فیلم «خواب‌زده‌ها»؛ داستانی بنا شده بر کلیشه‌ها

یک داستان پیش پا افتاده

«مادر فیروز به خواب همه‌ دوستان، آشنایان و کارمندان او می‌رود و از همین طریق هشدار می‌دهد که فقط 24 ساعت بیشتر فرصت ندارد تا رضایت نازگل مشرقی دختر خدمتکارش را به دست آورد و در غیر این صورت خواهد مرد.

فیروز نازگل را پیدا و تلاش می‌کند رضایت او را به دست آورد.» این خط اصلی داستان خواب‌زده‌هاست که ابتدا قرار بود با نام «زندگی دوگانه فیروز» روی پرده بیاید، اما گویا جیرانی و سیفی آزاد به این نتیجه رسیدند که نام خواب‌زده‌ها را برای این فیلم انتخاب کنند.

جیرانی «خواب‌زده‌ها» را بعد از فیلم «من مادر هستم» ساخت؛ فیلمی که با جنجال و حاشیه‌های زیادی روبه‌رو شد و حتی تا مرز توقیف پیش رفت. به نظر می‌رسد جیرانی با دستمایه قرار دادن این داستان و استفاده از چهره‌های محبوب بازیگری و البته اهدای یکی از نقش‌های مورد علاقه اکبر عبدی به او، خواب‌زده‌ها را ساخت تا بتواند فارغ از مشکلات گذشته مخاطبان را به سالن سینما بکشاند، اما همان‌طور که از نقدهای پیرامون فیلم پیداست خواب‌زده‌ها فیلم موفقی به حساب نمی‌آید. هر چند گفته شد جیرانی بعد از مشکلات فیلم قبلی‌اش، خواب‌زده‌ها را تنها با هدف فتح گیشه ساخت و در نهایت هم نزدیک به یک میلیارد و 300 میلیون تومان فروخت و در رده یازدهم پرفروش‌ترین‌های سال 93 قرار گرفت.

یک کمدی به سبک ایتالیایی

جیرانی بارها اعلام کرده که شیفته سینمای کمدی ایتالیاست و شاید مانیفست این روزنامه‌نگار قدیمی و فیلمساز سرشناس سینمای ایران نیز ریشه در همین علاقه‌مندی او به سینما و فیلم‌های عامه‌پسند ایتالیایی و حتی هندی داشته باشد. خواب‌زده‌ها نیز برگرفته از یک کمدی ایتالیایی (به نام 52 ساعت مهلت) است. جیرانی برای این‌که داستان ایتالیایی را تبدیل به داستانی ایرانی کند، استفاده از شوخی‌های سبک عامیانه روی آورده است هرچند پایه‌های فیلم روی کلیشه‌های رایج چنین فیلم‌هایی بنا شده است.

مشرقی‌ها

نکته‌ای که می‌توان نسبت به آن نقد جدی‌تری به جیرانی وارد کرد موضوع «مشرقی» بودن شخصیت اصلی فیلم است. جیرانی از زمان فیلم قرمز تا امروز که بیش از ده فیلم ساخته همه قهرمان‌های اصلی نام فامیل مشرقی داشتند. این که جیرانی قصد دارد به‌عنوان یک کارگردان صاحب سبک و صاحب امضا، خودش را مطرح کند چیز بدی نیست و اتفاقا خیلی هم خوب است، اما این‌که در تمام فیلم‌هایی که ساخته می‌شود، کمدی، جنایی، عشقی و... قهرمان نام فامیل مشرقی داشته باشد نتیجه‌اش این می‌شود که در نمایش جشنواره‌ای فیلم از همان سکانس معرفی، توجه مخالفان جلب و موجب پدیدار شدن کف و سوت و هورا در سالن نمایش فیلم می‌شود.

عبدی و اصلانی

اکبر عبدی یک بار در آدم برفی نقش زن‌پوش را بازی کرده بود و همواره علاقه‌مند بود که چنین نقش‌هایی را تکرار کند. او در خواب‌زده‌ها نیز هر چند به اندازه فیلم «خوابم میاد» رضا عطاران که در آن هم نقش یک پیرزن را بازی می‌کرد درخشان نیست، اما چون اکبر عبدی است آنقدر توانایی دارد که مخاطب را راضی نگه دارد.

از طرفی فرهاد اصلانی که سال‌های پرفروغی را در دوران بازیگری‌اش سپری می‌کند همچون دیگر فیلم‌های سال‌های اخیرش نمایش دلچسبی دارد، اما بازیگران دیگر این فیلم (صابر ابر و ساره بیات) در حد خودشان ظاهر نشده‌اند. صابر ابر که تا چندسال قبل در بین بهترین بازیگران جوان سینمای ایران در رده‌های بالایی بود طی سال‌های اخیر با افت عجیبی مواجه شده است و البته خواب‌زده‌ها نیز افتخاری در کارنامه‌اش به حساب نمی‌آید. ساره بیات نیز که بعد از حضور در جدایی نادر از سیمین سعی کرد کم‌کار و گزیده‌کار باشد در این فیلم بازی متفاوت و تاثیرگذاری از خود ارائه نمی‌دهد.

قاب کوچک (ضمیمه شنبه روزنامه جام جم)