وایبر، دشمن پیامک یا دوست اپراتورها؟

به گزارش اکونومیست، آمار‌ها حاکی است از سال ۲۰۱۵ شاهد افت تعداد پیامک‌های ارسالی در دنیا بوده‌ایم. این آمار در حالی منتشر شده که اپلیکیشن‌های پیام‌رسان در بازه زمانی مشابه رشد تصاعدی داشته‌اند. اکنون واتس‌اپ، محبوب‌ترین اپلیکیشن پیام‌رسان دنیا بوده و سرعت تعداد ارسال پیام‌ها در آن روز به روز در حال افزایش است.

البته تعداد زیادی از اپلیکیشن‌های پیام‌رسان دیگر نیز این روز‌ها بازار را به خود اختصاص داده و کاربران بسیاری را جذب کرده‌اند. مواردی‌ مانند وایبر و لاین روی بسیاری از گوشی‌ها یافت می‌شود و در رتبه‌های بعدی قرار دارند.

پایان امپراتوری پیامکی اپراتورها

آمار‌ها نشان می‌دهد طی سال گذشته میزان درآمد حاصل از ارسال پیامک از سوی اپراتور‌ها، به‌طور میانگین حدود ۲۰ درصد کاهش یافته است. شاید بتوان بهترین زمان برای قیاس درآمد اپراتور‌ها را عید نوروز دانست، زمانی که اوج ارسال پیامک از سوی کاربران محسوب می‌شود. سال ۱۳۹۳ تعداد پیامک‌های ارسال شده در بازه زمانی ۱۴ روز نوروز در اپراتور همراه اول 5/11 میلیارد بوده است. این در حالی است که در مدت مشابه سال ۱۳۹۴ این تعداد به ۱۰ میلیارد کاهش یافته است. مشترکان اپراتور ایرانسل نیز در بازه زمانی نوروز ۹۳ حدود ۱۶ میلیارد پیامک ارسال کرده بودند ؛ اما در سال ۹۴ این تعداد به 5/8 میلیارد رسیده که از کاهش قابل توجه پیامک‌های ارسال شده ازسوی مشترکان این اپراتور خبر می‌دهد.

طبق این آمار، اپراتور همراه اول با کاهش ۷ درصدی و اپراتور ایرانسل با کاهش حدود ۵۰ درصدی ارسال پیامک در نوروز مواجه شده است. حال این پرسش پیش می‌آید که اپراتور‌ها برای جلوگیری از ضرر بیشتر چه راهکاری را باید انتخاب کنند؟ آیا این شبکه‌ها باید مسدود شوند یا راهکار دیگری برای جلوگیری از ناامیدی آنها برای توسعه شبکه خود و رقابت با OTT‌ها وجوددارد؟

راهی جایگزین

وزیر ارتباطات چندی پیش درباره پیامدهای رشد شبکه‌های پیام‌رسان گفت: « گرچه استفاده از این شبکه‌ها از نظر اقتصادی و درآمدی به ضرر وزارت ارتباطات و دولت است، اما دولت بنا ندارد، به دلایل مالی شبکه‌هایی را که مردم از آنها استفاده مناسب می‌کنند، فیلتر کند.»

مدیرعامل همراه اول نیز معتقد است: «باید عدالتی در بازار اپراتور‌ها و OTT‌ها برقرار و فضایی ایجاد شود که به نفع اپراتور‌ها و OTT‌ها باشد.» صدوقی می‌گوید: با توجه به سیاست وزارت ارتباطات، برای رگولاتوری این امکان وجود دارد که اپراتور‌ها نرخ دیتاهای متفاوتی را برای محصولات تولید داخل یا محصولات خارجی (در حوزه OTT‌ها) اعمال کنند.

علیرضا قلمبر دزفولی، مدیرعامل ایرانسل درباره این موضوع گفته است: «درباره چگونگی فعالیت و قوانین حاکم بر OTT‌ها، وزارت ارتباطات و سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی باید تصمیم‌گیری کنند و راهکاری برای فعالیت آنها در نظر بگیرند.»

به نظر می‌رسد در دنیا نیز برای این‌که اپراتور‌ها ضرری متحمل نشوند، نرخ دیتا روی سیمکارت به گونه‌ای تنظیم شده که عملا هزینه ارسال یک پیام روی بستر اینترنت تفاوت زیادی با هزینه ارسال آن روی بستر مخابراتی ندارد. تعدادی از اپراتور‌ها نیز برای مشترکان خود نرم‌افزارهای ویژه پیام‌رسان تهیه کرده‌اند که کاربران از طریق آن می‌توانند با هزینه‌ای معقول، پیام‌های خود را مانند پیام‌رسان‌هایی مانند واتس‌اپ به دوستان خود ارسال و از این اپلیکیشن‌ها استفاده کنند. در حال حاضر به نظر می‌رسد ایرانسل با حمایت از اپلیکیشن پیام‌رسان بیسفون و قرار دادن سرورهای آن در ایران تصمیم گرفته با گسترش این اپلیکیشن میزان خسارت احتمالی از کاهش ارسال پیامک را جبران کند. اما آیا واقعا اپراتور‌ها در مجموع متحمل ضرر خواهند شد؟

سودی که تمامی ندارد

کاربری که قصد ارسال پیام‌های خود را از طریق اینترنت دارد باید هزینه‌ای بابت بسته‌های اینترنت یا هزینه آزاد استفاده از اینترنت را پرداخت کند. به نظر می‌رسد هزینه‌ای که کاربر بابت استفاده از اینترنت همراه سیمکارت خود می‌پردازد، ضرر اپراتور‌ها از ناحیه کاهش ارسال پیامک را جبران می‌کند. در واقع اپراتور‌ها ترجیح می‌دهند کاربر دیتای بیشتری مصرف کند و در نتیجه هزینه بیشتری بابت پرداخت بسته‌های اینترنت بپردازد ؛ بنابراین گسترش اپلیکیشن‌های پیام‌رسان می‌تواند اپراتور‌ها را به این هدف نزدیک‌تر کند. هدفی که به نظر می‌رسد یک بازی برد- برد میان اپراتور‌ها و مشترکان باشد.

پیش‌بینی می‌شود با توجه به راه‌اندازی اینترنت نسل سوم و چهارم از سوی اپراتورهای همراه اول، ایرانسل و رایتل در سال ۹۵، شاهد کاهش ارسال پیامک از طریق اپراتور‌ها باشیم. از طرفی شیب افزایش کاربران اپلیکیشن‌های پیام‌رسان در ایران نیز همچنان ادامه داشته و سال ۹۵ کاربران بیشتری برای ارسال پیام خود، اپلیکیشن‌های پیام‌رسان را انتخاب خواهند کرد.

بازی برد- برد

مصاحبه ما با تعدادی از کاربران اپلیکیشن‌های پیام‌رسان در سنین مختلف نشان داد این کاربران امکان ارسال تصویر و ویدئو را دلیل اصلی استفاده از اپلکیشین‌های پیام‌رسان می‌دانند. تعدادی دیگر از کاربران، اطمینان از دریافت پیام ازسوی کاربر مقصد، در زمان شلوغی شبکه را دلیل استفاده از این اپلیکیشن‌ها عنوان می‌کنند. به نظر این کاربران در بازه زمانی عیدنوروز به دلیل شلوغی بیش از حد شبکه ممکن است پیام آنها به مخاطبشان نرسیده یا دیر برسد. بنابراین با استفاده از این اپلیکیشن‌ها اطمینان پیدا می‌کنند که پیام آنها بموقع به مقصد خواهد رسید.

به نظر می‌رسد اپراتور‌ها نیز با سرمایه‌گذاری روی دیتای خود، قصد دارند در آینده سهم بیشتری از این بخش در درآمد خود داشته باشند.

گسترش دیتا در دنیا نشان می‌دهد درآمد اصلی اپراتور‌ها از این بخش خواهد بود و اپراتورهای ایرانی نیز همگام با اپراتورهای دنیا تصمیم به توسعه بخش دیتا و اینترنت خود گرفته‌اند.

باید صبر کرد و دید آیا زمان مرگ پیامک فرا رسیده است؟ آیا دیگر کاربران ترجیح می‌دهند پیامک‌های خود را از طریق اپلیکیشن‌های پیام‌رسان ارسال کنند؟ شاید با شروع سال ۹۵ و اعلام آمار پیامک‌های ارسال شده از سوی مشترکان در عید نوروز، بهتر بتوان رفتار آینده مشترکان اپراتورهای ایرانی را در آینده بررسی کرد؛ آماری که نشان می‌دهد ایران نیز مانند دیگر نقاط جهان شاهد افول ارسال پیامک و افزایش کار با اپلیکیشن‌های پیام‌رسان بوده است.

میلاد احرام‌پوش