قهرمان‌هایی که کتاب نمی‌خوانند

خاطره ما از قهرمان‌های کتاب‌خوان به خانواده صباحی در سریال خانه سبز قد می‌دهد و چند سریال ریز و درشت دیگر که روی تاقچه‌ کوچک خانه آنها چند کتاب دیده می‌شد. بعد از آن انگار کتاب‌ها و کتابخانه‌ها از یاد طراحان صحنه رفتند و هر چه خانه‌ها مجلل‌تر شد، کتابخانه‌ها مهجورتر. جای شکرش باقی است که شخصیت‌های محبوب بچه‌ها در تلویزیون کتاب می‌خوانند و بچه‌ها را به کتاب‌خواندن دعوت می‌کنند.

در گذر زمان و بعد از ساخت سریال‌های بزرگ‌تر و حرفه‌ای‌تر، حالا رسیده‌ایم به جایی که در دنیای قهرمان‌های سریال‌های تلویزیونی از کتاب و کتابخوانی خبری نیست؛ اصلا خیلی وقت است که حتی کنار تخت قهرمان‌ها، روی میزشان یه جایی در پس زمینه تصویر کتابی دیده نمی‌شود که مبادا چند ثانیه نگاه تماشاگر به آن بیفتد. در حالی که قهرمان‌ها محبوبند، آنها طرفداران بسیار بین جوانان و نوجوانان دارند و اگر نگوییم برای همیشه، لااقل چند صباحی محبوب و مورد تائید مردم هستند و کارهایی که می‌کنند، الگو می‌شود و در ذهن مخاطب می‌ماند.

قهرمانی که کتاب بخواند، همه طرفدارانش را به کتاب‌خواندن دعوت می‌کند. نیازی نیست کتابخوان بودن خود را فریاد بزند، از او برای طرفدارانش یک اشاره کافی است تا کتاب خواندن به ارزش بدل شود. قهرمان‌ها ظرفیت‌های فراموش شده‌ای برای تبلیغ کتاب و کتابخوانی هستند؛ آن هم تبلیغ غیرمستقیم با تاثیرگذاری عمیق‌تر.

جانب انصاف را نگه داریم و نگوییم هرگز از کتاب در تلویزیون حرفی نیست؛ هر شبکه‌ای دست‌کم یکی دو برنامه مرتبط با کتاب دارد و این برنامه‌ها گستره‌ای از برنامه‌های سرگرم‌کننده تا برنامه‌های تخصصی حوزه ادبیات را شامل می‌شوند. جز این؛ هر سال به اردیبهشت که می‌رسیم بازار برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی درباره کتاب و کتابخوانی داغ می‌شود و ساعت‌ها برنامه‌ درباره کتاب از تلویزیون پخش می‌شود. در این برنامه‌ها ضمن این‌که از رخدادهای نمایشگاه کتاب گزارش‌هایی ارائه می‌شود و مسائل نشر و وضع بازار کتاب مورد بررسی قرار می‌گیرد، گاهی خیلی مستقیم و گاهی به صورت تلویحی به اهمیت و فواید کتابخوانی نیز اشاراتی می‌شود.

سهم کتاب از تلویزیون کم نیست، اما این تمام کاری نیست که رسانه می‌تواند برای ترویج کتابخوانی انجام دهد.

اگر کتاب خواندن به عنوان یک ارزش اجتماعی و فرهنگی، مد نظر برنامه‌سازان تلویزیون قرار گیرد و خود برنامه‌سازان اهل کتاب خواندن باشند، هر برنامه‌ای می‌تواند این ارزش را ترویج و تبلیغ کند و هزار شیوه و راه برای آشتی مردم با کتاب پیدا خواهد شد.

آذر مهاجر / گروه رادیو و تلویزیون