فردا روشن است؟

در این گزارش نگاهی می‌اندازیم به مهم‌ترین تحولات احتمالی آی‌تی ایران در زمان پساتحریم.

از بین رفتن محدودیت‌ سرویس‌ها

حتما برای شما هم پیش آمده زمان ثبت‌نام‌ در سرویس یک نرم‌افزار یا استفاده از اپلیکیشنی با عبارت‌هایی مانند «در کشور شما استفاده از این سرویس امکان‌پذیر نیست» روبه‌رو شده باشید.

این محدودیت‌های منطقه‌ای که بیشتر از سوی شرکت‌های بزرگ برای بعضی کشورها از جمله ایران در نظر گرفته شده است، بعد از لغو تحریم‌ها دلیل اقتصادی و امنیتی‌ برای ماندنشان وجود ندارد و این یعنی ورود کاربر ایرانی به دنیای جدید.

در چنین شرایطی شرکت‌های بزرگی مانند گوگل مجبورند دروازه سرویس‌های محبوب خود را باز کنند و کاربران ایرانی بتوانند بدون محدودیت از سرویس‌هایی مانند گوگل ناو، گوگل آنالیتیکس یا گوگل پلی‌ استفاده کنند البته این نبود محدودیت فقط شامل کاربران نمی‌شود، برای توسعه‌دهندگان ایرانی نیز دسترسی‌های جدید ایجاد می‌شود. سرویس‌های برنامه‌نویسی‌ مانند گوگل کد، کانتلی و دات نت نیوک که اکنون به‌طور قانونی امکان استفاده از آنها برای توسعه‌دهندگان وجود ندارد، در صورتی که در اختیار برنامه‌نویسان ایرانی قرار بگیرد، می‌تواند این صنعت نوپای ایرانی را به‌طور کامل متحول کند.

سینا که در زمینه توسعه اپلیکیشن فعالیت می‌کند، در این خصوص به خبرنگار کلیک می‌گوید: «دسترسی نداشتن به بسیاری از امکانات باعث می‌شود نتوانیم بسیاری از محصولات نرم‌افزاری خود را با کیفیت بالا تولید کنیم.» این مساله در امنیت اپلیکیشن‌های ما نیز بسیار تاثیرگذار است.

محمد که در زمینه امنیت شبکه‌ها و سرورها فعالیت می‌کند، توضیح می‌دهد: «وجود چنین محدودیت‌هایی باعث می‌شود برای انجام یک کار ساده مجبور باشیم ساعت‌ها مسیرهای نامتعارف را طی کنیم تا کاری را که دنبال آن هستیم انجام دهیم که البته در بسیاری از موارد این کار حتی غیرممکن هم می‌شود. صرف انرژی و زمان بیشتر گاهی باعث بالا رفتن هزینه نهایی کار می‌شود.»

اینترنت کم‌سرعت می‌ماند؟

یکی از مشکلات همیشگی کاربران ایرانی در مسائل مربوط به آی‌تی، سرعت بسیار پایین اینترنت در اپراتورهای مختلف است. واقعیت این است که سرعت اینترنت در ایران ارتباط چندانی به تحریم‌ها ندارد و به‌صورت طبیعی نباید تحولات بعد از توافقات تاثیر چندانی روی این مساله داشته باشد.

اما با کمی خوشبینی در این بخش نیز می‌توان منتظر تحولاتی هرچند ناچیز بود؛ زیرا با توجه با تغییرات در حال وقوع، باید منتظر ورود فناوری با سرعت بیشتری به ایران باشیم و این نکته باعث می‌شود ایران راحت‌تر از قبل زیرساخت‌های خود را تکمیل کند. نبود محدودیت‌های اقتصادی دست ایران را در خرید امکانات لازم نیز بسیار بازتر از قبل می‌گذارد و می‌توان امیدوار بود در درازمدت این آزادی‌ها به ارتقای زیرساخت‌های اینترنتی کشور منجر شود و سرعت اینترنت در ایران نیز افزایش یابد.

بازار اپلیکیشن‌ها

تحریم‌ها علیه ایران و محدودیت‌های ایجاد شده از طرف شرکت‌های ارائه‌کننده خدمات باعث شده دریافت یک اپلیکیشن ساده موبایل به کاری دشوار تبدیل شود.

دو سرویس‌دهنده اصلی سیستم‌عامل تلفن همراه یعنی اپل و گوگل هر کدام به نوعی محدودیت‌ های زیادی برای کاربران ایرانی ایجاد کرده‌اند تا استفاده از فروشگاه‌های اپلیکیشن رسمی آنها به یک معضل برای کاربران تبدیل شود.

به همین دلیل در کشور ما فروشگاه‌های بومی زیادی برای رفع این مشکل به‌وجود آمده‌اند. فروشگاه‌های اپلیکیشنی که بعضی بسیار پرکاربر و پررونق هستند.

حال این پرسش پیش می‌آید اگر محدودیت‌ها برداشته شود و کاربران بتوانند بودن هیچ مشکلی از فروشگاه‌های اصلی اندروید و آی‌او‌اس استفاده مستقیم کنند، چه بر سر فروشگاه‌های بومی می‌آید؟ واقعیت این است که این مساله می‌تواند به اقتصاد فروشگاه‌های ایرانی اپلیکیشن ضربه بزند.

سروش که در زمینه راه‌اندازی یکی از همین فروشگاه‌ها فعالیت می‌کند، به خبرنگار کلیک می‌گوید: «چنین تحولی برای کاربران دو سیستم عامل آی‌او‌اس و اندروید می‌تواند بازخوردی کاملا متفاوت داشته باشد؛ زیرا تعداد کاربران فروشگاه‌های ایرانی آی‌او‌اس با اندروید قابل مقایسه نیست و تعداد آنها در مورد محصولات اپل بسیار محدودتر است و بیشتر کاربران اپلی از روی اجبار به استفاده از فروشگاه‌های ایرانی روی آورده‌اند. پس باید انتظار داشت این فروشگاه‌ها در آینده کم‌فروغ‌تر از قبل شده و حتی به فراموشی سپرده شوند، اما این مساله در مورد کاربران اندرویدی کاملا متفاوت است؛ زیرا بیشتر کاربران ایرانی اندروید از فروشگاه‌های ایرانی موجود راضی هستند و محدودیت استفاده از گوگل‌پلی را چندان احساس نمی‌کنند. همین رویکرد باعث می‌شود پیش‌بینی آینده فروشگاه‌های اینچنینی در ایران بسیار سخت باشد، اما طبیعی است که حجم زیادی از کاربران ترجیح دهند محصول موردنظر خود را از مسیر مستقیم‌تر تامین کنند.»

ورود برند‌ها

اولین حدس و گمان‌هایی که پس از مذاکرات وین در مورد فضای آی‌تی ایران زده شد به ورود برند‌های مطرح خارجی به ایران مربوط بود. ورود رسمی برند‌ها به ایران، در نگاه اول ممکن است بسیار هیجان‌انگیز باشد، زیرا می‌تواند در قدم اول نابسامانی قیمت‌های محصولات را در کشور تا حدود زیادی برطرف کند.

از طرف دیگر در صورت ورود و سرمایه‌گذاری این شرکت‌ها در بازار ایران می‌توان شاهد اشتغالزایی و رشد و انتقال دانش فناوری به کشور بود. کشور ما با توجه به جوان بودن جمعیتش و فرهنگ مصرف‌کنندگی بالا،‌ یک بازار بکر و بسیار مناسب برای شرکت‌های تکنولوژی خواهد بود و برای همین انتظار می‌رود این گروه تمایل زیادی برای ورود به بازار ایران داشته باشند. تا همین لحظه نیز شایعاتی در رسانه‌های خارجی مانند وال‌استریت ژورنال در مورد تمایل ورود برند‌هایی مانند اپل و جنرال الکتریک به ایران به گوش می‌رسد.

اما این تنها یک روی سکه است و طرف دیگر ماجرا می‌تواند چندان مطلوب نباشد. رضا پدیدار، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران درباره وارادات بعد از تحریم‌ها به خبرنگار کلیک می‌گوید: «در صورت آزاد شدن پول‌های بلوکه شده ایران و افزایش واردات به کشور، باید منتظر موج جدیدی از تورم در بازار باشیم، زیرا نبود تعادل بین عرضه و تقاضا اقتصاد کشور را ملتهب می‌کند و باعث به وجود آمدن تورم نیمه‌پنهان و در مرحله بعد تورم آشکار می‌شود.»

اکنون فنر واردات به کشور کاملا فشرده است و با لغو تحریم‌ها این فنر به شکل فزاینده‌ای آماده رها شدن است که به افزایش واردات به ایران منجر می‌شود. از طرف دیگر باید این واقعیت را در نظر گرفت که ورود برند‌های خارجی به ایران با وجود تمام تمایلات دوطرفه، چندان هم قریب‌الوقوع نیست، زیرا طرف‌های خارجی تنها در صورتی به عرصه اقتصادی ایران پا می‌گذارند که قوانین کسب و کار ایران با خواسته‌ها و قوانین آنها همسو باشد؛ اتفاقی که اکنون چندان امکان‌پذیر نیست. اما فارغ از این نکات به نظر می رسد راهکار اصلی برای ارتقای دانش و فناوری آی‌تی در ایران عبور از مسیر اقتصاد مقاومتی و خود اتکایی است چنانکه به رغم تحریم‌های متنوع دانشمندان و محققان ایرانی توانسته‌اند در عرصه فناوری‌های آی‌تی گام‌های بلندی بردارند.

آرش جهانگیری - کلیک (ضمیمه یکشنبه روزنامه جام جم)