روزی که تصفیه‌خانه بدن از کار بیفتد...

مصرف بی‌رویه مسکن‌ها

دکتر مقداد طباطبایی، اورولوژیست و جراح کلیه در گفت‌وگو با جام‌جم، شایع‌ترین بیماری جراحی کلیوی در ایرانیان را سنگ کلیه می‌داند و می‌گوید: عامل اصلی به وجود آمدن سنگ کلیه، مصرف بیش از حد نمک و مصرف کم آب است. با توجه به گرمسیر بودن اقلیم ایران، لازم است در طول روز آب بیشتری بنوشیم تا آب مورد نیاز بدن را تأمین کنیم. بعلاوه وقتی دفعات استفاده از غذاهای فست‌فود و پرنمک در سبک زندگی ما افزایش پیدا می‌کند، کلیه‌های ما قادر به دفع این حجم بالا از نمک نیست و به بروز سنگ در کلیه منجر می‌شود. همین‌طور مصرف بالای غذاهای حاوی پروتئین زیاد (گوشت و مرغ) به میزان بیش از حد نیاز بدن به تشکیل سنگ کلیه می‌انجامد. این در حالی است که این مشکلات با اصلاح سبک زندگی تا حد زیادی قابل پیشگیری است.

دکتر آریا جنابی، نفرولوژیست و فوق‌تخصص بیماری‌های کلیه و فشار خون در گفت‌وگو با جام‌جم درباره این که چه کسانی ممکن است ناگهان متوجه ابتلای خود به بیماری‌های کلیوی شوند، می‌گوید: بیمارانی که در مراحل اولیه به بیماری‌شان توجه نمی‌کنند، با پیشرفت بیماری بیشتر از سایرین گرفتار می‌شوند، بخصوص بیماری‌های دیابتی و افرادی که فشار خون بالا دارند، اگر مراقب باشند کمتر دچار بیماری‌های کلیوی می‌شوند. این روزها می‌بینیم مصرف بی‌رویه مسکن‌ها نیز می‌تواند به بروز عوارض کلیوی بینجامد.

فرآیند مصنوعی تصفیه خون

دیالیز فرآیندی است که در آن، ترکیب مواد حل شونده در یک محلول با در معرض قرار گرفتن با محلول دیگر که از طریق غشای نیمه تراوا از هم جدا شده‌اند، تغییر می‌کند.

دکتر جنابی با اشاره به دیابت و فشار خون به‌عنوان اصلی‌ترین عوامل زمینه‌ساز ابتلا به بیماری‌های کلیوی می‌گوید: افرادی که اضافه وزن بالا دارند یا آنهایی که به بیماری‌های اولیه و التهابی کلیوی بی‌توجهی می‌کنند، زمینه لازم را برای پیشرفت بیماری ایجاد می‌کنند. اگر بیماری کلیه بموقع درمان نشود و پیشرفت کند، باعث تجمع سموم در بدن و در نتیجه سوخت و ساز پروتئین‌ها می‌شود که ممکن است به نارسایی کلیه منجر شود. در این حالت لازم است به جای کلیه نارسا از تکنیک دیالیز استفاده ‌شود تا بتوان سموم موجود در بدن بیمار را خارج کرد.

وی با اشاره به امکان‌پذیر بودن انجام دیالیز به روش‌های مختلف می‌گوید: در دیالیز صفاقی، مایعی به داخل شکم تزریق می‌شود و مدتی زمان می‌دهند تا سموم را جذب کند؛ سپس این مایع را از بدن خارج می‌کنند. روش دیگر همودیالیز یا دیالیز خونی است. در این روش با صافی‌هایی که بیرون از بدن وجود دارد،‌ از طریق دستگاه خون را تصفیه می‌کنند.

این نفرولوژیست با ذکر این که گاهی ممکن است بیمار نامزد پیوند کلیه شود،‌می‌گوید: وقتی بیمار جوان است و شرایط عروقی خوبی دارد، می‌تواند آماده دریافت کلیه اهدایی شود.

سبک زندگی با دیالیز

دکتر طباطبایی در توصیه به افرادی که کلیه‌هایشان از کار افتاده و باید دیالیز شوند،‌ می‌گوید: مصرف محدود مایعات و نمک تا نوبت دیالیز بعدی قانون طلایی این بیماران است، زیرا این همان دو ماده‌ای است که باید کلیه مقادیر بالای آن را دفع کند. اگر سن و شرایط بیمار اجازه دهد، باید دنبال افرادی باشند که بتوانند کلیه به آنها اهدا کنند.

دکتر جنابی نیز معتقد است، توجه به منظم انجام دادن دیالیز بسیار مهم است. وی تأکید می‌کند: اگر برای بیمار سه نوبت دیالیز در هفته و هر نوبت زمان 4 تا 5/4 ساعت دیالیز تجویز شده است، یعنی 12 تا 16 ساعت در هفته لازم است دیالیز شود. اگر بیماری مدت زمان لازم دیالیز نشود روی کیفیت زندگی‌اش تأثیر می‌گذارد. به این ترتیب که قدرت تصمیم‌گیری و شرایط عادی را ازدست می‌دهد. روبه‌روز اشتهایش کمتر و توده عضلانی‌اش ضعیف‌تر می‌شود.

این در حالی است که اگر روند عادی درمان با دیالیز را در پیش بگیرد، بهتر می‌تواند غذا بخورد. این همان چیزی است که ما معمولا توصیه می‌کنیم تغذیه بیمار کلیوی مناسب باشد؛ یعنی باید به میزان کافی و متعادل غذا بخورند. بجز برخی غذاها مانند میوه‌های پتاسیم‌دار که محدود می‌کنیم. موز، خرما، انجیر، بعضی مرکبات و کیوی پتاسیم بالایی دارد و بیماران دیالیزی بهتر است کمتر مصرف کنند، اما میوه‌هایی مثل سیب، خیار و گلابی مشکلی ندارد و غذاهای عادی را هم می‌توان مصرف کرد.

آسیب‌ها و عوارض دیالیز

بیماران دیالیزی عمدتا در معرض بیماری‌های قلبی هستند و احتمال بروز سکته قلبی در آنها نسبت به افراد عادی بالاتر است. لازم است چربی و قند خون بیمار تحت کنترل باشد.

بیمار در اثر دیالیز ممکن است افت فشار پیدا کند و دچار گرفتگی‌ عضلانی شود. اینها می‌تواند مشکلات موقت برای بیمار ایجاد کند.

کاظم کوکرم