هشدار داده که برآورد مالی از این حجم انبوه مواد غذایی که در کشور به هدر می‌رود، وجود ندارد، اما به گفته او «زیان مالی غذاهای دورریز، حتما عدد بالا و قابل توجهی است.»

پرخوری و پر شدن بشقاب ایرانی‌ها، یکی از دلایل عمده‌ای است که به اعتقاد کلانتری، موجب شده که حجم دورریز مواد غذایی در کشور ما به 30 درصد برسد: «پول، جبران این میزان از دورریز را نمی‌کند، بلکه باید بکوشیم با ایجاد دانش یا راهکارهای قانونی، از غذا به عنوان یک برکت الهی صیانت کنیم. مشارکت سازمان‌های غیردولتی نیز می‌تواند در این امر به بهبود اوضاع و کاهش دورریز مواد غذایی کمک کند.»

دورریز مواد غذایی در همان مرحله تولید

بخش قابل توجهی از دورریز مواد غذایی در مرحله تولید اتفاق می‌افتد. دکتر کامبیز عباسی، رئیس مرکز توسعه مکانیزاسیون وزارت جهاد کشاورزی در گفت‌وگو با جام‌جم تاکید دارد که مکانیزه شدن فرآیند تولید محصولات کشاورزی می‌تواند بخش زیادی از این دورریزها را کاهش دهد.

به گفته این مقام مسئول، ضایعات برداشت غلات در کشور ما به حدود 6.5 درصد می‌رسد که قصد داریم آن را به 2 تا 3 درصد برسانیم، یعنی در همان مرحله اول تولید گندم و جو، 6.5 درصد از این میزان تولید به ضایعات تبدیل می‌شود.

البته عباسی خاطرنشان می‌کند که در برخی محصولات مثل برنج و حتی گندم به دستاوردهای خوبی برای مکانیزه کردن فرآیند تولید رسیده‌ایم، اما در زمینه تولید حبوبات، سبزی و صیفی و بخش باغبانی، مکانیزه کردن فرآیند تولید با کندی حرکت می‌کند که در نتیجه دورریز مواد غذایی در این بخش، بسیار بیشتر از بخش غلات است.

تولید ماشین‌های کشاورزی پیشرفته، جایگزین شدن آن با تجهیزات فرسوده و به‌روزرسانی ماشین‌آلات بخش تولید محصولات کشاورزی، از دیگر راه‌حل‌هایی است که به اعتقاد عباسی می‌تواند فرآیند تولید مکانیزه محصولات کشاورزی را گسترش دهد و از حجم دورریز مواد غذایی در مرحله تولید بکاهد.

اوج اسراف در مرحله مصرف مواد غذایی

اگرچه باید با افزایش تسهیلات به کشاورزان و تولیدکنندگان، آنها را برای مکانیزه کردن تجهیزاتشان ترغیب کرد تا از حجم دورریز در بخش تولید کم شود، اما از نگاه بیشتر کارشناسان و مسئولان، اوج دورریز مواد غذایی در مرحله مصرف است، یعنی همان مرحله‌ای که مصرف‌کننده قصد دارد محصول غذایی آماده شده را مصرف کند.

عباسی، رئیس مرکز توسعه مکانیزاسیون وزارت جهاد کشاورزی تصریح می‌کند که حجم بالای دورریز در بخش مصرف، اصلا قابل مقایسه با حجم دورریز در بخش تولید نیست.

به گفته این مقام مسئول، در زمان تولید مواد غذایی، کشاورز برای منافع اقتصادی خودش هم که شده، حواسش هست که سهم دورریز زیاد نشود و به این مساله نظارت می‌کند، اما در مرحله مصرف، چنین نگاهی وجود ندارد، در این شرایط فقط با آموزش و فرهنگ‌سازی می‌شود مردم را نسبت به خطرات اقتصادی و اجتماعی اسراف در مواد غذایی حساس‌تر کرد.

دکتر آراسب دباغ‌مقدم، رئیس کمیته تخصصی بهداشت و مواد غذایی جامعه دامپزشکان کشور نیز در گفت‌وگو با جام‌جم تاکید می‌کند: الان در بخش مصرف پروتئین‌ها هم شاهد اسراف زیادی هستیم. مثلا قطعه‌بندی درستی از مرغ‌های مصرفی نداریم. همین مساله باعث شده گاهی 10 تا 15 درصد از گوشت قابل مصرف مرغ، هدر برود.

از نگاه دباغ‌مقدم، فرهنگ خرید در حجم زیاد هم باعث شده میزان دورریز مواد غذایی ما بالا باشد، طوری که گاهی بیش از اندازه نیازمان مواد غذایی می‌خریم و بعد هم مواد غذایی مازاد را خیلی راحت به سطل آشغال می‌ریزیم، مثلا گاهی مصرف روزانه ما فقط دو عدد سیب است، اما از رفتن به مغازه و خرید دو عدد سیب خجالت می‌کشیم، درحالی که در خیلی از کشورها، اصلا چنین خجالتی، معنی ندارد.

طبقه‌بندی محصولات غذایی براساس کیفیت که در کشورهای توسعه‌یافته رواج دارد نیز باعث می‌شود که به گفته دباغ‌مقدم، حجم دورریز مواد غذایی کم شود، اما در ایران، چون مثلا میوه‌های باکیفیت و بی‌کیفیت را با همدیگر مخلوط می‌کنند و به دست مشتری می‌دهند، در نتیجه حجم قابل توجهی از مواد غذایی دور ریخته می‌شود، چون مواد غذایی مطابق با آن کیفیتی نیست که انتظارش را داشته‌ایم.

همچنین نباید از خاطر برد که نوع بسته‌بندی محصولات غذایی در کشور ما هم موجب افزایش حجم دورریز شده است. درواقع نبود تنوع در بسته‌بندی مواد غذایی باعث شده که گاهی مجبور شویم یک بسته بزرگ از مواد غذایی را بخریم، درحالی که آن بسته غذایی، بیشتر از میزان نیاز روزانه ماست.

امین جلالوند - جامعه