معاینه سالانه، ضرورتی که نباید پشت گوش انداخت

خدمات آزمایشگاهی تشخیص طبی، یکی از روش‌های مهم در شناخت علائم بیماری‌ها قبل از بروز بالینی و یا در صورت بروز بالینی و ابزاری برای پیشگیری از عوارض ثانویه آن بیماری‌هاست.

البته انجام آزمایش‌ها در گروه‌های سنی مختلف و در جنس مذکر و مؤنث و همچنین بسته به شغل و عوامل محیطی می‌تواند متفاوت باشد. یعنی آن که یک فرد جوان یا نوجوان برای بررسی سلامت و صحت جسمی خود به ‌آزمایش‌های متفاوتی نسبت به یک فرد میانسال یا کهنسال نیازمند است. حضور در مشاغل یا محیط‌های خاص جغرافیایی نیز می‌تواند در میزان عناصر مختلف در بدن انسان تأثیرگذار است و متناسب با شغل یا منطقه جغرافیایی زندگی هر فرد این آزمایش‌ها نیز می‌تواند متفاوت باشد.

یک چارچوب ثابت به عنوان پایه آزمایش‌های دوره‌ای برای همه گروه‌ها وجود دارد و متناسب با شرایط فردی یا محیطی، آزمایش‌های دیگری به این مجموعه قابل اضافه شدن است. برای این منظور می‌توان از پزشکان یا مسئولان فنی آزمایشگاه‌ها به عنوان مشاور، کمک گرفت تا بهترین پیشنهاد را به ما بدهند.

دست‌اندرکاران سیاست‌های بهداشتی- درمانی کشور می‌توانند با تعیین بسته‌های خدمتی و ترویج انجام آنها از سوی مردم و آزمایشگاه تشخیص طبی به هموطنان در انجام کنترل دوره‌ای و اطمینان از صحت و سلامت بالینی خود کمک مؤثری کنند.

در اینجا به یک مثال اشاره می‌کنیم. بیماری قند یکی از بیماری‌های کم سروصدا، ولی خطرناک است که در بین مردم شایع است.

تجربه نشان داده است بسیاری از موارد دیابت پس از مدت مدیدی از بروز بیماری به صورت اتفاقی شناخته می‌شوند. به این ترتیب، بخش قابل توجهی از عوارض این بیماری تا زمان شناخت بروز آن رخ داده است و عوامل مخرب بالینی باعث ضایعات برگشت‌ناپذیری شده است. حال اگر با انجام آزمایش‌‌های دوره‌ای مثلا سالیانه یا در افراد پرخطر، هر شش ماه یک بار چند تست ساده آزمایشگاهی مانند قند، اوره، کلسترول، شمارش سلولی و آزمایش ادرار انجام شود، در بسیاری از موارد در بدو شکل گیری بیماری دیابت این معضل شناسایی می‌شود. بعد از آن با رعایت رژیم غذایی و اقدامات مناسب، می‌توان از آن پیشگیری کرد و بروز بالینی‌ این بیماری را به تأخیر انداخت.

همچنین سایر بیماری‌ها را می‌توان با انجام آزمایش‌های دوره‌ای در زمان بروز اولیه بیماری تشخیص داد و جلوی بروز آسیب‌های بیشتر جسمی را گرفت. بر این اساس، پیشنهاد می‌شود انجمن‌های علمی و تشکل‌های سلامت محور نسبت به ترویج فرهنگ انجام آزمایش‌های دوره‌ای و غربالگری همت کنند تا اهمیت و ضرورت انجام این اقدامات را نهادینه سازند. همچنین امیدواریم سازمان‌های بیمه‌گر با پوشش برخی از آزمایش‌های دوره‌ای مانند آزمایش قند در ترویج انجام بموقع این آزمایش از سوی مردم و تشخیص بیماری قند کمک شایان و چشمگیری کنند. (جام جم سرا/ دکتر علی صادقی‌تبار - عضو هیات مدیره انجمن دکترای علوم آزمایشگاهی تشخیص پزشکی ایران)