سالمندان سالم؛ تجربه زندگی لذتبخش

سالمند سالم زندگی را لذتبخش‌تر می‌کند، هم برای خود و هم برای اطرافیانش. تحرک بدنی و داشتن روحیه شاد از مهم ترین اصول سلامت در زندگی هر فرد است و این اصول در زندگی سالمندان اثری دوچندان خواهد داشت.

ورود به گروه‌های ورزشی و همراهی با دیگر همسالان ضامن سلامت است که می‌تواند کیفیت زندگی سالمند را بالا ببرد. اما این کار مستلزم ایجاد امکانات و شرایطی است که این روزها در کمتر شهر و استانی از کشور ما وجود دارد. کمبود یا شاید نبود ورزشگاه‌ها و وسایل ورزشی متناسب با قدرت حرکتی سالمندان از یک‌سو و عدم تربیت مربیانی برای ورزش سالمندی از سوی دیگر می‌تواند به کاهش تحرک در میان سالمندان ایرانی دامن بزند و شمار سال‌هایی را که این افراد می‌توانند در سلامت سپری کنند کم کند.

تحقیقات بسیاری ثابت کرده انجام فعالیت‌های ورزشی در دوران سالمندی می‌تواند از اختلالات روحی و معلولیت‌های جسمی در این دوران پیشگیری کند. برنامه‌ریزی و فرهنگسازی بیشتر در کشور برای ترغیب سالمندان به ورزش می‌تواند باورهای غلطی را که در مورد این قشر وجود دارد، تغییر دهد. باورهایی همچون بی انگیزه و بی فایده بودن ورزش یا این که افراد سالخورده نباید ورزش کنند و تنها باید به استراحت بپردازند.

سالمندان به محدوده امن برای ورزش نیاز دارند

دکتر افشین کریم‌زاده، متخصص طب فیزیکی در گفت‌وگو با جام‌جم با تاکید بر لزوم ورزش و فعالیت‌های بدنی در دوران سالمندی می‌گوید: سالمندان به‌دلیل شرایط بدنی خاصی که دارند باید برای ورزش کردن وسایل ورزشی مناسب و مربیان تعلیم دیده داشته باشند. در ضمن لازم است پزشکان مخصوص ورزشی نیز پیش از شروع هر گونه ورزش، این افراد را تحت معاینات لازم قرار دهند.

این استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به وضعیت نامناسب قلبی و تنفسی در بسیاری از افراد سالخورده اضافه می‌کند: برای ترغیب سالمندان به ورزش باید همه تمهیدات لازم اندیشیده شود تا آسیب نبینند و از فعالیت بدنی و ورزش روی برنگردانند، زیرا اینها روحیه ضعیف‌تری دارند و باید به مسائل روحی‌شان توجه شود.

وی با بیان این که کنترل جسمانی سالمندان قبل از شروع فعالیت بدنی و ورزش لازم است، می‌افزاید: پزشکان متخصص باید وضعیت عمومی و همچنین شرایط قلبی و تنفسی سالمندان را برای ورزش کنترل و نوع ورزش و میزان ورزش‌هایی را که هر فرد می‌تواند انجام دهد، تعیین کنند؛ زیرا ممکن است سالمندی تنها امکان یک پیاده روی معمولی داشته باشد و یک سالمند دیگر، فوتبال یا ورزش‌های سنگین‌تر. این موضوع را تنها پزشکان با کنترل شرایط جسمانی هر فرد می‌توانند تعیین کنند.

کریم‌زاده بر ورزش سالمندان در یک محدوده امن تاکید دارد و یادآور می‌شود: هم اکنون مکان‌هایی برای ورزش همه اقشار جامعه وجود دارد و ممکن است انتظار رود که سالمندان نیز باید در این مکان‌ها فعالیت بدنی کنند؛ اما شاهدیم آنها کمتر از این مکان‌ها استفاده می‌کنند. لازم است مکان‌ها و محدوده‌های امن و مناسب‌سازی شده برای ورزش سالمندان ایجاد شود تا آنها بتوانند در کنار همسالان خود ورزش کنند.

وی با اشاره به تاثیر روحی حضور سالمندان در گروه‌های همسال اظهار می‌کند: در بسیاری از مواقع برای رفع مشکلات مختلف افراد سالخورده از روش گروه درمانی استفاده می‌شود، زیرا این افراد کنار هم از یکدیگر نفع می‌برند. مکان‌های ورزشی مختص سالمندان نیز می‌تواند همین تاثیر را داشته باشد و این افراد از یکدیگر انرژی مثبت می‌گیرند.

این متخصص طب فیزیکی با بیان این که فرهنگسازی‌های لازم برای ورزش سالمندی وجود ندارد، ادامه می‌دهد: نمی‌توان از اقداماتی که برای فرهنگسازی ورزش انجام شده است، چشمپوشی کرد؛ اقداماتی که باعث شده تعداد زیادی از جوانان و نوجوانان به ورزش روی آورند. اما این کارها باید برای سالمندان نیز انجام شود و با فراهم کردن شرایط مناسب سالمندان را به فعالیت‌های بدنی تشویق کرد.

وی نقش شهرداری‌ها را در این زمینه موثر می‌داند و می‌گوید: وزارت ورزش و شهرداری می‌توانند با فراهم کردن امکانات مناسب و راه‌اندازی مسابقه‌های ساده در پارک‌ها مختص سالمندان، افراد را به حضور در فعالیت‌های بدنی گروهی تشویق کنند و به این ترتیب گامی در جهت فرهنگسازی برای ورزش در دوران سالمندی بردارند.

بیش از مکان ورزشی به مربیان مخصوص سالمندان نیاز داریم

اما غلامرضا پارسا، کارشناس توسعه ورزش و مدیرکل دفتر توسعه ورزش روستایی نظر دیگری دارد.

وی در گفت‌وگو با خبرنگار جام‌جم با بیان این که توسعه ورزش سالمندی از روند کلی توسعه ورزش مجزا نیست، می‌گوید: قشری کردن ورزش یکی از نقاط ضعف است و باعث تکه‌تکه شدن آن می‌شود که همچون پازلی بهم ریخته سر هم کردن دوباره آن سخت است.

پارسا بر لزوم نهادینه‌شدن ورزش میان همه اقشار جامعه تاکید می‌کند و می‌افزاید: اگر ورزش کردن و فعالیت بدنی در دوران کودکی و نوجوانی در بین همه افراد نهادینه شود، فرد در همه دوره‌های سنی خود این عادت را به همراه دارد و تنها با افزایش سال‌های عمر، شیوه ورزش و نوع فعالیت هایش متفاوت خواهد شد.

وی نیاز به تشکیلات خاص برای ورزش یک قشر همچون سالمندان را غیرمنطقی می‌داند و ادامه می‌دهد: جدا کردن سالمندان از دیگر اقشار جامعه و قرار دادن آنها در یک محیط حصارکشی شده نمی‌تواند به عنوان نقطه قوت تلقی شود، زیرا همین دور بودن آنها از جوانان و حضور در محیطی که صرفا سالمندان در آن باشند باعث کاهش انگیزه‌های آنها می‌شود.

پارسا حضور جوانان در محیط‌های ورزشی و قرار گرفتن سالمندان در کنار آنها را سبب افزایش جنب و جوش و روحیه بخشی به سالمندان ذکر می‌کند و معتقد است: سالمندان نیز می‌توانند از فضاهای ورزشی موجود داخل پارک مانند سایر اقشار جامعه و متناسب با قدرت حرکتی و توانایی جسمی خود استفاده کنند، اما قرار دادن آنها در محیط‌های ورزشی مختص سالمندان بیشتر محدودیت ایجاد می‌کند تا امتیازی برایشان محسوب شود.

وی در عین حال بر تربیت مربیان ورزش مخصوص سالمندان تاکید می‌کند و می‌گوید: آنچه امروز کشور ما لازم دارد مربیانی است که بتوانند با آشنایی با وضعیت جسمی سالمندان برای ورزش آنها فعالیت طراحی کنند، زیرا در کشور مربیانی که به صورت تخصصی در این زمینه کار کنند نداریم یا کم داریم و بیشتر مربیانی هستند که ورزش همگانی انجام می‌دهند.

این کارشناس ورزش تاکید می‌کند: مسئولان برای توسعه ورزش در بین اقشار جامعه باید به فکر نهادینه کردن آن در سنین پایین‌تر باشند، زیرا بسیار سخت است فردی را که عادت به ورزش در او نهادینه نشده در 60سالگی به فعالیت ورزشی ترغیب کرد؛ اما افرادی که از نوجوانی به ورزش روی می‌آورند در طول زندگی این عادت را با خود همراه خواهند داشت و در سنین بالاتر نیز از سلامت بیشتری برخوردار خواهند بود.

الیزا ذوالقدر

جام‌جم