برخورد امواج دریاخواری به سواحل جنوب

اگر در شمال کشور، سواحل به اشغال زمینخواران در آمده است، در استان‌های جنوبی حاشیه خلیج‌فارس و عمان، دریاخواران دل به دریا زده و در مناطق کم‌عمق، به خشک کردن دریا اقدام کرده و بدون توجه به حریم ۶۰ متری دریا، ساخت‌و‌ساز می‌کنند. این درحالی است که بسیاری از این ساخت و سازها، دریاخواری‌ها و آسیب رساندن به محیط زیست توسط نهادها و سازمان‌های عمومی و بدون توجه به قوانین، صورت گرفته و برخلاف سواحل شمالی کشور که ویلاسازی در آن رواج یافته، ساخت‌و ساز در سواحل جنوبی به اجرای طرح‌های تجاری، اقتصادی و صنعتی مربوط می‌شود.

ورود دریاخواران به کیش و قشم

البته مسئولان مربوط می‌گویند که از دو سال پیش برخوردهای قانونی با متخلفان را آغاز کرده‌اند، اما مشاهدات حاکی از آن است که همچنان بخش بزرگی از این دریاخواران مشغول ساخت و ساز هستند، بدون آن‌که دست دولت به آنها برسد. به طور مثال این روزها براحتی می‌توان رد پای دریاخواران را در جزایر پرگردشگر کیش و قشم مشاهده کرد. خشکاندن آب دریا برای ساخت پاساژ نمونه‌ای از این طرح‌هاست که در این جزایر رایج شده است.

دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری با بیان این‌که باوجود تلاش‌های این شورا، بازهم این تخلفات ادامه دارد، به مهر می‌گوید: از ابتدای شروع به کار در شورای عالی شهرسازی و معماری تلاشمان این بوده تا از تخلفات جلوگیری کنیم، اما میزان تخلفات بالاست.

پیروز حناچی با اشاره به این‌که موارد دریاخواری را می‌توان مورد به مورد در کیش، رامسر، بندرعباس و دیگر مناطق دید، می‌افزاید: این موضوع هم مشابه کوه‌خواری جنگل‌خواری و زمینخواری است، به طوری که در مناطقی همچون جزایر کیش و قشم علاوه بر این‌که به حریم دریا تجاوز شده بلکه در مناطق حفاظت شده نیز به ساخت و ساز اقدام و این مناطق را تخریب کرده‌اند.

وی با بیان این‌که متولی حریم ساحل و ساخت و ساز غیرمجاز در این محدوده سازمان بنادر و دریانوردی است، درخصوص تخلف سازمان‌ها و نهادهای عمومی می‌گوید: قانون تفاوتی میان اشخاص حقوقی و حقیقی قائل نشده است و همه موارد تحت پیگیری قرار می‌گیرد؛ همان‌طور که یک مورد تخلف از سوی منطقه آزاد کیش در دوره‌های گذشته رخ داده بود که در حال تبدیل شدن به پرونده‌ای حقوقی است.

حناچی با اشاره به تخلفات پدیده شاندیز در کیش، تصریح می‌کند: این شرکت علاوه بر این‌که به حریم دریا تجاوز کرده، وارد منطقه حفاظت شده کیش نیز شده و به ساخت و ساز در این محدوده اقدام کرده که در شورای عالی شهرسازی و معماری پیگیر این موضوع از طریق مراجع قضایی است.

وجود ۱۰۰ پرونده قضایی

محمدرضا الهیار، عضو هیات عامل سازمان بنادر و دریانوردی با اعلام این‌که بیش از ۱۰۰ پرونده قضایی درخصوص دریاخواری در مراجع قانونی گشوده شده است، می‌افزاید: بخش زیادی از مشکل ما در استان مازندران است که البته تمام موارد در حال پیگیری است و کارگروه‌های مختلفی در استان‌ها تشکیل شده است. بر این اساس، سال گذشته اولین صدور احکام قضایی برای قلع و قمع ۷ ساختمان صادر و حکم آن اجرا شد.

سرپرست معاونت توسعه و تجهیز بنادر در سازمان بنادر و دریانوردی با تاکید بر این‌که روند برخورد با ساخت و ساز غیرمجاز تشدید شده است، تاکید می‌کند: اگر فرد یا نهادی بدون مجوز به ساخت و ساز اقدام کند، بشدت با آن برخورد می‌شود. ضمن این‌که مجوزهای سازمان نیز براساس طرح مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی کشور و الزامات ایمنی صادر می‌شود، که بر این اساس ساخت و ساز در حریم ۶۰ متری دریاها ممنوع است، با این حال متاسفانه برخی سازمان‌ها و نهادهای عمومی دولتی هم به ساخت و ساز در این حریم اقدام کرده‌اند که در حال پیگیری حقوقی آن هستیم.

به گفته الهیار ساخت و ساز در حریم دریاها فقط برای بندر و یا کارخانه‌های ساخت شناور است که نیاز به دسترسی به آب دارند، و در موارد دیگر لزومی به احداث ساختمان‌های دولتی در کنار دریا نیست درحالی که در چند سال اخیر عکس این موضوع را در سواحل مشاهده کرده‌ایم.

عضو هیات عامل سازمان بنادر و دریانوردی رشد و توسعه در سواحل جنوب را کم دانسته و می‌گوید: اکنون آمار دقیقی از دریاخواری در سواحل کشور وجود ندارد، اما بیش از ۱۰۰ پرونده در محاکم قضایی داریم که در حال پیگیری آن هستیم، ضمن این‌که برای مقابله با این گونه ساخت و سازهای غیرمجاز نیز براساس هماهنگی‌های انجام شده، به ساخت و سازهایی که در حریم دریاها قرار گرفته‌اند، خدمات رسانی در زمینه آب، برق و گاز نمی‌شود.

نابودی محیط زیست دریایی

رامین شادی، مدیرکل سواحل و تالاب‌های ساحلی معاونت محیط زیست دریایی نیز دراین‌باره می‌گوید: فعالیت‌های انسانی از قبیل تخریب ساحل و زیستگاه‌های ساحلی ناشی از ساخت و سازهای بی‌رویه و خشک کردن دریا در کنار عوامل طبیعی موجود، اثر بدی روی سواحل کشور گذاشته است و اگر روند خشک کردن دریا با همین روال ادامه یابد، در آینده تمام نوار کم‌عمق ساحلی به محیطی تقریبا خشک تبدیل می‌شود و در نتیجه بخش‌های دورتر از ساحل نیز کم‌عمق شده و جغرافیای سواحل تغییر پیدا می‌کند.

سیدمحمدهاشم داخته، مدیر میراث طبیعی و ژئوپارک منطقه آزاد قشم نیز در گفت‌وگو با ایسنا از کاهش شدید تخم‌گذاری لاک‌پشت‌های پوزه عقابی در سواحل جزیره قشم خبر داده و می‌گوید: صید غیرمجاز صیادان، تخریب سواحل و افزایش ساخت و سازها در کنار ساحل که باعث شلوغی و افزایش آلودگی نوری در محل تخم‌گذاری این گونه نادر از خزندگان می‌شود، مهم‌ترین عوامل کاهش تخم‌گذاری آنهاست.

خشک‌کردن دریا برای اهداف تجاری و صنعتی

دریاخواری پدیده‌ای تقریبا جدید در کشور ماست که در راستای آن بخشی از آب دریا به منظور اهدافی همچون توسعه صنعتی و تجاری خشکانده می‌شود و املاک تجاری و صنعتی چون طرحی نخراشیده از آب‌های کم‌عمق ساحلی سر بر می‌آورد. این پدیده مخرب که در برخی کشورهای حاشیه خلیج‌فارس نیز مشاهده می‌شود، اکنون سواحل جنوبی کشور را نشانه رفته و نه‌تنها با روندی افزایشی درحال اشغال و تصرف سواحل آزاد جنوب است، بلکه زیستگاه‌های آبی این سواحل را نیز که از نظر زیست محیطی و به دلیل وجود آبزیان متنوع، مرجان‌ها، جلبک‌ها و جنگل‌های حرا، دارای اهمیت بسزایی است، بشدت تهدید و حتی تخریب می‌کند.