در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
روزهای ابتدای نوروز معمولا با این دو تصویر روبهرو هستیم که پلیس از ترافیک بسیار زیاد در برخی جادههای خاص کشور مثل مسیرهای منتهی به استانهای شمالی، اصفهان و شیراز خبر میدهد و از آن سو در این شهرها با عده زیادی از هموطنان روبهرو هستیم که در معابر و مکانهای عمومی سکنی گزیدند، همانجا پخت و پز میکنند و همانجا به تفریح میپردازند و تا بتوانند تلاش دارند تا خرجی برای خود نتراشند و سفری کمهزینه داشته باشند. به نظر نگارنده هر دوی این تصاویر دارای کژیهایی است و باید برای اصلاح آن تلاش شود.
گردشگری جریانی یا موجی
کژی تصویر اول از چند زاویه قابل مشاهده است؛ اولا برای کسانی که درگیر مسافرتهای اینچنینی به مقاصد پرمسافر هستند، چیزی جز شلوغی و خستگی ناشی از آن شلوغی و ترافیک و... وجود ندارد. مثلا اگر فرد راهی جاده شمال باشد، احتمالا 7ـ 8 ساعتی در جاده چالوس در ترافیک است، براحتی نخواهد توانست اماکن اقامتی یا حتی محلی برای غذا خوردن پیدا کند، نخواهد توانست از آرامش دریا و ساحل استفاده کند و برای استفاده از هر امکانی، مثل تلهکابین یا شهربازی باید ساعتها در صف بایستد.
از سوی دیگر، این ماجرا باعث اذیت و آزار جامعه میزبان هم خواهد شد، چراکه زندگی روزمره آنها هم مختل میشود. صدالبته درست است که با این حجم از مسافر، عایداتی هم به این جامعه میرسد، اما اولا نباید از میزان ضررهایی که به شهر و ساکنانش میرسد، گذشت و ثانیا نباید پنداشت که این میزان از عایدات نصیب همه اهالی شهر میشود.
از طرف دیگر دولت هم به عنوان کسی که باید نقش تنظیمکننده سفرها را بهعهده داشته باشد، در این موارد دچار زحمت میشود؛ زیرا باید حجم بالایی از تمرکز را به سمتی ببرد که جمعیت بیشتری روانه آنجاست، غافل از اینکه ممکن است در جای دیگری نیاز به تنظیم امور توسط دولت وجود داشته باشد؛ مثل وقتی که مطابق هر سال تمرکز روی شمال بود و در تعطیلات نوروز در قم سیل آمد.
از زاویه دیگر چنین رفتاری در گردشگری میتواند باعث توزیع نامتعادل مزیت گردشگری در کشور شود و در نتیجه مناطقی از کشور باشند که نتوانند از ظرفیت گردشگری خود به قدر کافی استفاده کنند و در مقابل اضافه باری که بر ظرفیت یک بخش از کشور هست، در نتیجه به نارضایتی گردشگران و نیز تخریب ظرفیت موجود گردشگری در آن مناطق منتهی شود.
به نظر میرسد که دلیل اصلی چنین وضعیتی در نبود شناخت از مناطق گردشگری کشور باشد، اما با کمی رویکرد فرهنگی و مردمشناختی شاید بتوان گفت که دلایل دیگری هم در این سبک گردشگری موثر باشد؛ دلیلی مثل اینکه مردم به دنبال نسخههای همیشه جواب داده هستند و حاضر نیستند در سفرهای خود ریسک کنند و به دنبال گردشگری ماجراجویانه بروند؛ هرچند که سخن گفتن از این دلایل با قاطعیت نیاز به پژوهشهای علمی دارد، ولی هرچه باشد میدانیم که چنین آسیبی که میتوان آن را سفر در قالب موج یا جریان همگانی دانست، در کشور ما وجود دارد و بنا به آسیبهایی که گفتیم، لازم است در مورد آن فکری شود.
گردشگری هندی
کژی تصویر دوم در بیان یک مدرس گردشگری به بهترین وجه بیان شده است. مینو حسنی اصفهانی که نام این سبک گردشگری را، گردشگری هندی نامیده، در یادداشتی که چندی پیش برای ایسنا نوشت، گفت: «این نوع گردشگری فقط نامش «گردشگری» است، چراکه هیچ چرخش و درآمد مالی و منافع اجتماعی قابل توجهی برای جامعه میزبان ندارد. درصد قابل توجهی از سفرهای نوروزی در ایران، یعنی دور شدن موقت از محل زندگی با حداقل هزینه. متضرران این نوع سفرها غالبا بیش از ذینفعان آن هستند. در یک سمت، بخشهای دولتی مختلف قرار دارند که باید در جهت اسکان، جایگیری و رفع تخریبها پس از خروج گردشگران از شهرها و روستاها هزینههای بسیار کنند. در طرف دیگر، جامعه میزبان است و صاحبان مشاغل گردشگری که برخلاف انتظارشان سودی قابل توجه از فروش محصولات و خدمات عایدشان نشده و در طرف دیگر، میراث فرهنگی و طبیعی کشور است که به یکباره و در مدت کوتاهی تحت فشار انبوه گردشگران بیش از ظرفیت تحمل خود قرار گرفتهاند.»
برای این آسیب هم نخستین چیزی که به ذهن میرسد، وضعیت درآمدی مردم است، اما باز هم رجوع به فرهنگ و مردمشناسی میگوید که شاید بتوان با مسائلی تاریخی این مساله را توجیه کرد. مردمانی که در طول تاریخ همواره در معرض تاراج و غارت اقوام و دشمنان مهاجم و حکومتهای ستمکار بودند، احتمالا از نظر فرهنگی به این سمت میروند تا بتوانند بدون کمترین هزینه، بیشترین فایده را از آن خود کنند و خود نیز در قالب همان فرهنگ تاراج و غارت گام بردارند.
از اینروست که اولا نباید از موج گردشگری در نوروز به طور مطلق خوشحال بود، چون همانطور که گفتیم این موج دارای آسیبهای مهم و جدی است و ثانیا نباید در آسیبشناسی این مشکلات، صرفا به نخستین دلایلی که به ذهن میرسد اکتفا کرد؛ بلکه باید قدری تامل و تعمق کرد و به سمت مشکلات فرهنگی و تاریخی هم رفت. البته نکته سومی را هم میتوان به این جمع افزود و آن نکته این است که نباید همه مشکلات گردشگری کشور را ناشی از ضعف زیرساخت یا دیگر عوامل مربوط به دولتها دانست. شاید لازم باشد ما مردم، اندازه سهم خودمان هم گامی در جهت رفع آسیبهای گردشگری برداریم.
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در واکنش به حمله رژیم صهیونیستی به ایران مطرح شد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
رییس مرکز جوانی جمعیت وزارت بهداشت در گفتگو با جام جم آنلاین:
گفتوگوی «جامجم» با سیده عذرا موسوی، نویسنده کتاب «فصل توتهای سفید»
یک نماینده مجلس:
علی برکه از رهبران حماس در گفتوگو با «جامجم»: