زخم تریاک‌های سرب‌دار

این مرگ و میرها را سازمان پزشکی قانونی کشور رسما تائید کرده است؛ موضوعی که منتظرش بودیم از روزی که آلوده بودن تریاک‌های موجود در بازار میان برخی درمانگران اعتیاد زمزمه می‌شد و هیچ مرجع رسمی حاضر به تائیدش نبود.

مرگ هشت نفر در چهارماه، شاید عدد کوچکی به نظر برسد، ولی دکتر محمدرضا قدیرزاده، عضوگروه مطالعات اعتیاد مرکز تحقیقات پزشکی قانونی به عنوان منبع ارائه این آمار به ما می‌گوید آمار مسمومیت‌ها واقعا بالاست اگر به بیمارستان‌های تخصصی و مراکز درمانی سری بزنیم و به یاد بیاوریم که وزارت بهداشت در برهه‌ای اعلام کرد داروی ضد سرب کم داریم.

البته برخی می‌گویند اینها بیشتر شوی تبلیغاتی است و راهی است برای گرم کردن بازار شربت تریاک یا حتی سوق دادن مصرف‌کننده‌ها به سمت شیشه و هروئین، زمزمه‌هایی که همه آن را قبول ندارند؛ کسانی مثل قدیرزاده که می‌گوید مسمومیت با تریاک آلوده بر اثر مصرف خوراکی پیش می‌آید و مصرف‌کنندگان خوراکی تریاک معمولا حاضر به مصرف شیشه و هروئین نیستند که بخواهیم با این حرف‌ها بازار گرمی کنیم یا دکتر سعید صفاتیان، رئیس کارگروه کاهش تقاضای مواد مخدر در مجمع تشخیص مصلحت نظام که در گفت‌وگو با جام‌جم نگران عوارض حاد و مزمن مسمومیت با سرب و تحمیل فشار برسیستم درمانی کشوراست و از این رو هشدارها را لازم می‌داند.

با این حال قاچاقچیان کار خودشان را می‌کنند همان طورکه در شش ماه گذشته، در عزمشان برای ترکیب تریاک با سرب خللی وارد نشده است.

چرا ناخالصی

مهم‌ترین انگیزه قاچاقچیان برای آلوده کردن تریاک با سرب، کسب سود بیشتر است. تریاک ماده‌ای است که قابلیت آمیخته شدن با سرب را دارد و وقتی به صورت خوراکی مصرف می‌شود، امکان تشخیص ناخالصی در آن صفر است در حالی که به گفته صفاتیان اگر سرب به مواد تزریقی یا آنهایی که روی زرورق مصرف می‌شوند اضافه شود، شناسایی می‌شود.

پس تریاک بهترین مخفیگاه برای سرب است و بهترین ابزار برای کسب سود بیشتر تا آنجا که صفاتیان می‌گوید اگر هر کیلو تریاک سه تا سه و نیم میلیون تومان قیمت داشته باشد، قیمت هر کیلو سرب یک پنجاهم این مبلغ است و درصد سود را بشدت بالا می‌برد.

اما دکتر مرتضی خوش‌گفتار، کارشناس درمان اعتیاد به جام‌جم می‌گوید نه تنها سرب که ترکیبات آن مثل نیترات سرب، استات سرب، اکسید سرب و حتی به احتمال قریب به یقین رنگ موی هندی که حاوی سرب است نیز به تریاک اضافه می‌شود و چون این ترکیبات محلول در آب است، مصرف‌کنندگان قادر به جدا سازی و بی‌خطر کردن تریاک نیستند.

راه حل چیست؟

تریاک‌های آلوده به سرب را قطعا نمی‌توان از بازار جمع کرد چون نه چنین مکانیسمی در کشور موجود است و نه قاچاقچیان که همیشه چند گام جلوترند، چنین اجازه‌ای را می‌دهند. پس فقط می‌توان به دو راه فکر کرد: اول پیشگیری که همیشه مفیدتر از درمان است و دوم قطع رابطه مصرف‌کننده‌ها با قاچاقچیان و حرکت آنها به سمت مصرف بی‌خطر.

آموزش کمک می‌کند تا مردم از تبعات استفاده از تریاک‌های آلوده باخبر شوند و پیه عوارض ناخوشایند آن را به تن نمالند و قطع رابطه مصرف‌کنندگان و قاچاقچیان سبب می‌شود تا نه تریاک آلوده هولناک که داروهای آگونیست (داروهای ویژه درمان سوءمصرف مواد) جایگزین شود.

این دو راه مد نظرسعید صفاتیان است؛ مدیرکل سابق درمان ستاد مبارزه با موادمخدر. او توضیح می‌دهد سال‌ها قبل در سفری که به سوئیس و ایتالیا داشته، دیده که در این کشورها چطور افرادی با پای پیاده، دوچرخه یا موتور به پاتوق‌های معتادان می‌روند و با ارائه آموزش‌های چهره به چهره، آنها را متقاعد به درمان اعتیاد می‌کنند، روشی که مدتی نیز با همکاری بهزیستی و وزارت بهداشت در کشورمان اجرا شد.

حالا این کار اما دیگر رنگ باخته و تیم‌های سیار موسوم به موبایل سنترها خدمات مشابه را ارائه می‌کنند که البته باید گسترش یابند و دولت بیش از پیش از آنها حمایت کند.

عوارض مسمومیت با سرب

مسمومیت با سرب با آسیب‌های عصبی و گوارشی همراه است. بی‌اشتهایی، نفخ، یبوست، کاهش وزن، بی‌حالی، دردهای شکمی همراه با استفراغ، رنگ‌پریدگی، تحریک‌پذیری، اختلال خواب، اختلال حافظه، سردرد، اضطراب و مرگ از جمله عوارض مسمومیت با سرب است.

مریم خباز - جامعه